امروز در تاریخ ( 5 اسفند 85 )

امروز ، شنبه پنجم اسفند ماه 1385 هجری شمسی ، برابراست با ششم صفر 1428 هجری قمری و بیست و چهارم فوریه 2007 میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:

شهادتحضرت رقیه (س)

1367 سال پیش در چنین روزی در سال 61 ه ق ، حضرت رقیه مظلومه به شهادت رسیدند.(1) نام شریف ایشان رقیه ، فاطمه و زینب است . پدرشان حضرت اباعبدالله (ع) و مادر گرامیشان ام اسحاق است . ولادت آن حضرت در مدینه بوده و در سن سه سالگی – یا بیشتر – در محرم سال 61 به همراه پدر بزرگوار به کربلا آمد. قبل و بعد از روز عاشورا بارها مورد تفقد و دلجویی اباعبذالله قرار گرفت . تا آنجا که به خواهرش حضرت زینب (س) در مورد او سفارش فرمود . بعد از شهادت امام حسین (ع) و یارانشان ، همراه با سایر اسرا به کوفه و شام برده شد و در مسیر چهل منزل شام ، رنجهای فراوان دید . درشام بعد از دیدن سر نورانی پدر با پیشانی شکسته در خرابه آنقدر ناله زد و گریست تا به ملکوت اعلی پیوست . و بدن شریف آن حضرت را شبانه دفن کردند .

شواهد ومدارک درباره وجود شریف آن حضرت و بودن قبر آن حضرت در مکان فعلی حرم ، همراه با معجزات و کراماتی از آن مخدره مظلومه بسیار زیاد است .(2)

***

در گذشت سیبویه فقیه نامدار مسلمان

1070 سال پیش درچنین روزی درسال 358 هجری قمری ،« محمد بن موسی عبدالعزیز» ملقب به« سیبویه » ازفقهای نامدارمسلمان در74 سالگی بدرود حیات گفت. . او اصالتا ایرانی بود و این امر که وی در نحو ادبیات عرب صاحب سبک و اندیشه بود ، بسیار جالب توجه می نماید . سیبویه درفقه، نحو، تاریخ و سرودن شعرمهارتی بسزا داشت و گویند به سبب كثرت اهتمامی كه به نحو و علوم عربی داشت به سیبویه معروف شد.

گفته شده ابتدا ابوالاسود دوئلی علم نحو را وضع کرد و پس ازاو دانشمندانی چون سیبویه آن را گسترش دادند . وی شاگرد خلیل بن احمد بود . سیبویه علم نحو را به بهترین شیوه ممکنه کامل ساخت و کتاب مشهور خود را در علم نحو تالیف کرد . گفته اند بعدها کتب بسیاری در حاشیه کتاب وی نگاشته شدند تا جاییکه مقصود مردم از لفظ کتاب ، کتاب سیبویه را به ذهن متبادر می ساخت .

لازم به ذکر است كه علمایی چون اِبن الحدّاد فقیه شافعی، اَبوعبدالرّحمن سنایی و ابوجعفرطحاوی درفقه ازشاگردان سیبویه بوده اند .

***

درگذشتابن بطوطه

703 سال پیش در چنین روزی در سال 1304 میلادی ، محمد ابن بطوطه مولف و سفرنامه نگار معروف ، در شهر طنجه كشور مغرب (مراكش) به دنیا آمد و 74 سال عمر كرد. او در آغاز جوانی سفری را برای زیارت خانه‌ی خدا در مكه آغاز كرد و پس از آن كه بخش زیادی از آسیا را تا چین زیر پا گذاشت، در سال 750 هجری به فاس در مراكش بازگشت و گزارش سفرهایش را به ابن‌جزی، دانشمند اندلسی و ندیم سلطان فاس، بازگفت و ابن‌جزی آن‌ها را به نگارش در آورد. این كتاب ما را با وضعیت فرهنگی، اقتصادی و سیاسی سرزمین‌ها‌ی اسلامی پس از فروكش كردن یورش مغول‌ها آشنا می‌كند.

وی 30 سال از عمر خود را در سفر گذرانید و از اسپانیا ، شمال آفریقا ، عربستان، سوریه، عراق، آناتولی (تركیه امروز) ، ایران، آسیای میانه، هند، چین، سریلانكا، جزایر مالدیو و آفریقای شرقی و مركزی دیدن كرد شرح این مسافرت و اوضاع بلاد مورد بازدید را نوشت كه معتبرترین جغرافیای قرون وسطا بشمار می رود.

