«لطفی» قطعه‌ای در مدح رسول اكرم(ص) می‌سازد
«محمدرضا لطفی»، آهنگساز و نوازنده برجسته تار می‌گوید، قطعه ای را در مدح پیامبر اسلام(ص) می‌سازد.
محمدرضا لطفی، آهنگساز و سرپرست گروه موسیقی شیدا در گفت‌وگوی مشروح با خبرگزاری فارس به پرسش‌هایی درباره فعالیت‌های اخیر خود، رویكردش به تشكیل گروه‌های جوان، موسیقی مذهبی و رویكرد اجتماعی در موسیقی پاسخ گفت.
لطفی در خصوص ساخت قطعه‌ای در مدح حضرت رسول(ص) با توجه به ارادت شخصی اش به آن پیامبر بزرگ گفت: به عقیده من هنر آمدنی است من هیچ وقت تصمیم نمی گیرم قطعه ای بسازیم بلكه حالی و حرارتی آمده كه من را به ساخت اثر واداشته است.
وی اظهار داشت: من عاشق حضرت علی(ع) هستم. در یك پروسه روحی نیز ارتباطی معنوی با حضرت رسول(ص)، این شخصیت بزرگ، یافتم .
این آهنگساز ادامه داد: ساخت قطعه ای در مدح پیامبر در دل من وجود دارد و باید آن شرایط آماده شود. من اعتقاد دارم خود آنها به هنرمند الهام می كنند و نمی‌توان با دریافت پول‌های كلان چیزی نوشت. البته من برای بعضی از افراد كه چنین كاری می كنند احترام قائل هستم، اما اگر یكی یك میلیارد به من پول دهد كه قطعه ای را بسازم نمی توانم. ممكن است در عرض یك ساعت 10 تا آهنگ بسازم ولی هیچ فایده ای ندارد.
این نوازنده گفت: هنر و موسیقی در بسیاری از موارد از مقوله الهام است. ما تنها باید قلبمان را صیقل دهیم تا آن نور بتواند در تاریكی حركت كند.
وی در خصوص ساخت قطعات موسیقی با رویكرد مذهبی گفت: بحث اعتقاد به مذهب مساوی با این نیست كه شما خودتان را درعرصه‌ای قرار دهیدتا توفیقی بدست بیاورید. بلكه آنجا آن تفحص و موسیقی‌دان بودن شما با داشتن اعتقادات شكل می‌گیرد كه آن هم مجازی سفارش داده نمی شود.
لطفی افزود: موسیقی مذهبی در دنیا و در ایران یك خط ویژه و كاربرد ویژه دارد. مراسم سوگواری یك كاربردی دارد. موسیقی مذهبی، سینه زنی، زنجیره نی، نوحه خوانی، مداحی و در بخش‌هایی قرآن خوانی اینها خودش یك خط قوی داشته و دارد و سنتش هم خیلی قوی است به طوری كه سینه به سینه رسیده و حركت كرده است.
وی بیان داشت: وقتی یك موسیقی دانی به خاطر علایق خودش یك تم و داستان مذهبی را تبدیل به یك سمفونی كند، آن یك اتفاق شخصی است كه درون آن هنرمند افتاده است. هنرمند وقتی نام حضرت علی(ع) را به زبان می آورد باید حالش با گفتن این نام دگرگون شود، اگر چنین نشود اثری كه می‌نویسد اثر هنری نیست.
خالق قطعه «شب نورد» با اشاره به وضعیت استفاده از موسیقی مذهبی گفت: در زمان گذشته مداحان با خواندن یك بیت شعر سوزناك، اصلی‌ترین گوشه‌ها را اجرا می كردند چرا كه همه آنها ردیف دان بودند و گوشه های موسیقی را می دانستند. در واقع این افراد تكنیك‌ها را خوب می دانستند.
وی ادامه داد: من هم اكنون نمی‌دانم كه آیا نسل‌های جدید ما كه در این عرصه وارد شدند با زندگی مدرن كنونی آیا همان مشكلاتی را پیدا كردند كه ما در عرصه‌های دیگر پیدا كردیم یا خیر؟ به عقیده من آنها باید آموزش‌ها را دنبال كنند تا نسل‌های بعدی هم این سنت را یاد بگیرند و ادامه دهند.
لطفی بیان داشت: در حال حاضر خیلی از نوحه‌هایی را گوش می‌كنیم نسبت به بچگی‌ام كه گوش می‌كردم خیلی تفاوت پیدا كرده است در واقع نوحه‌ها بیشتر موسیقی پاپ شده اند كه دارای شعرهای ریشه دار نیستند.
