سرانجامِ یک برنامه مهم پس از ۱۵ سال خاک خوردن
اعتبار برنامه توسعه ملی گردشگری ایران درحالی سال ۲۰۱۶ میلادی تمام شده است که بیش از ۱۵ سال درحال خاک خوردن بود و هرگز به مرحله اجرا نرسید. اکنون معاون گردشگری کشور از بازنگری و تنظیم دوباره‌ی این برنامه با مشارکت سازمان جهانی جهانگردی براساس تحلیل وضعیت جدید گردشگری ایران، خبر می‌دهد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : سه شنبه 1396/07/11
تهیه برنامه جامع توسعه ملی گردشگری ایران تا پایان اولین سال برنامه‌ی ششم یکی از اولویت‌های اصلی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به شمار می‌آید، این الزامی است که در برنامه‌ی ششم توسعه قید شده و دو رییس قبلی این سازمان هم روی آن تاکید داشتند.
زهرا احمدی‌پور که زمانی رییس این سازمان بود، مروری کوتاه بر سرنوشت این سند داشت و درباره‌ی آن گفته بود: سال ۱۳۸۱ سند ملی گردشگری ایران تهیه می‌شود که تا سال ۸۳ اقدامی روی آن نمی‌شود. حتی در دوره‌ای مشاورانی از سازمان جهانی جهانگردی درباره آن نظر می‌دهند، ولی در دولت‌های نهم و دهم، آن سند به کتابخانه می‌رود و از آن استفاده نمی‌شد. در سه سال نخست این دولت، سند یک دور دیگر بررسی می‌شود، اما به‌روز رسانی نمی‌شود، چون کار آنقدر گسترده بود و از طرفی هم دولت آنچنان درگیر برطرف کردن مشکلات این سازمان بود که خیلی فرصت رسیدگی به آن را پیدا نکرد.
وی اظهار کرد: وقتی من آمدم، سازمان روی ریل افتاده بود، بنابراین فرصت بود که این سند را بررسی کنم. کارگروهی برای آن تشکیل و اشکالاتش بررسی شد و با سازمان جهانی نیز رایزنی شد که یکی دو مشاور بین‌المللی بفرستند تا پایلوت را اجرا کنیم بعد هم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را مکلف کردم در سال اول برنامه ششم، این سند ملی را برای سه حوزه، آماده و از همه مهم‌تر، نظام یکپارچه مدیریتی تعریف کند. »
اما در فاصله‌ی سال‌های ۷۹ تا ۱۳۸۱ طرحی با عنوان برنامه ملی توسعه گردشگری ایران توسط سازمان ایرانگردی و جهانگردی وقت با حمایت شورای عالی ایرانگردی و جهانگردی و پشتیبانی برنامه عمران سازمان ملل متحد و سازمان وابسته‌ی آن، UNWTO تهیه و تنظیم شد. این برنامه با برشمردن نقاط قوت و ضعف گردشگری ایران و تعیین تنها یک منطقه‌ی نمونه گردشگری و با تعریف اهداف توسعه و استراتژیک، برای سه دوره‌ی زمانی پنج، ۱۰ و ۱۵ ساله سیاست‌گذاری شده بود.
یکی از تاکیدهای این برنامه برقراری ارتباط با ۷۰ سازمان و وزارت آن دوره بود، چالشی که با گذشت نزدیک به دو دهه، هنوز گریبان‌گیر نه تنها گردشگری، بلکه مجموعه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. در برنامه ملی توسعه گردشگری حتی به تقویت بدنه‌ی کارشناسی و دانشگاهی و بهره‌مندی از آن‌ها در تهیه‌ی نظام جامع آماری تاکید شده بود که با گذشت ۱۵ سال همچنان خبری از آن نیست.
براساس نتایج بررسی مرکز پژوهش های مجلس در دهه ۸۰، برنامه ملی توسعه گردشگری ایران از سال ۲۰۰۲ که قرار بود وارد فاز عملی شود تا امروز، حتی یک بار هم مورد ارجاع و استناد سیاستگذاران و برنامه‌ریزان سازمان ایرانگردی و جهانگردیِ وقت و پس از آن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار نگرفته است.
