حوضی که دشمنان علی علیه السلام در آن غرق خواهند شد!

امیرالمومنین علیه السلام در خطبه دهم نهج البلاغه می فرمایند: «حوضی برای آنان پر خواهم کرد که ساقی آن خودم باشم.» در حالی که این خطبه در مورد شیطان و یاران او می باشد. این که منظور امام حوض کوثر است یا مکان خاصی به کنایه بیان شده است، را در این خبر مورد بررسی قرار می دهیم.

همان گونه که در پرسش بدان اشاره شد، امام علی علیه السلام در خطبه ١٠ نهج البلاغه می فرماید: «ألا و إنّ الشّیطان قد جمع حزبه، و استجلب خیله و رجله، و إنّ معی لبصیرتی: ما لبّست على نفسی، و لا لبّس علیّ. و ایم اللّه لأفرطنّ  لهم حوضا أنا ماتحه لا یصدرون عنه، و لا یعودون إلیه»؛

آگاه باشید که شیطان، پیروان خود را جمع کرده، و سواره نظام و پیاده نظام لشکر خود را فراخوانده است! امّا من آگاهى لازم به امور را دارم، نه حق را پوشیده داشتم، و نه حق بر من پوشیده ماند. سوگند به خدا، گردابى براى آنان به وجود آورم که جز من کسى نتواند آن را چاره سازد، آنها که در آن غرق شوند، هرگز نتوانند بیرون آیند، و آنان که بگریزند، خیال بازگشت نکنند.

عبارت فوق، عبارتی کنایه آمیز بوده و مراد آن نیست که واقعاً حوض پرآبی وجود داشته باشد که دشمنان حضرتشان به صورت مادی در آن غرق شوند.

از طرفی سخن حضرت در این خطبه متوجه شیطان و شیطانیان می باشد، اما می دانیم که حوض کوثر مخصوص مومنان بوده و دیگران از آن سهمی ندارند.

با توجه به آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت که امام علیه السلام میدان نبرد را به حوض یا گردابى تشبیه کرده که آن را تا حدّ ممکن پر از آب می کند آن چنان که راه خلاصى از آن نداشته باشند و ابتکار عمل کاملاً به دست او باشد. جمله «انا ماتحه» با توجّه به این که ماتح به معناى کسى است که آب را از چاه بالا می کشد، اشاره به همین نکته است. سپس به نتیجه آن اشاره می کند که لشکریان «جمل» چنان در آن گرفتار می شوند که راه فرار نخواهند داشت و اگر گروه اندکى از آن فرار کنند، چنان درس عبرتى می گیرند که بازگشت به چنین صحنه اى را در تمام عمر فراموش کنند.

جمله «لافرطنّ» مفهومش این نیست که من در این راه افراط می کنم، بلکه منظور این است که حدّاکثر تلاش ممکن را انجام خواهم داد تا راه را بر تمام دشمنان ببندم، به همین دلیل عایشه که یکى از سردمداران اصلى جنگ جمل بود هرگز در جنگ هاى آینده شرکت نکرد و براى تمام عمر، حضور در چنین صحنه  هایى را فراموش کرد.

عبدالله بن زبیر که او نیز از آتش افروزان نبرد جمل بود، در نبرد دیگری علیه امیرالمومنین علیه السلام شرکت نکرد. افرادی مانند مروان بن حکم که از جنگ جمل جان سالم به در برده، اما به معاویه پیوسته و در جنگ بعدی یعنی نبرد صفین حضور داشتند نیز به هر بهانه‌ای از رویارویی مستقیم با سپاه امام علی(ع) شانه خالی می کردند.

منبع: اسلام کوئست