روز عرفه، روزی برای ارتباط بیشتر با خدا

خداوند، مهربان و بخشنده بوده و رحمت او همیشه بر خلقش جاری است، اما باید بدانیم برخی از اوقات یا در برخی از مکانها رحمت خداوند بر خلق بیشتر بوده و بخشش معاصی راحت تر می باشد، یکی از همین اوقات روز عرفه است.

یکی از ویژگی های مؤمن این است که می خواهد دائماً خود را به خدا نزدیک کند و پیوسته در جهت جلب رضای اوست. همانطور که در روایات بسیاری به توبه یا دعا و... سفارش شده و از طرف دیگر مکان ها یا زمان های خاصی برای اجابت دعا یا قبولی توبه ذکر شده، برای جلب رضایت حق نیز اوقات یا مکان هایی بیان شده که مؤمن می تواند در آنها، به خداوند تقرّب جوید. خداوند، مهربان و بخشنده بوده و رحمت او همیشه بر خلقش جاری است، اما باید بدانیم برخی از اوقات یا در برخی از مکانها رحمت خداوند بر خلق بیشتر بوده و بخشش معاصی راحت تر می باشد، یکی از همین اوقات روز عرفه است. برای کسی که در جستجوی رحمت الهی است روز عرفه فرصت خوبی است تا بتواند رضایت خداوند را جلب نموده و از گناهان خود توبه کند در این نوشته سعی می کنیم به برخی از این فرصت ها اشاره کنیم.

فرصتی برای خداشناسی

روز عرفه  دارای فضایل بسیاری است، هم برای کسانی که در عرفات حاضرند و هم برای کسانی که در اماکنی غیر از عرفات اند، به همین دلیل بر مؤمنان لازم است نهایت بهره برداری از این روز شریف را بنمایند. یکی از مهمترین و بهترین فرصتهای موجود در این روز، فرصت خداشناسی است، تأمّل و تدبّر در دعای عرفه امام حسین که در حقیقت بیان و شرح حقایق توحیدی و مراتب آن است ما را به این موضوع یعنی خداشناسی  نزدیک تر می کند. اینکه خداوند انسان را چگونه خلق فرمود، چگونه روزی داد، چقدر بر بندگان نعمت ارزانی داشت، چقدر از گناهان ایشان بخشید و... همه از مواردی است که در دعای عرفه  ذکر شده است.
با قرائت دعای عرفه خدا را بهتر می شناسیم، وقتی فهمیدیم که نهایت مرتبه توحید آن است که غیر از خدا نبینیم و غیر از او نخواهیم، سعی می کنیم تا خود را به آن مرتبه برسانیم، همانکه امام فرمود: ایکون لغیرک من الظهور ما لیس لک حتی یکون هو المظهر لک متی غبت حتی تحتاج الی دلیل یدلّ علیک عمیت عین لا تراک؛ آیا برای غیر تو ظهوری هست که برای تو نباشد تا آن غیر بخواهد مظهر تو باشد؟ چه وقت غایب بوده ای تا به دلیلی احتیاج باشد که بر تو دلالت کند؟ 
در این فرصت می خواهیم برخی از راه های افزایش خداشناسی با هم مروری داشته باشیم.

استفاده کردن از نعمت های در دسترس

امام حسین (علیه السلام) در دعای روز عرفه در مورد نعمتهای الهی و توجه بندگان به خداوند روزی دهنده می فرماید: فایّ نعمک یا الهی احصی عدداً و ذکراً ام ایّعطایاک اقوم بها شکراً و هی یا ربّ اکثر من ان یحصیها العادّون؛ پروردگارا کدام نوع از نعمت های بی حسابت را به ذکر و شماره می توان آورد، به شکرانه کدامیک از عطاهایت می توان قیام نمود در صورتی که نعمتت بیش از آن است که حسابگران به شمار آرند.
خداوند می فرماید: الّذی جعل لکم الأرض فراشاً و السّماء بناءً و انزل من السّماء ماء فاخرج به من الثّمرات رزقاً لکم فلاتجعلوا للّه انداداً و انتم تعلمون؛ (سوره بقره، آیه 22) آن (خداوندی) که زمین را برای شما فرشی (گسترده) و آسمان را بنایی (افراشته) قرار داد و از آسمان، آبی فرو فرستاد و به آن از میوه ها، روزی برای شما بیرون آورد، پس برای خداوند شریک و همتایی قرار ندهید با آنکه خودتان می دانید(که هیچ یک از شرکا و بت ها، نه شما را آفریده اند و نه روزی می دهند و اینها فقط کار خداست.)
اینکه انسان بداند از نعمت های خداوند استفاده می کند و روزی خود را از آنها تأمین می کند، او را به این موضوع راهنمایی می کند که اولاً آنکه این نعمت ها را به او ارزانی داشته، اگر اراده فرماید می تواند همه را از او بگیرد. چنانکه می بینیم هر گاه به سبب گناهان مردم، خشکسالی شده و آسمان باران را از زمین دریغ می کند مردم به تضرع و زاری به درگاه خداوند رفته، تا شاید حق از گناهان آنها درگذرد و درهای رحمت خود را برایشان بگشاید. و ثانیاً به لطف و رحمت و مهربانی خداوند پی می برد که چگونه لحظه ای بندگان را مهمل نگذاشته و روزی آنها را دائماً عنایت می فرماید.

