تبیان، دستیار زندگی
هرگاه مردی در خانواده خود عمل ناپسند را ببیند و اعضأ خانواده‏اش را از ارتكاب گناه و معصیت ‏بازندارد، خداوند پرنده‏ای سفید را مامور می‏كند كه چهل صبح بر در خانه وی پرهایش را بگسترد و به مرد مسامحه كار، بگوید: اصلاح كن! اصلاح كن! غیرت داشته باش! غیرت داشته
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پرنده‌ای كه برای مردها خطرناك است

اربعین در فرهنگ اهل بیت علیهم السلام

مقدمه:

واژه «اربعین‏» در متون دینی و مجموعه‏های حدیثی از ارزش والایی برخوردار است. آثار حفظ چهل حدیث، اخلاص عمل در چهل روز و دعای عهد در چهل صبح، كمال عقل در چهل سالگی، دعا برای چهل مؤمن، شهادت چهل مؤمن برای میت، برگزاری عبادت در چهل شب چهارشنبه برای دیدار حضرت ولی عصر علیه السلام، و بعثت غالب انبیأ در چهل سالگی، از جمله مواردی است كه ارزش و جایگاه این اصطلاح اسلامی و عرفانی را مشخص می‏سازد.

«اربعین‏» از اصطلاحات رایجی است كه در متون اسلامی كاربرد زیادی دارد، مثلا در برخی از روایات به عنوان نماد كمال، حدی برای تصفیه باطن و... قلمداد شده است. در این نوشتار به مناسبت روز اربعین شهادت امام حسین علیه السلام برخی از موارد كاربرد این واژه ارزشمند كه در فرهنگ اسلامی به مناسبتهای گوناگون از آن یاد شده و گاهی پیامهای اخلاقی و دستورهای الهی با آن همراه شده است، با اشاره به سی نكته تقدیم می‏شود. دسترسی به: قسمت اول ؛ قسمت دوم

پرنده

قسمت سوم

16. چهل نفر هسته اولیه

زمانی كه برخی از یاران امام حسن مجتبی علیه السلام از وی درخواست كردند كه در مقابل ظلم و ستم زمامداران جور به ویژه معاویه قیام و مبارزه نماید، امام حسن علیه السلام فرمود: «لی اسوة بجدی رسول الله حین عبدالله سرا وهو یومئذ فی تسعة وثلاثین رجلا فلما اكمل الله له الاربعین صاروا فی عدة واظهروا امر الله فلو كان معی عدتهم جاهدت فی الله حق جهاده; (23) الگوی من در رهبری امت، جدم رسول خدا صلی الله علیه و آله است، آن حضرت تا زمانی‏كه تعداد یارانش به سی و نه نفر رسیده بود، مخفیانه و غیرعلنی خدا را عبادت می‏كرد [و به مبارزه و تبلیغ علنی روی نیاورد] ; اما از موقعی كه خداوند متعال تعداد مسلمانان را به چهل نفر رساند، [تبلیغ] دین خدا را آشكار كردند و اگر با من هم به تعداد آنها باشد، در راه خدا به جهاد و مبارزه شایسته دست می‏زنم.»

17. دریغ از چهل یاور راستین!

علی علیه السلام نیز با شكایت از مظلومیت و غربت‏خویش فرمود: «من بارها از مردم یاری خواستم اما به غیر از چهار نفر - زبیر، سلمان، ابوذر و مقداد - كسی جواب مثبت‏به من نداد.» سپس افزود: «لو كنت وجدت یوم بویع (اخوتیم) اربعین رجلا مطیعین لجاهدتهم; (24) اگر من در روز بیعت چهل یاور گوش به فرمان [و راستین] داشتم، با آنان مقابله و مجاهده می‏كردم.»

18. حقوق همسایه

رسول گرامی اسلام به منظور سالم سازی و ایجاد روحیه اعتماد و اطمینان به همدیگر و همچنین تقویت وحدت و انس و الفت در جامعه اسلامی درباره حدود همسایگی و رعایت‏حقوق آنان می‏فرماید: «كل اربعین دارا جیران من بین یدیه ومن خلفه وعن یمینه وعن شماله; (25) تا چهل خانه از چهار سوی منزل یك مسلمان، از روبه‏رو، پشت‏سر، از سمت راست و از سمت چپ، همسایه یك مسلمان به شمار می‏آید.»