اینک محمد محب‌خدایی ـ معاون گردشگری این سازمان ـ درباره سرنوشت این برنامه به ایسنا می‌گوید: برنامه توسعه ملی گردشگری ایران که قرار بود از سال ۱۳۸۱ اجرایی شود، اعتبار زمانی‌اش در سال ۲۰۱۶ میلادی به پایان رسیده، برای همین سازمان جهانی گردشگری، کارشناسان خود را به ایران فرستاد تا با مشارکت کارشناسان کشورمان این برنامه را مطابق با شرایط حال حاضر گردشگری برروز رسانی کنند.
محب خدایی درباره نتایج بررسی اولیه‌ی کارشناسان سازمان جهانی جهانگردی اظهار می‌کند: خیلی وقت نیست که این کارشناسی انجام شده، بحث‌های جدیدی هم درباره‌ی این برنامه مطرح شده. آن‌ها گزارش رسمی را هنوز نداده‌اند، از طرفی کارشناسان سازمان ما هم درحال کار روی این برنامه هستند تا به یک نقطه اشتراک برسند و نتیجه، نهایی شود.
وی توضیح می‌دهد: سازمان جهانی گردشگری، همه کشورها را به‌روز رصد می‌کند و بر اساس شرایط روز و جایگاه کنونی آن‌ها اعلام می‌کند که برای رسیدن به نقطه مطلوب باید چه اقداماتی انجام دهند، کارشناسانی که از این سازمان به ایران آمدند و برنامه‌ی گردشگری کشورمان را بررسی کردند، هنوز نظر خود را رسما اعلام نکرده‌اند و درحال مطالعه هستند.
محب‌خدایی درباره زمان آماده شدن این برنامه با توجه به تاکیدی که برای آماده‌سازی آن در سال نخست برنامه ششم توسعه شده است، می‌گوید: برنامه ملی توسعه گردشگری ایران که حالا اعتبارش زمانی‌اش تمام شده، قبلا در کتابخانه بود و حالا هم روی میز بنده است تا بررسی شود. کارشناسان سازمان جهانی جهانگردی نیز هنوز تحلیل‌ها، گزارش‌ها و ایده‌های خود را رسمی ارائه نکرده‌اند، برای همین فعلا نمی‌توانم نظرم را درباره زمانی نهایی آماده شدن برنامه ملی توسعه گردشگری ایران اعلام کنم.
منبع: ایسنا
زهرا احمدی‌پور که زمانی رییس این سازمان بود، مروری کوتاه بر سرنوشت این سند داشت و درباره‌ی آن گفته بود: سال ۱۳۸۱ سند ملی گردشگری ایران تهیه می‌شود که تا سال ۸۳ اقدامی روی آن نمی‌شود. حتی در دوره‌ای مشاورانی از سازمان جهانی جهانگردی درباره آن نظر می‌دهند، ولی در دولت‌های نهم و دهم، آن سند به کتابخانه می‌رود و از آن استفاده نمی‌شد. در سه سال نخست این دولت، سند یک دور دیگر بررسی می‌شود، اما به‌روز رسانی نمی‌شود، چون کار آنقدر گسترده بود و از طرفی هم دولت آنچنان درگیر برطرف کردن مشکلات این سازمان بود که خیلی فرصت رسیدگی به آن را پیدا نکرد.
گردشگری ایران برای اولین‌بار سال ۱۳۵۲ صاحب برنامه و یا طرحی ملی شد که یک شرکت سوئیسی آن را نوشته بود، برنامه‌ای که هیچ‌وقت عملی نشد، بعد از آن هم تا سال ۱۳۷۹ که برای تنظیم برنامه‌ی ملی توسعه گردشگری ایران اراده‌ای به خرج داده شد، هیچ برنامه‌ی دیگری نوشته و یا اجرا نشد.