می‌خواهم «شجریان» و «ناظری» دیگری به وجود بیاید
--------------------------------------------------------------
لطفی ضمن اعلام آمادگی برای اجرای كنسرت مشترك با بزرگان موسیقی همانند سابق گفت: آثار بوسیله خالقش ماندگار می‌شود. به عنوان مثال تجویدی خالق و بنان مجری تصنیف تجویدی است وقتی بنان خواننده فوق‌العاده‌ای باشد و كارش را خوب بداند این اثر را جاودانه‌تر نگاه می‌دارد.
وی افزود:در گروه شیدای سابق خواننده‌ها بودند كه عوض می‌شدند در واقع ناظری و شجریان خوانندگانی بودند كه با گروه شیدا كار می‌كردند این خواننده‌ها كه 2 خواننده بزرگ مملكت هستند در واقع كار خودشان را كرده‌اند و زحمتشان را كشیده اند و آثاری را نیز ارائه داده‌اند و به شهرت بالایی رسیده‌اند حالا اگر قرار باشد در كار مجدد من هم دوستانم شركت كنند این باید خودش به صورت طبیعی پیش بیاید.
این نوازنده سه‌تار با بیان اینكه هدف من این است كه افراد ناشناس را معرفی كنم، اظهار داشت: من می‌خواهم فرصتی به جوانان دهم تا بتوانند اینها هم یك شجریان و ناظری دیگری باشند. البته من هیچ وقت این را نفی نكرده‌ام كه فعالیت من با جوانان معادل كار نكردن با بزرگان است ولی باید این فضا پیش بیاید كه در وهله اول ما باید ارتباطمان را پیدا كنیم و البته این هم بوسیله كسی اتفاق نمی‌افتد چرا كه نمی‌شود با واسطه چیزی را به چیز دیگری چسباند بنابراین برای اینكه این اتفاق رخ دهد باید یك فضای فرهنگی بین ما بزرگان پیش بیاید.
همه هنرمندان دنبال كنار هم بودن هستند
----------------------------------------------
لطفی با اشاره به فضای همدلی دوران جنگ گفت: بعد از جنگ و حتی در دوره جنگ فضاها به همدیگر نزدیك بود و این باعث جمع شدن آدم ها دور هم و بیان كردن درد دلشان در قالب ساز و آواز بود. اما بعد از این همه سال شاید یك خستگی برای همه افراد این كار بوجود آمده و تمام انرژی‌هایشان را در این سال ها مصرف كرده‌اند و خیلی دنبال سكوت و آرامش و كنار بودن هستند ولی با این حال دیدارهایی بین من با شجریان، ناظری، مشكاتیان، علیزاده و كیانی صورت گرفته اما هنوز فرصت آن فضا كه مثل قدیم خانه همدیگر برویم و دوستی نزدیك داشته باشیم رخ نداده است.
وی با اشاره به اینكه در زمان گذشته شخصی واسطه شكل گیری دوستی‌ها می‌شد، افزود:این افراد موزیسین نبودند اما شاعر و ادیب توانمند و موسیقی‌شناس بودند كه ساز هم می‌زدند مثل هوشنگ ابتهاج. اینها در واقع چون دلشان می‌خواست موسیقی بشنوند و برای موسیقی اتفاقی بیفتد تلاش می‌كردند و قرارهایی بین ما هنرمندان می‌گذاشتند در حال حاضر حضور چنین افرادی كم شده و در واقع واسطه‌ها كم رنگ شده‌اند اما در مقابل رابطه‌های مجازی زیادند كه آرمان خواهند و دلشان می‌خواهند این اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد:البته در كنار این همه مسائلی كه در این زمینه مطرح است یك مقدار گلایه‌های گذشته نیز وجود دارد و بعضی از دوستان ما هنوز دلشان را نسبت به ماجراهای گذشته صاف نكرده‌اند.
شجریان، مشكاتیان، علیزاده، ناظری و ... جملگی جریان ساز بودند
--------------------------------------------------------------------------
سرپرست گروه شیدا در خصوص صحبتهایی كه در بدو ورود به ایران مطرح كرده بود، مبنی بر اینكه در این چند سال كاری در زمینه موسیقی انجام نشده، اظهار داشت: من چنین اظهاراتی نكردم درواقع یك مقداری بد فهمیده شده حتی بعضی از دوستان گفتند كه لطفی فكر می‌كند ما اینجا هیچ كاری نكردیم در صورتی كه من اصلا جمله‌ام این نبود. بلكه گفتم كارهایی كه شده در جای خودش. چه كسی می‌تواند بگوید شجریان، مشكاتیان، علیزاده، ناظری و ... زحمتی نكشیده‌اند اینها زحمت كشیده‌اند، موثر بوده‌اند و تاثیراتشان هم خیلی عالی بوده اما هم اكنون یك آدم مثل من اینجا هست كه آمده و در حال به راه انداختن یك جریانی نویی است.
