قلب، ناموس خداست!!

قلب، مخزنی است که مظروفش حبّ الهی است، «مخزن حبّ الهی». گاهی از این ظرف به «دار حق تعالی» تعبیر می کنند. گاهی به «بیت حق تعالی». در روایت به «حرم حق تعالی» تعبیر می کنند.

قلب ها ظروف خدا هستند!

قلب یک ظرف است ومعرفت یابی این ظرف به مظروف وابسته است. راجع به قلب روایات متعدّد داریم. کمیل بن زیاد مى گوید: «امیرمومنان على بن ابى طالب علیه السلام دست مرا گرفت و به سوى صحرا (خارج شهر کوفه) برد هنگامى که به صحرا رسید آه پردردى کشید و فرمود: «یا كُمَیْلُ! اِنَّ هذِهِ الْقُلُوبَ اَوْعِیَةٌ، فَخَیْرُها اَوْعاها» اى كمیل! این دل ها همانند ظرف هاست؛ بهترین آن ها، ظرفى است كه قدرت حفظ و نگهدارى و گنجایش بیش ترى داشته باشد.

حضرت در این جمله دل هاى انسان ها را تشبیه به ظرف هایى كرده است، و روشن است كه بهترین آن ها، ظرفى است كه گنجایش بیش تر و قدرت حفظ و نگهدارى بهترى داشته باشد. بنابراین قلب و دلى بهترین دل ها است كه گنجایش بیش ترى براى علم و معرفت داشته باشد.

در روایتی دیگر از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله، آمده که فرمودند: «إنّ لِلّه تعالی فی الارض أوانی ألا فیها القلوب» در زمین، برای خدا ظرف هایی وجود دارد که عبارت از دل ها است.

قلب ناموس خدا است!

در باب قلب، این ظرف را به اشکال گوناگون تعبیر می کنند. می گویند: قلب، مخزنی است که مظروفش حبّ الهی است، «مخزن حبّ الهی». گاهی از این ظرف به «دار حق تعالی» تعبیر می کنند. گاهی به «بیت حق تعالی».

در روایت به «حرم حق تعالی» تعبیر می کنند. در روایتی است که «الْقَلْبُ حَرَمُ اللَّهِ فَلَا تُسْکِنْ حَرَمَ اللَّهِ غَیْرَ اللَّهِ»؛ هم ظرف را می گوید و هم مظروف را. تعبیر بعضی از بزرگان از قلب این بود که قلب ناموس الهی است.

بهره قلب ها از فیض خدا متفاوت است

فیض خداوند همانند همه صفاتش بى نهایت و نامحدود است، پس چرا بهره انسان ها از فیض خدا متفاوت است؟ ظرف هایى كه انسان ها براى جمع آورى معرفت و استفاده از فیض الهى آورده اند متفاوت مى باشد، بدین جهت بهره آن ها متفاوت است، باران رحمت الهى از آسمان بر همه سرزمین ها نازل مى شود، امّا بهره همه زمین ها یكسان نیست؛ بلكه هر زمینى به اندازه استعداد و وسعتش از باران بهره مى گیرد. پس همان گونه كه این جا مشكل از ناحیه باران نیست، بلكه از ناحیه زمین هاست، آن جا هم مشكل از ناحیه فیض خداوند نیست، بلكه مشكل از ناحیه ظرفیّت ما انسان هاست.

انسان کامل؛ مقتدای قلب

در خطبه شانزدهم نهج البلاغه، از علی علیه السلام نقل شده است: «الْیمِینُ وَ الشِّمَالُ مَضَلَّةٌ وَ الطَّرِیقُ الْوُسْطَی هِی الْجَادَّةُ عَلَیهَا بَاقِی الْکتَابِ وَ آثَارُ النُّبُوَّةِ وَ مِنْهَا مَنْفَذُ السُّنَّةِ وَ إِلَیهَا مَصِیرُ الْعَاقِبَةِ هَلَک مَنِ ادَّعَی وَ خابَ مَنِ افْتَری»؛ چپ و راست، گمراهی است، و راه میانه، جادّه مستقیم الهی است که قرآن و آثار نبّوت، آن را سفارش می کند، و گذرگاه سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله است، و سرانجام بازگشت همه بدان سُو است. ادّعا کننده باطل نابود شد.» برخی به چپ و راست می زنند. این درست نیست، چون یک راه بیشتر وجود ندارد. اگر می خواهید از نظر اکتسابی، الگوبرداری و کیفیّت سیر معنوی خود به سوی خدا را تنظیم کنید، باید قدم جای پای انسان کامل بگذارید و به او اقتدا کنید. ما در این باره، تنها تبعیت مطلقه از پیغمبر خاتم را جایز می دانیم و بس.

پس مومن حقیقی، برای رشد معنوی و حرکت اکتسابی قلب در مسیر نورانی شدن و استقرار ایمان در دل، تنها باید به انسان کامل اقتدا و از سنت او پیروی کند، زیرا انسان تنها به تبع انسان کامل، به هدف نهایی خود می رسد؛ یعنی همراه با تبعیّت ظاهریّه، باطن او نیز تابع انسان کامل می شود و به تبع آن موجود الهی، او نیز به مقصد نهایی و مطلوب بی نهایت خود می رسد.

قلب، مقدم بر عقل است!

اشرف ابعاد وجودی انسان قلب اوست، نه عقلش، بنابراین حشر انسان ها در قیامت براساس کیفیت قلوب آنهاست. دل هر کیفیتی داشته باشد، روز قیامت نیز همان گونه محشور می شود. اگر قلب، تابع انسان کامل باشد، بدنش در قیامت مستوی القامه و به شکل انسان خواهد بود و اگر در دنیا تابع نبود، آنجا هم صورتش مطابق همان چیزی است که تابعش بوده است.

منابع:
- نهج البلاغه، خطبه ١٦،حکمت ١٤٧
- بحارالأنوار، ج٧٤، ص٢٠٧
- بحارالأنوار، ج١، ص١٨٨
- بحارالأنوار، ج٦٧، ص٢٥
- امام علی علیه السلام و مدیریت، محمد دشتی
- درسهای آیت الله مجتبی تهرانی ره با تلخیص