ذات حق در نهج البلاغه

آیا در نهج البلاغه درباره ذات حق و اینكه او چیست و چه تعریفی می‏توان‏ برایش ذكر كرد بحثی شده است؟ بلی بحث شده است ، زیاد هم بحث شده‏ است ، ولی همه در اطراف یك نكته دور می‏زند و آن اینكه ذات حق وجود بی‏حد و نهایت ، و هستی مطلق است و ( ماهیت ) ندارد ، او ذاتی است‏ محدودیت ناپذیر و بی‏مرز ، هر موجودی از موجودات حد و مرز و نهایتی دارد ، خواه آن موجود متحرك باشد و یا ساكن ، موجود متحرك نیز دائما مرزها را عوض می‏كند ، ولی ذات حق حد و مرزی ندارد ، و ماهیت كه او را در نوع‏ خاصی محدود كند و وجود محدودی را به او اختصاص دهد در او راه ندارد ، هیچ زاویه‏ای از زوایای وجود از او خالی نیست ، هیچ فقدانی در او راه‏ ندارد ، تنها فقدانی كه در او راه دارد ، فقدان فقدان است و تنها سلبی‏ كه درباره او صادق است سلب سلب است و تنها نفی و نیستی كه وصف او واقع می‏شود نفی هر نقص و نیستی از قبیل مخلوقیت و معلولیت و محدودیت‏ و كثرت و تجزی و نیازمندی است ، و بالاخره تنها مرزی كه او در آن مرز پا نمی‏گذارد مرز نیستی است ، او با همه چیز است ولی در هیچ چیز نیست و هیچ چیز هم با او نیست ، داخل در هیچ چیز نیست ولی از هیچ چیز هم بیرون‏ نیست . او از هر گونه كیفیت و چگونگی و از هر گونه تشبیه و تمثیل منزه‏ است . زیرا همه اینها اوصاف یك موجود محدود و متعین و ماهیت دار است :