وی افزود: به نظر من وقتی این جریان راه می‌افتد به همه موسیقی‌دانها كمك می‌كند من در زمانهای گذشته هم با همین موتور كار می‌كردم كه آن اتفاقات افتاد و موسیقی یك هویت محترمانه‌ای پیدا كرد.
اتصال صدا و سیما با هنرمندان قطع شده است
-----------------------------------------------------
لطفی با بیان اینكه در گذشته همه هنرمندان برای رادیو و تلویزیون و وزارت فرهنگ كار می‌كردند، گفت: در گذشته این دو سازمان خودشان تولید كننده موسیقی بودند و ما همه برای اینها كار می‌كردیم ولی در حال حاضر آن اتصال هم قطع شده نه رادیو دعوت می‌كند كه لطفی و شجریان و دیگران بیایند و مثل سابق كار كنند نه وزارت فرهنگ و ارشاد.
وی افزود:باید واحدی به نام موسیقی باشد و آدم های ورزیده نیز در آن فعالیت كنند كه همان هنرمندان ورزیده مسئول دعوت كردن هنرمندان مطرح باشند در غیر این صورت من خودم به شخصه به دعوت مدیر رادیو آنجا نمی‌روم ساز بزنم، چون نمی‌دانم آن مدیر كه می‌خواهد ساز و آواز را ضبط كند چه قدر تبحر دارد. باید گروه متبحری آنجا باشند تا مثل سابق این حالت اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد:در زمان گذشته تجویدی، ناصری ،خالقی و دیگران جزو هیات مدیره فنی رادیو بودند كه با موزیسین‌ها ارتباط داشتند و با كمك‌های خود مسئولین رادیو از هنرمندان برای اجرای برنامه دعوت می‌كردند. در حال حاضر نیز باید واحدهای مشخصی در رادیو باشد كه ما در آن قرار بگیریم بعد آن موقع خروجی مناسبی پیدا می‌كند و جهت‌های فرهنگی مشخص می‌شود.
لطفی بیان داشت: البته تاحدودی این اتفاق افتاده ولی كیفیت این فعالیت‌ها آنقدر پایین است كه موزیسین‌های در سطح من و یا شجریان ، علیزاده ، مشكاتیان و دیگران با گفتار این افراد آنجا نمی‌روند.
لطفی تصریح كرد: هنر ما به خصوص موسیقی هنوز استراتژی ندارد و در تاكتیك‌ها و زیگزاگ‌ها حركت می‌كند به قول معروف می‌گویند گل قضیه گم شده و همه توپ را تو زمین گرفته‌اند و به همدیگر پرتاب می‌كنند تا بالاخره یكی آن را گل كند.
رویكرد اجتماعی در موسیقی سنتی ضعیف شده است
-------------------------------------------------------------
لطفی با اشاره به وضعیت ساخت موسیقی بر اساس مسائل اجتماعی گفت: توجه به مسائل اجتماعی در موسیقی سنتی بعد از انقلاب متوقف نشده بلكه تا مدتها جریان داشته اما متاسفانه امر آموزش دچار ضعف شدیم.
وی با اشاره به وارد شدن موسیقی پاپ در عرصه اجتماعی افزود: موسیقی پاپ در ذات خودش این را دارد كه بازگو كننده مسائل اجتماعی باشد چرا كه یا از درد، شادی و یا یك عاشقانه‌ای صحبت می كند، در ضمن ساده‌پذیرتر نیز هست اما هنرهای سنتی و كلاسیك سخت حركتند و جسمشان سنگین است .
این نوازنده تار ادامه داد: موسیقی پاپ چیز جدیدی است به خصوص با این نوعی كه طی سالها حركت كرده میكسی بین موسیقی ایران و پاپ بود و نوع جدیدی برای خودش بوجود آورد كه جالب هم بود ولی این را نیز هم اكنون از دست داده و دوباره در مسیر ضجه‌های بی مورد افتاده و دچار آسیب شده است.
لطفی تصریح كرد: در زمانهای گذشته موسیقی پاپ بر اساس اشعار مولانا شكل می گرفت و به همین واسطه اتفاقاتی در حال رخ دادن بود اما متاسفانه این هم حركتش خیلی كند شد.