***

استقلال مکزیک

186 سال پیش در چنین روزی در سال 1821 میلادی ، کشور مکزیک استقلال یافت .مکزیک کشوری است نیمه کوهستانی در جنوب ایالات متحده آمریکا و در طرفین مدار راس السرطان ، بین خلیج مکزیک و اقیانوس کبیر . نژاد مردم این کشور سفید و سرخ و سیاه و دو رگه و زبان رایج در میان آنان اسپانیولی است . اکثر مردم این کشور کاتولیک اند . نوع حکومت این کشور جمهوری فدرال است که در سال 1821 میلادی پس از مبارزات فراوان از اسپانیا مستقل شد و در تاریخ هفتم نوامبر سال 1945 میلادی به عضویت سازمان ملل متحد در آمد . تا آن زمان ، مكزیك بزرگترین متعلقه اسپانیا در قاره آمریكا بود.

***

تولد امیا فون بهرینگ ، کاشف سرم دیفتری

153 سال پیش درچنین روزی در سال 1854 میلادی ، دكتر امیل فون بهرینگ پزشك و محقق آلمانی بدنیا آمد. وی در پایان تحصیل، درباره شیوه های جلوگیری از شیوع بیماریهای مُسری به تحقیق پرداخت. فون بهرینگ سرانجام سرم دیفتری را كشف كرد و برای این كشف مهم در سال 1901 میلادی نخستین جایزه نوبل را در رشته طب، به خود اختصاص داد.

***

آزادیگاندی

83 سال پیش در چنین روزی در سال 1924 میلادی مهاتما گاندی از حبس آزاد شد .

مهانداس کارامچاند گاندی ، در تاریخ 2 اکتبر 1869 متولد شد. او رهبر سیاسی و معنوی هندی‌ها بود که ملت هند را در راه آزادی از استعمار امپراتوری بریتانیا رهبری کرد. در طول زندگیش استفاده از هر نوع ترور و خشونت برای رسیدن به مقاصد را رد می‌کرد. فلسفه? ضدخشونت گاندی که خود نام ساتیاگراها (در سانسکریت به معنای تلاش و کوشش برای رسیدن به حقیقت؛ تحت‌اللفظی: محکم گرفتن حقیقت) روی بسیاری از جنبش‌های مقاومت ضدخشونت در سراسر جهان و تا امروز تأثیر گذارده است.

از زمانی که وی مسئولیت رهبری نبرد برای آزادی و کنگره ملی هند در سال 1918 میلادی را به عهده گرفت، به عنوان نمادی ملی شناخته شد و میلیون‌ها نفر از مردم او را با لقب ماهاتما یا روح بزرگ یاد می‌کردند. هر چند که او از القاب افتخارآمیز بیزار بود ولی امروز هم همگی او را با نام ماهاتما گاندی می‌شناسند. سوای اینکه بسیاری او را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رهبران تاریخ تلقی می‌کنند، مردم هند از او با عنوان «پدر ملت» یا باپو (در هندی به معنای پدر) یاد می‌کنند. زادروز وی در هند به عنوان یک روز تعطیل ملی است و گاندی جایانتی نام دارد.

گاندی توانست با استفاده از شیوه? ضدخشونت نافرمانی مدنی استقلال هند را از بریتانیا بگیرد و در نهایت دست امپراتوری بریتانیا را از هند کوتاه کند. شیوه? مقاومت آرام وی به مستعمرات دیگر هم نفوذ کرده و آنها را در راه استقلال میهن خود تشویق می‌کرد. اصل ساتیاگراهای گاندی روی بسیاری از فعالان آزادیخواه نظیر دکتر مارتین لوترکینگ، دالایی لاما، لچ والسا، استفان بیکو، آنگ سان سو کی و نلسون ماندلا تأثیر گذاشت. البته همه? این رهبران نتوانستند کاملاً به اصل سخت ضدخشونت و ضدمقاومت وی وفادار بمانند.گاندی در30 ژانویه 1948 درگذشت .

