تبیان، دستیار زندگی
رئیس جمهوری ترکیه درحالی از دادن تابعیت به پناهجویان سوری سخن می گوید که خود یکی از مهمترین عوامل آوارگی آنها بود و طرح وی با انتقادات بسیاری در شبکه های اجتماعی ترکیه مواجه شد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : قبس زعفرانی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بازی اعطای تابعیت ترکیه به پناهجویان سوری

رئیس جمهوری ترکیه درحالی از دادن تابعیت به پناهجویان سوری سخن می گوید که خود یکی از مهمترین عوامل آوارگی آنها بود و طرح وی با انتقادات بسیاری در شبکه های اجتماعی ترکیه مواجه شد.

قبس زعفرانی- بخش سیاست تبیان
اردوغان

"رجب طیب اردوغان"، رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرد که تسهیلاتی برای دادن تابعیت به پناهجویان سوری در این کشور قائل شده است. رئیس جمهوری ترکیه که در استان مرزی «کیلیس»، در جنوب ترکیه مقابل جمع کثیری از پناهجویان سوری سخنرانی می کرد، خطاب به این پناهجویان گفت: "ما به شما به عنوان خواهران و برادران خود می نگریم و ترکیه نیز سرزمین پدری شماست."
اردوغان در این سخنرانی به جزئیات دادن تابعیت به پناهجویان سوری در این کشور نپرداخت، اما قرار است، وزارت کشور ترکیه به زودی قوانین مربوط به این طرح را با جزئیات بیشتر منتشر کند.
ترکیه اولین کشوری بود که با شروع جنگ داخلی سوریه از پناهجویان سوری استقبال کرد. اردوغان از متحد استراتژیک «اسد» تبدیل به دشمن درجه یک او شد و با پذیرفتن مهاجران سوری بر این باور بود که می تواند، ناتو را به برخورد شدیدتر با نظام سوریه متقاعد کند. وقتی دریافت، آمریکا و غرب آن چنان که تصور می کرد، با نظام سوریه مقابله نمی کنند، به داعش امید بست.

اسکان پناهجویان سوری در مناطق جنوبی ترکیه شرایط را برای کُردها ی سخت خواهد کرد و چه بسا باعث شود، برخی از آنها به مناطق دیگر نقل مکان کنند

در این برهه زمانی سیاست اردوغان از یک طرف بر حمایت از داعش و از سوی دیگر، استقبال از پناهجویان متمرکز بود که تصور می کرد، هرچه تعداد آوارگان بیشتر شود، شانس متقاعد کردن جامعه بین المللی برای اعلام منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه که مقرر بود، پناهندگان اسکان داده شوند، بیشتر می شود. 
به همین دلیل ترکیه در ابتدا هرآنچه می توانست، انجام داد تا راه های دریایی مهاجرت غیرقانونی پناهجویان سوری به اروپا را ببندد. بر باد رفتن رویاهای اردوغان در این مرحله، اردوغان را واداشت تا با گشودن راه مهاجرت پناهجویان سوری به غرب، مقداری از فشار وارده به کشورش را به اروپا انتقال دهد و کار را برای آنها سخت کند. 
پنج سال است که اردوغان پناهجویان سوری را برای سرنگونی اسد قربانی کرده، اما همه تلاش هایش شکست خورد، حالا رئیس جمهوری ترکیه بازی جدیدی را با حدود 2 میلیون و ۷۰۰ هزار پناهجوی سوری که به خاطر جنگ داخلی از کشور خود آواره شده و در ترکیه زندگی می کنند و بسیاری از آنها، اجازه کار و داشتن مسکن شخصی را ندارند، آغاز کرده است.

اهداف اردوغان از دادن تابعیت به پناهجویان سوری

رئیس جمهوری ترکیه درحالی شب گذشته از دادن تابعیت به پناهجویان سوری سخن گفت که خود یکی از مهمترین عوامل آوارگی آنها بود و طرح وی با انتقادات بسیاری در شبکه های اجتماعی ترکیه مواجه شد، از جمله این انتقادات این بود که اردوغان نمی تواند، چنین تصمیم مهمی را به تنهایی بگیرد و باید در یک همه پرسی سراسری درباره آن تصمیم گیری شود.

یک: جذب آرای بیشتر

با این حال برخی از ناظران سیاسی بر این باورند که اردوغان با این اقدام خود در نظر دارد، آرای بیشتری در انتخابات آتی برای خود و حزب «عدالت و توسعه» به دست آورد و در این راه تلاش می کند، با دادن تابعیت به پناهجویان سوری، آنها را با خود همراه ساخته و از آرایشان نه تنها برای پیروزی در انتخابات که تصویب طرح ریاستی مورد نظرش بهره ببرد.

