دریاچه ای بحرانی تر از دریاچه ارومیه

در سال های اخیر بسیاری از تالاب ها، رودخانه ها و دریاچه های ایران یا خشک شده اند یا در خطر خشک شدن قرار گرفته اند. بهره برداری بی رویه از سفره های آبی زیرزمینی و مدیریت نامناسب منابع آبی هم بر حجم مشکلات ایران افزوده است. در حالی که خبرهای خوشی از دریاچه ارومیه به گوش می رسد، مسوولان برای مرگ تدریجی دریاچه قم مرثیه می خوانند.

دریاچه نمک قم در جنوب غربی استان قم و میان استان های قم، اصفهان و سمنان واقع شده است. وسعت این دریاچه در حدود ۲۰۰ هزار هکتار و زمین آن پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلاب ها و آب های سطحی در طول قرن ها پدید آمده است. اما آن گونه که در گزارش ها آمده، تامین نشدن حقابه تالاب های استان قم و افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی در کنار عوامل طبیعی از جمله کاهش شدید بارندگی ها و افزایش دمای هوا، باعث بروز مشکلات زیست محیطی در این استان شده است. به طوری که در گذشته پنج رودخانه مهم و اصلی در دریاچه نمک جریان داشته اما با احداث هفت سد بزرگ و ۶۰ سد کوچک و بندخاکی و کشاورزی بر روی این رودخانه ها بخش زیادی از منابع آبی این دریاچه از آن گرفته شده است.
در این راستا احمد شفیعی، معاون اداره حفاظت محیط زیست قم، از بحران کاهش وسعت دریاچه نمک قم، از بین رفتن روستاها تا شعاع ۵۰ کیلومتری این دریاچه و پیشرفت این بحران به سوی شهر قم خبر داد و افزود: چهار حوزه ریزگرد به مساحت ۴۰ هزار هکتار در دریاچه نمک شکل گرفته و در حال رشد است.

وی گفت: اکنون ۱۱ روستای مهم در این منطقه خالی از سکنه شده و تعدادی دیگر با آبرسانی مدیریت می شود که اگر شرایط به همین نحو ادامه یابد روستاهای باقی مانده نیز خالی از سکنه خواهد شد.
وی با هشدار نسبت به شکل گیری و رشد چهار حوزه ریزگرد به مساحت ۴۰ هزار هکتار در دریاچه نمک گفت: ۷ استان که ۲۶ درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند در حوزه آبخیز دریاچه نمک قرار گرفته اند و استان قم دارای بیشترین تاثیرپذیری در مواجهه با این حوزه آبخیز است که در صورت عدم مدیریت، مشکلات زیست محیطی دریاچه نمک از جمله شوری آب و ریزگردها به زودی گریبانگیر استان های همجوار قم نیز خواهد شد.
رحمان دانیالی مدیرکل محیط زیست استان قم هم با اشاره به بحرانی بودن وضعیت دریاچه نمک قم گفت: وضعیت این دریاچه در قم بحرانی تر از دریاچه ارومیه است که باید مسؤولان در این زمینه راهکار جدی بیندیشند. بحران زیست محیطی در دریاچه نمک تهدید جدی محسوب می شود و پیگیری های لازم برای برطرف کردن این بحران صورت گرفته و اکنون منتظر اعتبارات ملی هستیم.

مدیرکل محیط زیست استان قم ادامه داد: حوض سلطان، کوه نمک و غارها و تالاب ها از ظرفیت های گسترده استان قم است که باید تامین اعتبارات ملی برای ساماندهی آنها صورت گیرد.
دانیالی با بیان این که برداشت های بی رویه از سفره های زیرزمینی و قطع حقابه ها فاجعه جدی را به بار خواهد آورد، عنوان کرد: ریزگردها در قم افزایش بی رویه ای داشته است تا جایی که روند رشد این ریزگردها چندین برابر میزان استاندارد است.
وی با بیان این که روند افزایشی ریزگردها در آینده نزدیک برای کانون های جمعیتی مرکز کشور فاجعه بار خواهد بود، گفت: باید با تامین حقابه ها و اعتبارات لازم، تالاب های قم را که بیش از 10 درصد از وسعت جغرافیایی استان را تشکیل می دهند احیا کنیم.

ایران با بهره برداری از ۹۷ درصد آب های سطحی خود عملا تمام رودخانه های خود را خشک کرده و دیگر آبی در طبیعت باقی نگذاشته است. این موضوع بدان معناست که اگر به همین وضع ادامه دهیم، حدود ۷۰ درصد ایرانیان یعنی جمعیتی معادل ۵۰ میلیون نفر برای زنده ماندن ناچار به مهاجرت از کشور هستند، روندی که ادامه آن «حیات و تمدن ایران» را تهدید می کند.

منابع: ایرنا/ ایسنا