وی بیان داشت: مسائل اقتصادی، عدم انتقال تجربه، عدم‌آموزش و مساله اجتماعی شدن و اجتماعی بودن یك هنرمند دلایل بروز چنین مشكلاتی است. همه موزیسین‌ها و هنرمندان اجتماعی نیستند بعضی از آنها اصلا دوست ندارند اجتماعی باشند و فراگیر نیستند.
لطفی با اشاره به موزیسین های اجتماعی دوران انقلاب گفت: در انقلاب صدها موزیسین وجود داشت كه از این تعداد آنهایی وارد عرصه اجتماعی شدند كه قبلا اجتماعی فكر می‌كردند و خودشان در دوران انقلاب در خیابان ها بودند و تحت تاثیر اتفاقات قرار گرفته بودند. در حال حاضر نیز یك وازدگی و سكوتی كل جامعه را فرا و یك بی‌تفاوتی در اهل اندیشه و اهل هنر شكل گرفته است كه این مشكل را باید روانشناسان، جامعه‌شناسان و آدمهایی با زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی علت یابی و برطرف كنند.
برخی قطعاتم را هنگام قدم زدن در خیابان های تهران ساخته‌ام
----------------------------------------------------------------------
لطفی در خصوص رویكرد اجتماعی در ساخت آثارش گفت: همیشه رویكرد اجتماعی در كارهای من وجود دارد حتی در كنسرتی كه پیش رو داریم قطعاتی را اجرا می كنیم كه در طول مدتی كه در ایران بودم درهمین خیابانها راه رفتم و ساختم. در این مدت یك قطعه را نیز با عنوان «وطنم، ایران» برای اولین بار با شعر خودم ساخته ام كه شعر آن را زمانی سرودم كه تصمیم گرفتم به ایران بیایم.
وی افزود: من برای یك نیتی كار می‌كنم چرا كه اگر بر اساس نیتی خیر حركت كنید باعث توفیق می‌شود. من مثل مادرم عقیده دارم كه اگر نیت آدم خیر باشد همه كارها درست می‌شود و مشكلی پیش نمی‌آید و اگر هم پیش بیاید مشكلات فنی روزمره است. من همیشه دلم می‌خواهد حركت كنم اما این روحیه شخصی من است و جوشش من فردی، آرمانی، تكاملی ، میهنی و اجتماعی است.
قصد ندارم از ایران بروم
-----------------------------
موسس مركز فرهنگی هنری شیدا در واشنگتن در پاسخ به این سوال كه آیا باز هم بعد از مدتی در ایران ماندن ترك وطن خواهد كرد یا خیر؟گفت: من خودم قصد ندارم از كشورم بروم چرا كه هیچ كجای دنیا جای كشورم را نمی گیرد. انسان در هیچ جا مثل كشور خودش احترام ندارد.
وی با بیان اینكه شرایط دشوار موسیقی دلیل رفتن من از ایران شد، اظهار داشت: در آن زمان من دیگر نمی‌توانستم كار موسیقی انجام دهم چرا كه جنگی شده بود كه فقط سرود كاربرد داشت و موسیقی‌های دیگر اجازه فعالیت نداشتند من هم به عنوان یك موزیسین نمی توانستم تنها سرودهای این چنینی بسازم و در مقابل آموزش و دانشگاه و ..... هم نبود.
این نوازنده تار با بیان اینكه من با هدف انتقال فرهنگ ایران به خارج از كشور رفتم، گفت: من همیشه نگران این بودم كه این همه ایرانی كه بیرون هستند سرنوشتشان چه می‌شود فرزندانشان اگر بخواهند یك ساز بزنند وضعیتشان چه می شود. من دیدم اگر بتوانم شاگردانی در خارج از كشور تربیت كنم ، می توانند ایرانی بودن را آنجا ادامه دهند.
لطفی گفت:من هم اكنون 63 سال سن دارم و تا آنجایی كه انرژی دارم كار می‌كنم. ما كه یك لحظه بدون وطنمان نبودیم و هرجا كه بودیم پرچم ایران را علم كردیم.
شاگردان من یك جریان موسیقی را در سراسر اروپا و آمریكا راه انداخته‌اند
---------------------------------------------------------------------------------
وی گفت: من از دانمارك و سوئد تا اروپای غربی، شهر به شهر تمام ایالت‌های آمریكا را درس دادم و در حال حاضر شاگردان من یك جریان موسیقی تعلیماتی را در كل اروپا و آمریكا دارند. در واقع 70 درصد حركت‌هایی موسیقی خارج از ایران بواسطه شاگردان من انجام می شود.
