تبیان، دستیار زندگی
چرا شیعیان بر مهر سجده می‌گذارند؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سجده بر خاك؛ چرا؟

سجده

فلسفه احكام

سوال از فلسفه احکام، یکی از سوالات اساسی است. سلسله مباحث فلسفه احكام به دنبال پاسخ برخی از این سوالات است.

چرا شیعیان بر مهر سجده می‌گذارند؟ پیشینه تاریخی آن را بیان کنید.

علت استفاده از مهر این است كه:

  • بنا بر روایات بسیاری - كه شیعه و سنی نقل نموده‏اند – پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بر خاك سجده می‏كردند و در تابستان كه بر اثر هوای عربستان خاك و ماسه‏های كف مسجد النبی بسیار گرم و سوزان می‏شد، بر حصیر سجده می‏كردند.
  • عبادت توقیفی است یعنی با سلیقه افراد مختلف کم و زیاد نمی شود و در اجزا و شرایط آن باید براساس قول و فعل شارع یعنی خداوند متعال عمل كرد؛ چنان كه خود پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز فرموده‏اند:

«صلّوا كما رایتمونی اصلی؛ آن سان كه می‏بینید من نماز می‏خوانم، شما نیز نماز بخوانید».

بنابراین از نظر فقهی بر غیر آنچه كه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بر آن سجده كرده‏اند، سجده جایز نیست.

سجده از جمله كارهایی است كه بالاترین حد خضوع و فروتنی انسان در مقابل كس یا چیزی را نشان می‏دهد.
  • اساس سجده بریدن از دنیا و متعلقات آن و خضوع و خشوع كامل در پیشگاه خدا است و در روایت است كه انسان به خوردنی‏ها و پوشیدنی‏های خود تعلق بسیار دارد. پس بر این گونه امور سجده روا نیست و پیشانی برخاك ساییدن بیشترین تواضع و دوری جستن از تعلقات را در پی دارد.
  • مهر نزد شیعه موضوعیت ندارد؛ بلكه ملاك همان سجده بر خاك است و مهر وسیله‏ای است كه سجده بر خاك را در هر جا و هر مكان سهل و آسان می‏سازد.
  • عالمان برجسته و عارفان اهل سنت نیز سجده بر خاك را تاكید كرده‏اند؛ هم‏چنان كه امام‏محمد غزالی در كتاب «احیاءالعلوم» بر این مساله انگشت نهاده است.
  • شرك آن است كه سجده برای غیر خدا باشد ولی شیعیان بر خالق سجده می‏كنند، نه برای خاك. به عبارت دیگر شرك آن است كه غیرخدا مسجود واقع شود نه مسجد (محل سجده) و مهر و خاك مسجد است، نه مسجود. برخلاف حركت بت‏پرستان كه بت‏ها را مسجود قرار داده و در پیشگاه آنها كرنش و تواضع می‏نمودند.

سجده از جمله كارهایی است كه بالاترین حد خضوع و فروتنی انسان در مقابل كس یا چیزی را نشان می‏دهد. استدلال بت پرستان برای توجیه سجده‏شان در مقابل بتها این بود كه چون خدای خالق جهان دیده نمی‏شود نمی‏توان او را عبادت نمود، پس باید بتهایی را كه دیدنی و محسوس هستند پرستش كرد و به همین جهت در مقابل بتها كرنش و سجده می‏كردند و به آنها كه ساخته دست خودشان بودند احترام می‏گذارند. ولی تفكر شیعه آن است كه تنها وجود شایسته عبادت خداوند یكتا است، او اگر چه دیده نمی‏شود و شناخت ذات او در محدوده فهم و درك محدود انسان نمی‏گنجد، ولی عبادت او امری ممكن است و خودش كیفیت این عبادت را آموخته و باید او را به همان نحوی كه فرموده است عبادت كرد. سجده بر خاك و ساییدن پیشانی بر آن كه نشانی از پایین‏ترین چیزهاست علامت نهایت ذلت و كوچكی انسان و اعتراف به عظمت خالق است (سبحان ربی الاعلی و بحمده) و تفاوت این عمل و فكر با بت پرستان از زمین تا آسمان است.


سایت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، با اندكی تصرف

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.