حساس ترین عملیات در عراق

این عملیات که عمده هدف آن آزاد سازی شهر استراتژیک موصل و پاک سازی آن از گروه های تروریستی است که . . .

فرآوری: ع. امانی - بخش سیاست تبیان

"عملیات آزادسازی موصل" یکی از کلیدی ترین عملیات های چند سال اخیر کشور عراق می باشد ؛ این عملیات که عمده هدف آن آزاد سازی شهر استراتژیک موصل و پاک سازی آن از گروه های تروریستی است. عملیات موصل با اعلام رسمی نخست وزیر عراق از بامداد روز دوشنبه آغاز و همچنان ادامه دارد.
با آغاز عملیات آزادسازی موصل از اشغال گروه تروریستی داعش، اکنون یکی از اصلی ترین نقاط تمرکز بین المللی بر این عملیات و نتیجه آن معطوف شده است.

در این میان، در شرایطی که شکست داعش در این نبرد حتمی به نظر می رسد، بحث بر سر آینده عراق پس از داعش، بار دیگر به یکی از مباحث مورد توجه در این چارچوب تبدیل شده است. پس از مدت های طولانی برنامه ریزی و آماده سازی، عملیات آزادسازی موصل در اولین ساعات بامداد دوشنبه آغاز شد تا آخرین پایگاه مهم گروه تروریستی داعش نیز از اشغال این گروه خارج شود. بر این اساس، انتظار می رود طی هفته های آتی، نیروهای عراقی با مشارکت نیروهای ائتلاف بین المللی، موفق به بیرون راندن داعش از این شهر شوند.

با این حال، بحث مهمی که همزمان با آغاز این عملیات در محافل مختلف رسانه ای و تحلیلی مورد توجه قرار گرفته، این است که سرنوشت عراق پس از آزادسازی موصل چه خواهد بود؟ آیا شکست داعش در این شهر و پایان عمر به اصطلاح «خلافت» این گروه در عراق، به معنای بازگشت آرامش و ثبات به این کشور است؟ و سوالات دیگری از این دست.

مشکلات داخلی

روزنامه انگلیسی "گاردین" در مطلبی که درباره همین موضوع منتشر کرده، بخشی از چالش های پیش روی عراق پس از شکست داعش در موصل را مورد توجه قرار داده است. از جمله، این روزنامه اشاره می کند که عراق فاقد منابع و ظرفیت لازم برای بازسازی شهرها و روستاهایی است که از زمان آغاز درگیری ها با داعش در دو سال پیش تاکنون، ویران شده اند. همزمان، دولت عراق نیز به شدت شکننده شده و حتی در برخی از مناطق که تحت کنترل داعش نیست هم نتوانسته به عنوان مرجع اصلی اقتدار دولتی جلوه گر شود.

استراتژی آزادسازی موصل، همچون استراتژی به کار گرفته شده برای دیگر مناطق، مبتنی بر پاکسازی مناطق مختلف از تروریست های داعش، برقراری کنترل بر مناطق آزاد شده و بازسازی شهرها و روستاها استوار است. اما چه کسی وظیفه بازسازی را بر عهده خواهد داشت؟ به جز بحث فقدان مناطق برای تأمین مالی، موضوع ضعف ارتش عراق نیز مطرح است که مشخص نیست بتواند کنترل خود را تمام و کمال بر سرزمین های آزادشده برقرار نماید.
از سوی دیگر، اگرچه گفته می شود قبایل سنی نقش اصلی را در آزادسازی موصل ایفا خواهند کرد، اما این گروه ها نیز خود با رقابت ها و اختلافات درونی مواجه هستند و در میان مردم محلی موصل نیز دارای چندان مشروعیتی نیستند؛ به ویژه بدان سبب که این گروه ها منابع حمایتی و آموزش نظامی خود را از گروه های سیاسی رقیب در عراق و نیز قدرت های خارجی تأمین می کنند.

هم اکنون، طیف وسیعی از گروه های مختلف مسلح، در عملیات موصل شرکت کرده اند که هریک، دستور کار مشخص خود را دارند. هریک از آن ها، برقراری نفوذ و کنترل بر استان موصل را به عنوان ابزار و اهرم فشاری در منازعات خود با دیگر گروه ها بر سر قلمرو، قدرت سیاسی و منابع انرژی می بینند.
در نهایت، باید به این موضوع نیز اشاره کرد که هرچند آزادسازی موصل، سبب پایان یافتن سلطه داعش بر بخش هایی از قلمرو عراق می شود، اما به معنای پایان کار این گروه در عراق نخواهد بود.

در کوتاه مدت و میان مدت، انتظار می رود که داعش همچنان مرتکب جنایاتی مشابه بمب گذاری در «کراده» در ماه ژوئیه شود که سبب کشته شدن نزدیک به 300 نفر شد. به ویژه باید توجه داشت که داعش همچنان در سوریه حضور دارد و می تواند از آنجا، حملات خود علیه دیگر نقاط را برنامه ریزی و سازماندهی کند.

دخالت ترکیه در امور داخلی عراق

بسیاری از کشورهای همسایه با عراق همچون ؛ ترکیه ، عربستان و ... بنا به دلایلی مختلف سعی بر آن داشتند تا در این عملیات دخالت داشته باشند اما دولتمردان عراقی به علت حفظ امنیت و همچنین نتیجه بخش بودن این عملیات از دخالت ها جلوگیری نمودند. تنش بغداد با آنکارا بر سر حضور نیروهای ترکیه در عراق، نمونه قابل اشاره در این زمینه است. از سال گذشته حدود دو هزار نفر از سربازان ارتش ترکیه در اردوگاه نظامی بعشیقه در شمال موصل استقرار یافته اند تا برای عملیات بازپس گرفتن این شهر، شبه نظامیان سنی مذهب و پیشمرگه های اقلیم کردستان عراق را آموزش دهند. حضور این نیروها با رضایت دولت اقلیم کردستان عراق صورت گرفته و دولت عراق نقشی در این میان نداشته است. همین امر و به ویژه اصرار ترکیه بر نقش آفرینی در موصل، سبب بروز تنش های جدی در روابط دو کشور شده است.
به این ترتیب، آن گونه که مشخص است، طرف های خارجی همچون عربستان و ترکیه، از مدت ها پیش خود را برای روز پس از شکست داعش در عراق آماده کرده اند تا از این فرصت برای پیشبرد منافع و دستور کارهای خود استفاده نمایند؛ امری که در کنار مسائل داخلی مورد اشاره، چشم انداز بازگشت ثبات به عراق در دوره پس از داعش را تیره می کند.

منابع : خبرگزاری فارس / عصر ایران / تابناک