خرید سوخو 30 از سوی ایران

اخیرا مذاکراتی بین طرف ایرانی و روس ها درباره خرید جنگنده سوخوی 30 مطرح شده است که . . .

فرآوری: ع .امانی - سیاست

اهمیت و توجه به نیروی هوایی در کشورهای مختلف جهان همواره در سرلوحه امور قرار دارد چرا که این نیرو -در کنار توان بازدارنده موشکی- که به عنوان دست برتر و قدرت واکنش سریع در برابر هر تهاجمی شناخته شده، می تواند در حداقل زمان، پاسخ مقتضی را به طرف متجاوز وارد کند. محدوده عملکرد نیروی هوایی در آسمان کشورها سبب تامین امنیت بازدارنده می شود و به جهت ماموریت های گوناگون ازجمله پوشش یگان های سطحی در زمین و دریا، اجرای عملیات های دفاع هوایی و همچنین نفوذ به عمق خاک دشمن مورد بهره برداری قرار می گیرد.

جمهوری اسلامی ایران نیز به واسطه قرارگیری در یکی از مناطق مهم و راهبردی جهان و دارای بودن محدوده ای پهناور، از این قاعده مستثنی نبوده و علیرغم تحریم های گسترده در سالیان گذشته -که دستیابی به هرگونه تسلیحات جدید خارجی را ناممکن می کرد- دست بر روی دست نگذاشته و با تلاش نیروهای بومی سعی در حفظ قدرت هوایی خود دارد ولی به طور قطع این تمام نیاز را مرتفع نمی کند. برای همین است که وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح کشورمان صراحتا از خرید جنگنده های جدید سخن به میان می آورد؛ جنگنده پیشرفته سوخو30 ساخت روسیه.
- سابقه خرید ایران
کشورمان پیش از انقلاب اسلامی با توجه به روابط گسترده با غرب -و در راس آن ایالات متحده- حجم وسیعی از انواع جنگنده های F-4 (فانتوم)، F-5 (تایگر) و F-14 (تامکت) را از آمریکا خریداری کردکه بنا بر اعلام منابع خارجی، تعداد جنگنده های خریداری شده بالغ بر 500 فروند بود.
بکارگیری این توان عظیم هوایی با پشتیبانی گسترده کشور سازنده همراه بود تا آنکه به واسطه پیروزی انقلاب و تغییر در مراودات ایران و آمریکا (که در سال 1359 به قطع روابط انجامید) خط تامین قطعات و پشتیبانی قطع و علاوه بر آن حجم وسیعی از هواپیماهای خریداری شده همانند F-16 (فالکون) نیز لغو شد و حتی از واگذاری هواپیماهای خریداری شده دیگر نیز ممانعت به عمل آمد.
اندکی بعد با وقوع جنگ تحمیلی 8ساله، کارکنان صنایع داخلی با توان خود و همچنین قطعات خریداری شده موجود در انبار اقدام به تامین نیازهای عملیاتی در طول این سال ها کردند و در این مسیر تنها اندک نیازهایی از بازارهای سیاه -و البته به قیمتی گزاف- تامین می شد اما توجه به حفظ قدرت هوایی موجب شده بود علیرغم آنکه هیچ جایگزینی برای هواپیماهای از دست رفته وجود نداشت و در حالی که رژیم بعثی عراق به پیشرفته ترین تسلیحات در این زمینه مجهز بود، هیچ گاه آسمان خالی از جنگنده های ایرانی نماند. تلاش های فراوانی برای دستیابی به هواپیماهای جنگنده در همان سال های جنگ صورت گرفت اما بجز چند فروند جنگنده F-5 (تایگر) از منابع دست چندم، نتیجه ای در بر نداشت.
با پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران بازسازی مشخص شد که ایران نزدیک به 60% از توان رزمی خود را طی نبرد با متجاوزین از دست داده است. از طرف دیگر، با توجه به شرایط آن دوران -در اوایل دهه 70- تنها گزینه ها جهت بازسازی ناوگان هوایی به «شرق» محدود می شد.
در فرصت زمان بسیار کوتاهی تا فروپاشی شوروی، بنا بر اعلام منابع خارجی، حدود 40 فروند جنگنده MiG-29 (فالکروم) و Su-24 (فنسر) از شوروی و کمی بیشتر از این تعداد جنگنده F-7 (ایرگارد) از چین وارد شد اما پس از فروپاشی و با روی کار آمدن «بوریس یلتسین» غربگرا در روسیه، روند پشتیبانی فنی هواپیماهای خریداری شده با مشکل رو به رو شد تا آنجا که در تامین قطعات و تجهیزات اشکالات فراوانی به وجود آمد و این آخرین خرید های کشورمان از خارج کشور بود.
- مذاکرات هسته ای ایران و روسیه را بهم نزدیک تر می کند
همزمان با مذاکرات هسته ای ایران و کشورهای 5+1، روسیه تمایل خود را به فروش تسلیحات به کشورمان تحت نظر سازمان ملل اعلام کرد که نخستین این تحرکات لغو ممنوعیت فروش S-300 روسی بود. اندکی بعد وزیر دفاع نیز در یک برنامه تلویزیونی از تمایل کشورمان به خرید جنگنده های شرکت سوخو سخن گفت و پس از آن نیز صحبت های گوناگون مبنی بر امکان تحویل یا عدم آن با توجه به محدودیت های 5 ساله نظامی برجام و واکنش های مختلف داخلی و خارجی را شاهد بودیم. ازجمله طی برنامه ای در اخبار صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران اعلام شد که قرارداد خرید این هواپیما تا پایان سال 2016 میلادی به امضا خواهد رسید.