***

ترور احمد ماهر پاشا در پارلمان مصر

62 سال پیش در چنین روزی در سال 1945 میلادی ، احمد ماهر پاشا نخست وزیر وقت مصر پس از قرائت متن اعلان جنگ مصر به كشورهای محور ( آلمان و متحدانش ) در پارلمان آن کشور، همانجا به ضرب گلوله كشته شد.

در ماههای پیش از پایان جنگ جهانی دوم ، بسیاری از كشورها برای این كه از قافله فاتحان جنگ عقب نمانند، و یا به توصیه انگلستان و آمریكا به آلمان و متحدانش و نیز ژاپن اعلان جنگ دادند که جنبه سمبولیک داشت.

یك روز پیش از مصر ، تركیه و دو روز بعد سوریه ، فنلاند و... به آلمان اعلان جنگ دادند. جنگ جهانی دوم در جبهه های اروپا دو ماه و چند روز بعد و در خاور دور (جبهه ژاپن) در ماه اوت ( مرداد) پایان یافت.

***

آتش بس میان مصر و رژیم صهیونیستی

58 سال پیش درچنین روزی در سال 1949 میلادی ، قرارداد آتش بس و متاركه جنگ میان نمایندگان مصر و اشغالگر قدس به امضا رسید. پس از تشكیل دولت یهود در فلسطین اشغالی، مصر و برخی از كشورهای عرب با رژیم اشغالگر قدس مبارزه كردند و قسمتی از مناطق اشغالی را از نظارت صهیونیستها خارج ساختند. بدیت ترتیب با اتحاد كشورهای عرب قوای رژیم صهیونیستی به تدریج مجبور به عقب نشینی شد و در فوریه سال 1949 قرارداد ترك مخاصمه به امضا رسید. بر اساس این معاهده نوار غزّه در غرب فلسطین به حاكمیت مصر درآمد.

***

استقلال بنگلادش

33 سال پیش در چنین روزی در سال 1971 میلادی ، دولت پاکستان بنگلادش را برسمیت شناخت . این کشور با رهبری شیخ «مجیب الرحمان» كه تا استقلال این كشور در زندان پاكستان غربی به سر می برد ، به استقلال رسید و جنگ پیروزمند استقلال بنگلادش نشانه ای از شكست استراتژی آمریكا در منطقه گردید.

بنگلادش کشوری است در جنوب آسیا در ساحل شمالی خلیج بنگال بین هند و میانمار . مردم آن از نژاد زرد و سفید هستند . نزدیک به نود در صد از مردم این کشور مسلمان و بقیه برهمایی و مسیحی و بودایی اند . زبان رسمی آنان بنگالی و نوع حکومتشان جمهوری است . پایتخت آن «داكا» است و از شهرهای عمده آن می توان از «چیتاگونگ، خولنا، راجشاهی، میمنگ سینگ، كامیلا سیهلت و براسال نام برد. بنگلادش تا هفدهم آوریل 1971 تابع پاکستان بود و پاکستان شرقی خوانده می شد و در این سال نمایندگان انتخابی مردم مجمع موسسان را تشکیل دادند و اعلامیه استقلال کشور را که به وسیله شیخ مجیب الرحمان اعلام شده بود تصویب کردند . کشور جدید بنگلادش نهایتا در سال 1971 میلادی تشکیل شد و درهفدهم سپتامبر همین سال به عضویت سازمان ملل متحد در آمد .

با وجود اقوام مختلف در كشور دولت بنگلادش دولتی وحدت طلب میباشد. اولین قانون اساسی كشور بنگلادش با یك سیستم پارلمانی در سال 1972 به تصویب رسید. در سال 1975 قانون اساسی اصلاح یافته و سیستم اداره كشور به جمهوری تغییر یافت.

***

تشکیل دادگاه انقلاب اسلامی

28 سال پیش در چنین روزی در سال 1357 حضرت امام خمینی ره طی حکمی حجه الاسلام خلخالی را به تشکیل دادگاه انقلاب اسلامی فراخواندند . متن حکم به این شرح است :

جناب حجه الاسلام آقای حاج شیخ صادق خلخالی دامت افاضاته

به جنابعالی ماموریت داده می شود تا در دادگاهی که برای محاکمه متهمین و زندانیان تشکیل می شود حضور به هم رسانده و پس از تمامیت مقدمات محاکمه با موازین شرعیه حکم شرعی صادر کنید .