وی اظهار کرد: وقتی من آمدم، سازمان روی ریل افتاده بود، بنابراین فرصت بود که این سند را بررسی کنم. کارگروهی برای آن تشکیل و اشکالاتش بررسی شد و با سازمان جهانی نیز رایزنی شد که یکی دو مشاور بین‌المللی بفرستند تا پایلوت را اجرا کنیم بعد هم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را مکلف کردم در سال اول برنامه ششم، این سند ملی را برای سه حوزه، آماده و از همه مهم‌تر، نظام یکپارچه مدیریتی تعریف کند. »
اما در فاصله‌ی سال‌های ۷۹ تا ۱۳۸۱ طرحی با عنوان برنامه ملی توسعه گردشگری ایران توسط سازمان ایرانگردی و جهانگردی وقت با حمایت شورای عالی ایرانگردی و جهانگردی و پشتیبانی برنامه عمران سازمان ملل متحد و سازمان وابسته‌ی آن، UNWTO تهیه و تنظیم شد. این برنامه با برشمردن نقاط قوت و ضعف گردشگری ایران و تعیین تنها یک منطقه‌ی نمونه گردشگری و با تعریف اهداف توسعه و استراتژیک، برای سه دوره‌ی زمانی پنج، ۱۰ و ۱۵ ساله سیاست‌گذاری شده بود.
یکی از تاکیدهای این برنامه برقراری ارتباط با ۷۰ سازمان و وزارت آن دوره بود، چالشی که با گذشت نزدیک به دو دهه، هنوز گریبان‌گیر نه تنها گردشگری، بلکه مجموعه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. در برنامه ملی توسعه گردشگری حتی به تقویت بدنه‌ی کارشناسی و دانشگاهی و بهره‌مندی از آن‌ها در تهیه‌ی نظام جامع آماری تاکید شده بود که با گذشت ۱۵ سال همچنان خبری از آن نیست.
براساس نتایج بررسی مرکز پژوهش های مجلس در دهه ۸۰، برنامه ملی توسعه گردشگری ایران از سال ۲۰۰۲ که قرار بود وارد فاز عملی شود تا امروز، حتی یک بار هم مورد ارجاع و استناد سیاستگذاران و برنامه‌ریزان سازمان ایرانگردی و جهانگردیِ وقت و پس از آن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار نگرفته است.
اینک محمد محب‌خدایی ـ معاون گردشگری این سازمان ـ درباره سرنوشت این برنامه به ایسنا می‌گوید: برنامه توسعه ملی گردشگری ایران که قرار بود از سال ۱۳۸۱ اجرایی شود، اعتبار زمانی‌اش در سال ۲۰۱۶ میلادی به پایان رسیده، برای همین سازمان جهانی گردشگری، کارشناسان خود را به ایران فرستاد تا با مشارکت کارشناسان کشورمان این برنامه را مطابق با شرایط حال حاضر گردشگری برروز رسانی کنند.
محب خدایی درباره نتایج بررسی اولیه‌ی کارشناسان سازمان جهانی جهانگردی اظهار می‌کند: خیلی وقت نیست که این کارشناسی انجام شده، بحث‌های جدیدی هم درباره‌ی این برنامه مطرح شده. آن‌ها گزارش رسمی را هنوز نداده‌اند، از طرفی کارشناسان سازمان ما هم درحال کار روی این برنامه هستند تا به یک نقطه اشتراک برسند و نتیجه، نهایی شود.
وی توضیح می‌دهد: سازمان جهانی گردشگری، همه کشورها را به‌روز رصد می‌کند و بر اساس شرایط روز و جایگاه کنونی آن‌ها اعلام می‌کند که برای رسیدن به نقطه مطلوب باید چه اقداماتی انجام دهند، کارشناسانی که از این سازمان به ایران آمدند و برنامه‌ی گردشگری کشورمان را بررسی کردند، هنوز نظر خود را رسما اعلام نکرده‌اند و درحال مطالعه هستند.
محب‌خدایی درباره زمان آماده شدن این برنامه با توجه به تاکیدی که برای آماده‌سازی آن در سال نخست برنامه ششم توسعه شده است، می‌گوید: برنامه ملی توسعه گردشگری ایران که حالا اعتبارش زمانی‌اش تمام شده، قبلا در کتابخانه بود و حالا هم روی میز بنده است تا بررسی شود. کارشناسان سازمان جهانی جهانگردی نیز هنوز تحلیل‌ها، گزارش‌ها و ایده‌های خود را رسمی ارائه نکرده‌اند، برای همین فعلا نمی‌توانم نظرم را درباره زمانی نهایی آماده شدن برنامه ملی توسعه گردشگری ایران اعلام کنم.
منبع: ایسنا