تفکر در قدرت الهی و مقایسه قدرت حقتعالی با بندگان

امام حسین (علیه السلام) در دعای روز عرفه می فرماید: و هو للدّعوات سامع و للکربات دافع و للدرجات رافع و للجبابرة قامع، فلا اله غیره و لا شی ء یعدله و لیس کمثله شی ء و هو السمیع البصیر او دعای بندگان را می شنود و سختی های ایشان را از بین می برد و مقامشان را بالا می برد و گردنکشان را سرکوب می کند پس غیر آن ذات یکتا هیچ خدایی نیست و او را عدیل نباشد و مثل و مانند ندارد و او شنوا و بیناست.
خداوند در بیان قدرت خود می فرماید: قل من یرزقکم من السّماء و الأرض أمّن یملک السّمع و الأبصار و من یخرج الحیّ من المیّت و یخرج المیّت من الحیّ و من یدبّر الأمر فسیقولون اللّه فقل أفلا تتّقون؛(سوره یونس، آیه 31) بگو: چه کسی از آسمان و زمین شما را روزی می دهد؟ یا چه کسی مالک گوش و چشم هاست؟ و چه کسی زنده رااز مرده و مرده را از زنده بیرون می آورد و چه کسی کار هستی را سامان می دهد؟ (در پاسخ) خواهند گفت: خدا. پس بگو: آیا از کیفر پرستش غیر خدا پروا نمی کنید.

تفکر در طبیعت

رسیدن از معلول علت در واقع یكی از دلایل فلسفی اثبات خداوند است كه فلیسوفان به عنوان اولین دلیل برای اثبات وجود خداوند از آن مدد می جویند.
خداوند در قرآن نیز بسیار از طبیعت و آفرینش موجودات یاد كرده و ما را به توجه بدان ترغیب نموده است، آیاتی كه یا اشاره به خود طبیعت و آثار آن دارد و یا به واقع و حوادث واقع شده در جهان اشاره می كند، آیاتی مانند؛
 آیه 17 و 18، سوره غاشیه: «أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَى اْلإِبِلِ كَیْفَ خُلِقَتْ* وَ إِلَى السَّماءِ كَیْفَ رُفِعَتْ؛ آیا به شتر نمى نگرند كه چگونه آفریده شده و به آسمان كه چگونه برافراشته شده است.»
و آیه 5 سوره طارق: «فَلْیَنْظُرِ اْلإِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ؛ پس انسان باید بنگرد كه از چه آفریده شده است».
آیه 185، سوره اعراف: «أَ وَ لَمْ یَنْظُرُوا فی مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللّهُ مِنْ شَیْ ءٍ وَ أَنْ عَسى أَنْ یَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَیّ حَدیثٍ بَعْدَهُ یُؤْمِنُونَ؛ آیا در ملكوت آسمانها و زمین و هر چیزى كه خدا آفریده است ننگریسته اند و اینكه شاید هنگام مرگشان نزدیك شده باشد پس به كدام سخن بعد از قرآن ایمان مى آورند».
آیه 5، سوره ق: «أَ فَلَمْ یَنْظُرُوا إِلَى السَّماءِ فَوْقَهُمْ كَیْفَ بَنَیْناها وَ زَیَّنّاها وَ ما لَها مِنْ فُرُوجٍ؛ مگر به آسمان بالاى سرشان ننگریسته اند كه چگونه آن را ساخته و زینتش داده ایم و براى آن هیچ گونه شكافتگى نیست.»
و آیات بسیار دیگر كه گویای توجه خاص آیات قرآن به طبیعت و آثار خلقت است.