وی با بیان اینكه من در خارج فعالیتم را به اتمام رساندم، بیان داشت: بعد از این جریان احساس كردم در كشورم نیاز به من بیشتر است ومن درست در بدترین شرایط موسیقی از نظر خودم آمدم و این شرایط را پذیرفته بودم.
به جوانان اهمیت و بها دادم
------------------------------
این نوازنده تار در خصوص تشكیل گروه‌های جوان سه‌گانه شیدا گفت: هدف موسیقی‌دان تولید موسیقی خوب با كاربرد و تاثیرگذاری زیاد است كه مردم با شنیدن آن احساس خوب و امید بیشتری پیدا كنند و در مقابل نیز سختی كارشان را كم كند. در واقع آرمان انسانی هنر چنین است و از آنجایی كه موسیقی جزو پدیده‌های حسی بشر است همه با آن ارتباط دارند.
وی افزود:من هم مثل همه آدم‌ها دوست دارم تولید موسیقی خوب داشته باشم و از طرف دیگر به آموزش كه یكی دیگر از كارهایم است نیز بپردازم كه این مساله بتواند به درستی نسل به نسل انتقال یابد و با این اتفاق آینده مملكت هم هموارتر حركت می‌كند. ما در این سال ها فعالیت‌مان را انجام داده و زحمت‌مان را كشیدیم و باید این تجربه و حركت را جوان‌ها كه نیروهای بعدی كشور هستند،انجام دهند.
این نوازنده كمانچه ادامه داد: شجریان، مشكاتیان، علیزاده، كیانی و ...احتیاجی به كمك ندارند. اینها خودشان موفقیت دارند به همین دلیل من به جوانان اهمیت و بها دادم كه خیلی سخت‌تر است. چرا كه آنها تجربه لازم را ندارند و باید به صحنه بروند، تحقیق كنند و آموزش ببینند تا به مرحله ما برسند. من در خارج هم شاید 99 درصد انگیزه‌ام این بود كه جوانان بتوانند در این فعالیت ها شركت كنند و به آینده‌شان امیدوار باشند و جوان های دیگر هم كم كم به آنها و موسیقی جدی بپیوندند.
وی با بیان اینكه اكثر اعضای گروهم از شاگردان كلاسم هستند،اظهار داشت:جوانان گروه من 10 سال كار كرده‌اند و برای گروه از فیلترهایی رد شده‌اند.البته ورود به كلاسهای من نیز به همین شكل است به طوری كه ابتدا آزمونی می‌گیرم و در این آزمون كسانی كه كل ردیف موسیقی را زدند و 4 تا رپرتوار یك بخش از موسیقی را حفظ هستند به كلاس ردیف تحلیلی و موسیقی تحلیلی من راه می‌یایند.
لطفی ادامه داد: در این كلاس ها 3 ماه درس می‌دهم و 1 ماه تعطیل هستم و سپس امتحان می‌گیریم و یك تعداد از این ها به كلاس های بالاتر می‌روند. در این یكی دو سال هم آنهایی كه خیلی با استعداد و پركارند و می‌خواهند حرفه‌ای كار كنند به سمت كلاس های تخصصی من كشیده شده‌اند و اكثر نوازندگان شیدا از همین كلاس ها انتخاب شده‌اند.
كمبود وقت علت اصلی با هم نبودن گروه قدیمی شیدا بود
-----------------------------------------------------------------
لطفی در خصوص عدم تشكیل شیدای قدیم گفت: در گروه شیدا 8 موزیسین بودند كه زیر نظر من كار می‌كردند در حال حاضر از این تعداد 4 نفر در گروه كامكارها فعالند و خودشان گروه دارند و 4 نفر دیگر هم درخشانی، سماواتی، صدقی‌آسا و افشارنیا هستند. من در وهله اول درخشانی و افشارنیا را دعوت كردم اما آنها وقت لازم را بواسطه پر كار بودنشان نداشتند. سماواتی و صدقی آسا نیز آلمان هستند. با این وضع من در ابتدای كار تلاش كردم كه بخشی از گروه عارف و شیدا را در یك گروه قرار دهم و جوان ها را در كنار این ها بگذارم اما عملا نشد چرا كه هیچ كدام وقت نداشتند. وقتی نوازنده‌ها خودشان وقت ندارند من نمی‌توانم بر مشغله آن بیفزایم.
وی افزود: نقطه مقابل این روند نیز بزرگانی مثل مشكاتیان هستند كه خودشان جریان ساز بوده و گروهی را دارند و این طبیعی است كه وقتی كسی گروه خودش را دارد، كنسرت خودش را هم می‌دهد. اما این سوال را همه از من می‌كنند كه چرا شیدا را دور هم جمع نكردید؟
منبع : خبرگزاری فارس
