نقش نماد در هنرهای سنتی ایران

البته واضح است که طرح های سنتی کمابیش در همه هنرهای سنتی، چه غربی و چه شرقی دیده می شوند و در نقش ماندالاهایی که پایه های معماری مقدس هند بر آنها متکی است و هم در تزئینات شیشه های پنجره های کلیساهای جامع سبک گوتیک و هم در آجرکاری و کاشیکاری مساجد و ابنیه ایرانی حضور آنها را می بینیم، اما در هنر اسلامی است که این اشکال هندسی مقدس، گسترده و دارای ضابطه ای منطقی می شوند و به کمال می گرایند. الگوهای هندسی به کار گرفته شده در هنرهای سنتی اسلامی با امور عقلی یا حتی هنر عقلی پیرو نظامی خاص هیچ رابطه ای ندارد؛ زیرا این الگوها از اصول هندسی غیرمادی و غیرمقداری سرچشمه می گیرند که خود آفریده ذهن خلاق و تابع نیروی تصور ، ابتکار و ابداع ذهنی هستند.

پادشاهان ایرانی الاصل ضمن برآوردن آرزوهای مهمشان که تجدید عظمت و شکوه ایران قبل از اسلام بود، یک سلسله اقدامات اساسی و بنیادی را در تمام شئون زندگی به وجود آوردند که از جمله آنها ، رسمی کردن مذهب تشیع بود که به طور چشمگیری روی مظاهر فرهنگی اثر گذاشت و سبب تجدد حیات هنر و فرهنگ ایران شد.
با استقرار سلسله صوفی و گسترش جنبش های جدید فکری و هنری، تصویرسازی که تا قبل از آن تنها به بهانه مصور کردن اشعار و داستان ها خلق می شد و اندازه آنها از قطع کتابها تجاوز نمی کرد، تحولات تازه ای پیدا کرد و در اندازه های طبیعی و گاه بزرگتر روی کاخ ها و سردر بازارها و حمام ها ، زیر گنبد و دیوار امام زاده ها و پرده های تعزیه خوانها آمد و در بسیاری از رشته های دیگر، تصویرسازی به عنوان موضوع دلخواه هنرمندان جلوه گر شد.