ذكر آرام بخش، حتی برای كافران!
شناختنامه قرآن 17
سوره مبارکه رعد
رعد، سیزدهمین سورهی قرآن است كه 43 آیه داشته و حاصل آن، این است که قرآن حق بوده و هیچ باطلی با آن آمیخته نمیشود.
آنچه قرآن مشتمل بر آن است، توحید است که آیات عالم وجود بر آن دلالت میکند. مانند بالا بردن و نگه داشتن آسمانها، بسط و گسترش زمین، تسخیر خورشید و ماه و هرآنچه که تدبیر عجیب پروردگار و تقدیر شگفت او بر آن جاری میشود. حقیقت این دعوت از طریق اخبار گذشته و آثار آنها و آمدن رسولان با بینات و کفر و تکذیب آن اقوام و عذاب شدنشان به دلیل گناهانشان نیز ثابت میشود.
تنها عمل هدایت
« وَیقُولُ الَّذِینَ كَفَرُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَیهِ آیةٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّ اللَّهَ یضِلُّ مَنْ یشَاءُ وَ یهْدِی إِلَیهِ مَنْ أَنَابَ»
این آیه شریفه نشانگر عامل هدایت است. «یهْدِی إِلَیهِ مَنْ أَنَابَ» بیان میکند «انابه» عامل هدایت است. خداوند تعالی اراده کرده هر کس را كه اهل انابه است هدایت کند. و هر کس از او روی گرداند و اهل انابه نباشد گمراه نماید. انابه یعنی دائماً نوبت گرفتن و کنایه از رجوع دائمی و توجه مستمر به حق تعالی است.
دلی که باقی بر بصیرت و رشد است، سزاوار است که قلب نامیده شود،
و قلب است كه با یاد او آرام میگیرد. اما دلی که از مسیر منحرف شده
و از ذکر رو گردان است، از این آرامش محروم است
انابه همان ایمان و اطمینان و سکون و آرامش قلب با یاد خداست. انابه آن است که بنده زمینه را برای آمدن هدایت الهی آماده کند. و ایمان حقیقی، پذیرش قلبی و تسلیم در مقابل پروردگار است. هدایت الهی این زمینه را در قلب بندهی مومن ایجاد میکند تا در برابر او تسلیم شود و ثمره این تسلیم استقرار قلب و آرامش و سکون است.
ذکر خدا تنها اطمینان بخش قلب
«الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»
این آیه مردم را آگاه میکند، تا بر «الله» جل جلاله توجه کنند و دلهای خود را با یاد او جلا دهند. انسان در زندگی تمام هدفش سعادتمند شدن و فرار از بدبختی است. «الله» سبحانه، تنها سببی است که زمام امور و خیرات همگان به دست اوست او قاهر و غالب است و سرپرست و عهده دار امور مومنان. یاد او برای جانی كه اسیر طوفان حوادث بوده، و تمنای پناهگاه امن دارد، و متحیر و سرگردان بوده و نمیداند به کجا میرود، موجب آرامش روح و راحت جان است. قلبی که باقی بر بصیرت و رشد است و سزاوار است که قلب نامیده شود، با یاد او آرام میگیرد. اما کسی که از مسیر اصلی خود منحرف شده و نمیبیند و نمیفهمد و از ذکر، رو گردان است، از این آرامش محروم است.
«إِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِی فِی الصُّدُور»
حسین رحیمی
1- المیزان، ج11، ص385-386
2- رعد، 27
3- رعد، 28
4- المیزان، ج11، ص 355-359