روح الله الموسوی الخمینی (3)

این حکم را می توان نقطه آغازین تشکیل دادگاه انقلاب اسلامی دانست . دادگاه انقلاب اسلامی پس از تصویب قانون اساسی به عنوان یکی از دادگاههای بدنه دادگستری جمهوری اسلامی در آمد که دارای صلاحیت ذاتی نسبت دیگر دادگاههای دادگستری است .

***

آغاز عملیات والفجر 9

21 سال پیش درچنین روزی در سال 1364 هجری شمسی ، عملیات والفجر 9 با رمز یا الله، یا الله، یا الله آغاز شد. از نیمه دوم سال 1364 ه ش زمینه های اصلی شدن جنگ در جبهه شمال بروز کرد و نخستین نبردی که با این هدف پنهان به اجرا در آمد والفجر نه بود . این عملیات برق آسا به منظور تسلط بر ارتفاعات راهروی شمال شرقی سلیمانیه و جلوگیری از تمرکز ارتش عراق در منطقه عملیات والفجر هشت به اجرا در آمد . نیروهای ایران تا حدود سی كیلومتری سلیمانیه پیشروی كردند و چندین شهرك و روستای سلیمانیه عراق را آزاد كردند. در صورت تثبیت این مناطق تاثیر آن در سرنوشت جنگ محتمل بود . اما دو هفته بعد به دلیل پاره ای نابسامانی ها منطقه آزاد شده سقوط کرد . این عملیات در منطقه عمومی سلیمانیه وچوارتای عراق با تک نیمه گسترده و به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز شد . در عملیات یاد شده دشمن بعثی بیش از 1500 کشته و زخمی و 134 نفر اسیر داد . همچنین یک هواپیما ، یک بالگردان ، بیست تانک و نفر بر و نود نفربر از دشمن بعثی منهدم شدند .

***

عملیات نامنظم ظفر 6

19 سال پیش درچنین روزی درسال 1366 هجری شمسی ، عملیات نامنظم ظفر 6 تحت فرماندهی نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شرق استان کرکوک با موفقیّت آغاز شد . در نتیجه این عملیات ارتفاعات مهمی از منطقه عمومی سنگاو آزاد شد و بسیاری از تاسیسات دشمن منهدم گردید. در این حمله همچنین بیش از 220 نفر از نیروهای عراق کشته و زخمی شدند . همچنین رزمندگان اسلام پس از تسلط بر پل مهم باصره سه پایگاه دیگر از جمله پادگان گردان مستقل پیاده مکانیزه از سپاه یکم را به تصرف خود در آوردند و تعداد 100 تن از آنها را کشته و 20 نفر را به اسارت گرفتند . گفتنی است كه در این عملیات معارضان عراقی دلاور مردان قرارگاه رمضان را یاری كردند.

***

روزبزرگداشت خواجه نصیر الدین طوسی

به دلیل حفظ شان علمی خواجه نصیرالدین طوسی ، این روز در سالنامه های ایرانی به عنوان روز بزرگداشت وی ، نامگذاری شده است .

ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی ملقب به خواجه نصیرالدین طوسی فیلسوف، متکلم، فقیه، دانشمند، ریاضیدان و سیاستمدار شیعه سده هفتم است. او در یازدهم جمادی الاول سال 597 ه ق دیده به جهان گشود . نامش را محمد گذاردند و بعدها به القابی نظیر نصیر الدین ، محقق طوسی ، استاد البشر و خواجه شهرت یافت .

به تحصیل دانش علاقه زیادی داشت و از دوران کودکی جوانی در علوم ریاضی و نجوم و حکمت سرآمد شدو از دانشمندان معروف زمان خود گردید . او یکی از سرشناس ترین و با نفوذترین چهره های تاریخ فکری اسلامی است . علوم دینی و علوم عملی را زیر نظر پدرش و منطق و حکمت طبیعی را نزد خالویش بابا افضل ایوبی کاشانی آموخت تحصیلاتش را در نیشابور به اتمام رسانید و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته شهرت یافت . خواجه نصیرالدین طوسی را دسته ای از دانشوران خاتم فلاسفه ای و گروهی او را عقل حادی عشر(یازدهم) نام نهاده اند.