- جنگنده سوخو 30 نسخه SM
در خصوص طراحی هواپیما باید گفت که سطوح بدنه به صورت کاملا آیرودینامیک طراحی شده تا کمترین اغتشاش جریان هوا را موجب شود و سطح بزرگ بال نیز به آن توانمندی مانورپذیری بالایی را داده است. ضمن آنکه برای کاهش سرعت با بهره گیری از چتر ترمز دوتایی، ترمز هوایی بزرگ پشت کانوپی و همچنین ترمز چرخ ها مدنظر قرار گرفته شده است.
این هواپیما با بهره گیری از 20000 پوند سوخت در مخازن داخلی خود می تواند به برد 3000 کیلومتری و سرعت حدودا 2 برابر صوت دست یافته (که با آرایش تسلیحاتی متفاوت این ارقام تغییر خواهد کرد) و مداومت پروازی 5ساعته نیز خواهد داشت (البته در شرایط پروازی ایده آل ارتفاع بالا و کروز بر میزان برد و مداومت پروازی افزوده خواهد شد) ضمن آنکه قابلیت سوختگیری هوایی و همچنین حمل مخازن خارجی را نیز خواهد داشت.

از بُعد عملیاتی، این جنگنده نسل 4.5 با هواپیماهای غربی نظیر بوئینگ F-15E (استرایک ایگل) و بوئینگ F/A-18E/F آمریکا (سوپر هورنت)، داسو رافائل فرانسوی و یوروفایتر تایفون اروپایی و نیز میکویان MiG-35 (فالکروم اف) قابل مقایسه است که البته در این میان از نظر ساختاری و عملیاتی، نزدیک ترین رقیبش همان «استرایک ایگل» است که نسل جدید هواپیمای جنگنده بمب افکن خانواده F-15 ایالات متحده به حساب می آید ضمن آنکه در سطح منطقه نیز عربستان سعودی کاربر سنتی «ایگل» به حساب آمده و به تازگی نمونه F-15SA را نیز برای ناوگان خود در نظر گرفته است.
- رادار پیشرفته BARS-R بر روی جنگنده Su-30
سوخو 30 در تمامی نسخه ها با بهره گیری از فناوری پرواز با سیم (fly  ? by  ? wire) جهت اجرای عملیات در همه شرایء بسیار مناسب است و بهره گیری از سامانه های پرواز خودکار (auto pilot) و راداری با قابلیت دید به پایین جهت شناسایی اهداف زمینی، سیستم هدف گیری قدرتمند برای شناسایی و قفل بر روی انواع اهداف زمینی و دریایی، سامانه های کمک ناوبری پیشرفته جهت بازیابی جنگنده در شرایط اضطراری می تواند عملیات های مختلف را در برد بالا و ارتفاع کم به انجام برساند.
- جایگاه سوخو 30 در نیروی هوایی ایران
سوخو 30 نسخه SM را می توان بهترین نمونه های پروازی قابل دسترسی برای کشورمان دانست که در شرایط فعلی و عدم تمایل طرف های غربی به فروش هواپیما، یکی از ایده آل ترین جنگنده ها در سطح جهان است که در بُعد مانورپذیری و طراحی آیرودینامیکی زبان زد خاص و عام می باشد. (خانواده فلنکر به مانور کبرا معروف هستند)
- جنگنده سوخو30 نسخه SM
ضمن آنکه آرایش تسلیحاتی آن که قابلیت حمل انواع سلاح را موجب گشته و از آن یک جنگنده بمب افکن سنگین را ساخته است نیز می تواند در ماموریت های گوناگون از برتری هوایی تا درگیری با اهداف زمینی و نفوذ در آسمان دشمن را شامل شود. همچنین با بهره گیری این جنگنده از دو موتور و دو خلبانه بودن هواپیما -که سطح بار روانی را در شرایط درگیری کاهش و اطمینان پذیری بیشتری را موجب می شود- می توان به پیروزی عملیات های هوایی بیش از پیش امیدوار بود. از سوی دیگر همانطور که پیشتر گفته شد، فلنکر سی توانایی حمل طیف وسیعی از موشک های هوا به هوا را داراست که می تواند به عنوان یک جنگنده رهگیر منطقه ای ایفای نقش کند.
شایان ذکر است می توان با بهره گیری از تجربه های کشورهای منطقه همانند ترکیه یا هند که اقدام به تولید بومی جنگنده های F-16 آمریکایی یا Su-30 روسی کرده اند، ما نیز خط تولیدی مشابه آنچه برای هواپیمای F-16 در قبل از انقلاب برنامه ریزی شده بود به راه بیاندازیم تا علاوه بر تامین نیازهای بومی و افزایش دانش هوانوردی به عنوان تامین کننده منطقه ای جنگنده در نظر گرفته شده و برخی از بخش های حساس همانند جنگ الکترونیک (جنگال)، ناوبری و راداری را بر اساس نیازهای خود و با دانش بومی طراحی کنیم تا در شرایط جنگی حتی با لو رفتن کدهای حساس آن دچار مشکلات اساسی نشویم.
- نتیجه :
از آنچه گفته شد چنین برمی آید که برای بکارگیری چنین جنگنده پیشرفته و به روز، نیازمند هواپیمایی آموزشی متناسب هستیم که در این خصوص می توان به نسخه موفق Yak-130 رسید که علاوه بر توانمندی آموزشی، قابلیت بهره برداری در عملیات های پشتیبانی نزدیک را نیز دارا خواهد بود و می تواند به عنوان یک گزینه برای کشورمان در نظر گرفته شود. البته با قطعیت خرید این هواپیما و اعلام جزئیات بیشتر درباره جنگنده مورد نظر ایران، می توان با دقت و عمق بیشتری به معرفی آن پرداخت.