پیامبر صلی الله علیه و آله ضمن بیان این پیام حكیمانه، به حضرت علی علیه السلام و سلمان و ابوذر و مقداد دستور داد كه در میان مسلمانان ندا دهند كه‌ای مردم! این حدود همسایگی است و: «انه لاایمان لمن لم یامن جاره بوائقه; (26) كسانی كه همسایگانشان از شر و آزار آنان در امان نیستند، ایمان ندارند.»

19. مهلت تا چهل روز

برخی از مسلمانان كه در رعایت مسائل دینی و حفظ ناموس خود اهل تسامح و تساهل هستند، مورد خشم و غضب الهی قرار می‏گیرند و خداوند متعال به آنان چهل روز مهلت می‏دهد كه خود و خانواده‏هایشان را اصلاح كنند و در صورت ادامه سهل‏انگاری و بی‏تفاوتی چشم و قلبشان وارونه شده و از دیدن حقیقت ناتوان می‏گردند. رسول اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: هرگاه مردی در محیط خانواده خود عمل ناپسند و زشتی را مشاهده كند و در مورد آن حساسیت و غیرت دینی از خود نشان ندهد و اعضأ خانواده‏اش را از ارتكاب گناه و معصیت‏باز ندارد و در صدد اصلاح برنیاید، خداوند متعال پرنده‏ای سفید را مامور می‏كند كه چهل صبح بر در خانه وی پرهایش را بگسترد و هنگام ورود و خروج آن مرد مسامحه كار، بگوید: اصلاح كن! اصلاح كن! غیرت داشته باش! غیرت داشته باش! اگر خانواده‏اش را اصلاح كرد كه چه بهتر وگرنه آن پرنده سفید بالهایش را به چشمهای او می‏كشد و بعد از آن او وارونه می‏بیند; یعنی خوبیها را خوب نمی‏بیند و بدیها را بد نمی‏بیند.» (27)

20. بهداشت فرزندان

پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله با اشاره به لزوم ختنه كردن نوزادان پسر می‏فرماید: «اختنوا اولادكم یوم السابع فانه اطهر واسرع لنبات اللحم فقال ان الارض تنجس ببول الاغلف اربعین یوما; (28) نوزادان خود را در روز هفتم ختنه كنید، این عمل برای پاكیزگی و سلامت و رشد آنان تاثیر فراوان دارد و زمین از بول فردی كه ختنه نشده تا چهل روز آلوده می‏ماند.»

21. تسبیح حیوانات

امام صادق علیه السلام فرمود: «حضرت داوود علیه السلام در یكی از شبها با حال خوشی زبور را تلاوت می‏كرد و از حالات معنوی خود لذت می‏برد. آن شب به نظرش آمد كه شب زنده داری خوبی داشته است و از این جهت‏شگفت زده شد. در آن حال قورباغه‏ای از زیر صخره‏ای از سوی خداوند متعال به سخن آمد و گفت: «یا داود تعجبت من سهرك لیلة وانی لتحت هذه الصخرة منذ اربعین سنة ماجف لسانی عن ذكر الله تعالی; (29) ای داوود! آیا از شب زنده‏داری‏ات به شگفت آمده‏ای؟ من چهل سال است كه در زیر این صخره زبانم به ذكر الهی مترنم است.»

22. كرامت نام حضرت محمد صلی الله علیه و آله

حضرت علی علیه السلام - در ضمن روایتی طولانی در منقبت‏حضرت خاتم الانبیأ صلی الله علیه و آله - فرمود: «روزی یكی از علمأ یهود به حضور پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و سؤالات متعددی از آن حضرت پرسید و پاسخهای وافی دریافت كرد و مسلمان شد. سپس الواحی بیرون آورد و در مقابل پیامبر قرار داد و گفت: این از جمله صفحات توراتی است كه به حضرت موسی بن عمران علیه السلام نازل شده است. من فضائل تو را در آنها می‏خواندم و شك می‏كردم و چهل سال تمام نام تو را پاك می‏نمودم; اما قسم به آن خدایی كه تو را به حق و راستی مبعوث فرموده است، هرگاه نامت را از تورات پاك نمودم، دوباره آن را در آنجا ثبت‏شده می‏یافتم.» (30)


23) مستدرك الوسائل، ج‏11، ص‏77.

24) همان، ص‏74.

25) وسائل الشیعة، ج‏12، ص‏132.

26) مستدرك الوسائل، ج‏8، ص‏431.

27) الجعفریات، شیخ صدوق، ص‏89.

28) مكارم الاخلاق، ص‏230.

29) بحارالانوار، ج‏61، ص‏50.

30) الخصال، ج‏2، ص‏356.

عبدالكریم پاك‏نیا

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.