دو: حربه جدید علیه کُردها

دولت ترکیه در دادن تابعیت ترک به پناهجویان سوری با توجه به اینکه در میان آنها صاحبان مشاغل و تکنیسین و مهندس و پزشک و متخصص و کارگر ماهر به وفور وجود دارد، بهبود وضعیت اقتصادی و رونق اقتصاد ترکیه را به دنبال خواهد داشت.

بعضی دیگر از کارشناسان امور ترکیه نیز بر این نظرند که اردوغان با این اقدام تلاش دارد، پناهجویان سوری را به حربه ای جدید علیه کُردهای این کشور و حتی سوریه مبدل کند.
آنها بر این باورند: اردوغان پس از اعطای تابعیت ترکیه ای، این پناهجویان را در مناطق جنوب ترکیه و هم مرز با سوریه اسکان خواهد داد که عمدتا مناطقی کُردنشین شمرده می شود.
به این ترتیب، مناطق جدید به خط اول رویارویی بین آنکارا و کُردهای ترکیه مبدل می شود، با این تفاوت که برای دفاع از این مناطق، به جای آنکه نیروهای ترک در قبال کُردها صف آرایی کنند، این پناهجویان سوری هستند که از خاک ترکیه در قبال کُردها دفاع خواهند کرد.
یکی از فعالان کُرد در جنوب ترکیه می گوید: اسکان پناهجویان سوری در مناطق جنوبی ترکیه شرایط را برای کُردها ی سخت خواهد کرد و چه بسا باعث شود، برخی از آنها به مناطق دیگر نقل مکان کنند، در این صورت کُردها به آوارگان تبدیل خواهند شد، لذا بعید نیست، دولت ترکیه برای تغییر بافت جمعیتی این مناطق و واداشتن کُردها به مهاجرت از آنها، اقدام به ساخت شهرها و شهرک های جدید کند.

جذب کمک های بیشتر از اروپا

در این تردید نیست که دادن تابعیت ترک به پناهجویان سوری به معنای بهره مندی از حق کامل شهروندی در ترکیه نخواهد بود، بلکه این حق با محدودیت هایی همراه خواهد بود، از جمله اینکه این پناهجویان اجازه اقامت در شهرهای بزرگ مانند آنکارا و استانبول را نخواهند یافت ویا حتی اگر چنین اجازه ای داشته باشند، توان مالی زندگی در چنین شهرهایی را نخواهند داشت.
لذا ساده ترین راه حل احداث شهرها و شهرک های جدید برای این پناهجویان است که راه را بر آنکارا جهت جذب کمک های مالی و اقتصادی بیشتر از اتحادیه اروپا و آمریکا هموار خواهد کرد، به ویژه آنکه ترک ها می توانند، ادعا کنند که با این طرح، شدت بحران آوارگان سوری در اروپا را خواهد گرفت.

رونق اقتصادی

بسیاری از صاحبنظران بر این باورند، طرح دولت ترکیه در دادن تابعیت ترک به پناهجویان سوری با توجه به اینکه در میان آنها صاحبان مشاغل و تکنیسین و مهندس و پزشک و متخصص و کارگر ماهر به وفور وجود دارد، بهبود وضعیت اقتصادی و رونق اقتصاد ترکیه را به دنبال خواهد داشت.
به همین دلیل «اورهان اویتون»، کارشناس امور سوریه مرکز مطالعات راهبردی خاورمیانه ترکیه بر این باور است، این اقدام آنکارا حائز اهمیت بسیاری برای دولت ترکیه در بُعد اقتصادی خواهد بود.

انتقادات گسترده

همانگونه که گفته شد، طرح اعطای تابعیت ترکیه ای به پناهجویان سوری نه تنها با انتقادات بسیار و گسترده ای در داخل ترکیه، بلکه در میان پناهجویان سوری نیز مواجه شد. 
درحالی که ترک ها به اردوغان گوشزد کردند که چنین تصمیمی نمی تواند، به تنهایی و به خواست شخصی وی گرفته شود و جذب پناهجویان سوری را موجب تشدید معضلاتی چون بیکاری در میان جوانان این کشور ملاحظه کردند، بسیاری از شهروندان و اتباع سوریه، این اظهارات رئیس جمهوری ترکیه را وعده ای دانستند که عملی کردن آن تقریبا غیر ممکن است و اگر هم به اجرا گذاشته شود، تنها پناهجویانی را دربرخواهد گرفت که دارای تخصص های ویژه و مهارت های شغلی و حرفه ای خاص باشند، سیاستی که طی 5 سالی که از بحران و جنگ داخلی سوریه می گذرد، بارها از سوی آنکارا به اجرا گذاشته شده است.
این شهروندان سوری از اردوغان به خاطر این طرح و عدم تلاش برای حل بحران سوریه و فراهم کردن زمینه بازگشت این پناهجویان به شدت انتقاد و سیاست حمایت از تروریسم وی و دولتش را محکوم کردند.