علامه حلی که یکی از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی می باشد در باره استادش چنین می نویسد:

« خواجه نصیرالدین طوسی افضل عصر ما بود واز علوم عقیله و نقلیه مصنفات بسیار داشت او اشراف کسانی است که ما آنها را درک کرده ایم. خدا نورانی کند ضریح او را. در خدمت او الهیات، شفای ابن سینا و تذکره ای در هیات را که از تالیفات خود آن بزرگوار است قرائت کردم...»

نصیرالدین چندی پیش از سال 611 درزمان پیشروی مغولان به یکی از قلعه های ناصرالدین محتشم فرمانروای اسماعیلی پناه برد . این کار به وی امکان داد که برخی از آثار مهم اخلاقی، منطقی، فلسفی و ریاضی خود از جمله مشهورترین کتابش اخلاق ناصری را به رشته تحریر درآورد وقتی که هولاکو به فرمانروایی اسماعیلیان در سال 635 پایان داد طوسی را در خدمت خود نگاه داشت و به او اجازه داد که رصدخانه بزرگی در مراغه ایجاد کند که شروع آن از سال 638 بود .

وی سنت فلسفه مشایی را که پس از ابن سینا در ایران رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا کرد. همچنین مجموعه آرا و دیدگاه‌های کلامی شیعه را در کتاب تجرید الاعتقاد گرد آورد.

چنانچه اشاره شد او در مراغه رصدخانه‌ای ساخت و کتابخانه‌ای بوجود آورد که چهارصد هزار جلد کتاب در آن بوده است. او با پرورش شاگردان و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانش‌های ایران پیش از مغول به آیندگان شد.

وی بنیانگذار و تكمیل كننده علم مثلثات است که در قرن 16 میلادی كتاب‌های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه گردید. آثار فراوانی از خواجه به یادگار مانده که به برخی از آنها اشاره می‌گردد:

تجریدالعقاید ، شرح اشارت بو علی سینا ، قواعد العقاید ، اخلاق ناصری یا اخلاق طوسی ، آغاز و انجام ، تحریر مجسطی ، تحریر اقلیدس و ...

می‌گویند که وقتی خواجه نصیرالدین طوسی به شهر مراغه رسید و تصیم‌گرفت که رصدخانه‌ای بسازد ، به هلاکوخان گفت که می‌خواهم چنین کاری را بکنم و از تو کمک می‌خواهم.

هلاکو از خواجه پرسید: این کار چه فایده‌ای دارد؟

خواجه پاسخ داد: فایده رصد خانه آن است که آدمی می‌داند درآینده کیهان چه واقع می‌شود.

هلاکو گفت: آگاهی از حوادث آسمان چه فایده‌ای دارد؟

خواجه گفت: آنچه من می‌گویم انجام دهید تا معلوم شود چه می‌گویم. فرمان دهید کسی بر بالای این خانه برود- البته کسی جز من و تو نداند چه می‌خواهد بشود- آنگاه طشت مسی بزرگی از بالای بام به میان سرا پرتاب کند.

هلاکو قبول کرد. به فرمان او یکی از خدمتگزاران به بالای بام رفت و طشت مسی بزرگی را به پائین پرتاب کرد. همه مردمی که در آن اطراف بودند بسیار وحشت کردند و حتی عده‌ای به حالت غش افتادند ولی خواجه و هلاکو چون از افتادن طشت با خبر بودند نترسیدند و تغییری در حالشان رخ نداد.

در این هنگام خواجه گفت: منفعت رصدخانه این است که کسانی بدین وسیله از وقوع حوادث پیش از وقت آگاه می‌شوند و بقیه مردم را آگاه می‌سازند. در نتیجه هیچ کسی دچار هول و هراس نمی‌شود.

هلاکوخان نظر خواجه نصیرالدین طوسی را قبول کرد و فورا دستور داد وسائل بنای رصد خانه را فراهم کنند و در کنار مراغه در دامنه کوهی که امروزه به رصدداغی معروف است رصد خانه را بسازند.

پی نوشت:

1 - الوقایع و الحوادث

2 – ابصارالعین فی انصار المومنین ، عوالم ، زندگانی 14 معصوم (عماد زاده ) ، نفس الهموم ، کتاب المنن و ...

3- صحیفه نور ، ج6 ، ص 215

منابع:

ویکی پدیا

روزنامک

مهر

دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

صدا و سیما

تقویم شیعه/عبدالحسین نیشابوری

جزیره دانش

FUTUREEXPLORERS