كرفتو، نماد سازگارى با طبیعت

به درستى معلوم نیست انسان ها از چه زمانى غارها را به عنوان سر پناه طبیعى براى خود انتخاب كردند، اما بدون شك آنها توانستند هوشمندانه شرایط بهتر زیستن را متناسب با امكانات و شرایط محیطى فراهم كنند.

اگر چه در ادوار بسیار دورتر از دوران غارنشینى هم اقوامى بودند كه به دلایل مختلف، تداوم زیستن در غار را انتخاب كردند، اما هیچ گاه نوآورى و خلاقیت را از روند زندگى حذف نكردند و در غارها نیز به فرآیند زیستن تنوع مى بخشیدند.

غار كرفتو در استان كردستان، آیینه اى از تدبیر و همت نیاكانمان براى زیستن در شرایط سخت و نماد عینى تطبیق نیاز انسان با بضاعت طبیعت است.

اماكن طبیعى و ابنیه باستانى همواره در جدول برنامه ریزى اهداف سفر گردشگران بویژه در تعطیلات نوروز جایگاهى خاص دارد و غار كرفتو به سبب تركیب زیبایى هاى طبیعت و آثار فوق العاده عمرانى بشر در گذشته هاى خیلى دور مقصدى در جدول برنامه هاست.

كردستان به دلیل قدمت و پیشینه بلند تاریخى، یكى از استان هاى كهن كشور پهناور ایران محسوب مى شود كه وجود آثار باستانى، سكونتگاه هاى طبیعى در دل صخره هاى سنگى شاهدى بر این مدعاست.

كرفتو اثر طبیعى و باستانى در صخره اى مرتفع دردل كوه است كه در حدود 67 كیلومترى شمال غرب شهر دیواندره و با احتساب همین مسافت تقریبى در شرق شهر باستانى سقز واقع است.

موقعیت غاروصخره هاى مرتفع پیرامون آن از جنوب در میان روستاى مسعود آباد دیواندره، از غرب به روستاى میر سعید سقز، از شمال به روستاهاى على آباد و نخود دره تكاب و شرق و جنوب شرقى نیز محاط به روستاى یوزباش كندى است.

دسترسى به غار كرفتو از 3 طریق مسیر شهر دیواندره و سه راهى تكاب گور بابا على، سقز مسیر روستاى صاحب به میرسعید و از طریق تكاب جاده روستاى على آباد امكانپذیر است.

براساس یافته هاى زمین شناسى كرفتو در دوران مزوزوئیك زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است.

غار كرفتو از غارهاى آهكى و طبیعى است كه در ادوار مختلف براى استفاده و سكونت انسان تغییر حالت داده و با معمارى صخره اى در 4 طبقه، در دل كوه حفر شده است.

مستشرقان و محققان بسیارى از جمله دمرگان، راولینسون، كرپورتر، خانیكف و فون گال از غار كرفتو بازدید و نقشه هایى از آن تهیه و ارائه كرده اند. كرپورتر نقشه غار را تهیه كرد، استین آن را تكمیل و فون گال آن را تصحیح كرد.

طول غار كرفتو حدود 750 متر است و راه هاى فرعى متعددى از آن منشعب مى شود. در طول سكونت انسان در این غار، تغییرات و دگرگونى هاى عمده و دخل و تصرفات بسیار در آن به وجود آمده و حجاران هنرمند، به زیبایى، فضاهایى را در مدخل هاى غار تراشیده و اتاق ها، راهرو و دالان هاى متعددى را به وجود آورده اند.

این غار در میان غارهاى دست كن ایران، از معمارى كاملى برخوردار است، ورودى غار از دامنه كوه حدود 25 متر فاصله دارد و در گذشته راهى نسبتاً سخت و دشوار در كمر كوه، بازدیدكنندگان را هدایت مى كرد، ولى امروز با عبور از پلكانى فلزى مى توان به دهانه ورودى غار رسید.

در معمارى صخره اى این غار 4 طبقه شناسایى شده كه این امر از اهمیت ویژه اى در معمارى صخره اى برخوردار است.

در معمارى غار، علاوه بر ایجاد اتاق ها و راهروهاى عبورى، سعى شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نورگیرها و پنجره هایى به سمت بیرون و مناظر طبیعى ارتفاعات مجاور غار تعبیه شده است.

بر دیوارهاى غار در برخى از اتاق ها نقوشى به صورت تجریدى از حیوان،گیاه و انسان حجارى شده كه بیشتر جنبه آیینى دارد.

همچنین نمونه سفال ها و اشیاى به دست آمده در غار، ادامه سكونت انسان را در طول دوران تاریخى اشكانى و ساسانى و دوران اسلامى یعنى قرون ششم تا هشتم هجرى قمرى مسجل مى سازد.

طى سال هاى 1378 و 79 اقداماتى به منظور تسهیل بیشتر براى بازدیدكنندگان این غار صورت گرفت كه شامل ساماندهى محوطه بیرون غار، پله بندى، ایجاد سكوهاى استراحت، پاركینگ، سرایدارى، سرویس هاى بهداشتى و برق كشى غار است.

سرپرست سازمان میراث فرهنگى و صنایع دستى و گردشگرى استان كردستان درباره این مكان گردشگرى مى گوید: كرفتو یكى از جاذبه هاى استان است كه متأسفانه ناشناخته باقى مانده است.

على فعله گرى معتقد است: با شناسایى بهتر و بیشتر این غار باستانى به مردم مى توان سالانه هزاران گردشگر داخلى و خارجى را به این منطقه جذب كرد.

وى عدم دسترسى انسان به غار با توجه به خاكى بودن قسمتى از جاده را یكى از مشكلات جذب گردشگر دانست و گفت: با تأمین اعتبار این مشكلات زیربنایى مرتفع خواهد شد.

وى به اقدامات این سازمان در راستاى بهسازى این مكان اشاره كرد و افزود: اجراى برنامه كاوش و حفارى در غار طى 3 فصل و انجام عملیات خاكبردارى و تخلیه خاك هاى موجود، انجام عملیات برق رسانى و نورپردازى محدوده داخلى غار تا بخش انتهایى ستون فقرات اصلى، ایجاد و ساخت پله ها و پا گرد سنگى در محدوده بیرونى غار و نصب پله فلزى در بخش بیرونى دهانه آن جهت تردد سهل و آسان گردشگران از جمله این اقدامات است.

غار كرفتو به عنوان یكى از آثار شاخص و حائز اهمیت استان كردستان در فهرست آثار ملى با شماره 330 به ثبت رسیده است و در طول سال مورد بازدید بسیارى از علاقه مندان داخلى و خارجى قرار مى گیرد.

منبع:

ایران