توصیه های کاربردی برای طرح شکایت در دادسرا
آرزوی قلبی نگارنده این است که این مطلب، هرگز به درد شما نخورد اما پیچیدگی های زندگی اجتماعی، این احتمال را روز به روز افزایش می دهد که نیازمند این دست آگاهی ها باشید!
حسام الدین قاموس مقدم / کارشناس ارشد حقوق جزا - بخش حقوق تبیان
موضوع، طرح شکایت در دادسراست. قبل از هر چیز لازم است تفاوت شکوائیه با دادخواست را بدانید. شکوائیه مربوط به زمانی است که شما بابت وقوع یک جرم علیه خود، اقدام به طرح شکایت در دادسرا می کنید مانند زمانی که اموالتان به سرقت می رود اما دادخواست مربوط به امور حقوقی و در چارچوب قرارداد است؛ یعنی در جایی که جرمی اتفاق نیفتاده ولی احساس می کنید حقی از شما ضایع شده و باید این تضییع حق جبران شود؛ مانند اینکه به موجب یک قرارداد، کسی باید کاری را برایتان انجام می داده اما به آن کیفیتی که در قرارداد آمده، کار را انجام نداده است. در این مورد به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه می کنید و با طرح دادخواست از او شکایت می کنید. بنابراین هر زمان خواستید «شکایت» کنید به دادسرا بروید و هر زمان خواستید «دادخواهی» کنید به دادگاه عمومی حقوقی بروید.
اما به دلیل آنکه معمولا شکایت رواج بیشتری دارد، در این نوشتار به نحوه عملی طرح شکایت می پردازیم:
در اولین گام، معمولا وقتی جرمی اتفاق می افتد که رسیدگی به آن نیازمند گزارش پلیس است یا به عبارتی فوریت دارد، مانند زد و خورد، سرقت و مواردی از این دست، با 110 تماس می گیریم و پلیس با حضور در محل وقوع جرم، صورتجلسه ای را تنظیم می کند و از شما می خواهد که آن گزارش را به دادسرا ببرید.
رسیدگی به هر جرمی در صلاحیت دادسرای محل وقوع جرم است اما در شهر تهران به خاطر گستردگی و تعدد جرایم، برخی از دادسراها ویژه هستند و فارغ از محل وقوع جرم، هر جرمی در هر کجای تهران رخ دهد که رسیدگی به آن در صلاحیت یک دادسرای ویژه باشد، باید به آن دادسرا رفت. به عنوان مثال، اگر می خواهید از یک پزشک بابت خسارتی که به جسم شما در جریان یک عمل جراحی وارد کرده است شکایت کنید، ربطی به این ندارد که این پزشک در کدام بیمارستان شما را عمل کرده و این بیمارستان در محدوده کدام دادسراست. شما باید الزاما شکایت خود را در دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم پزشکی مطرح کنید.
دادسراهای ویژه در تهران عبارتند از دادسرای ناحیه 3 (ونک) ویژه مبارزه با زمین خواری، ناحیه 7 (سیدخندان) ویژه امور مربوط به شهرداریها، ناحیه 19 (مطهری) ویژه جرایم پزشكی، دارویی، مواد غذایی و ورزشی، ناحیه 20 (معلم) ویژه مواد مخدر، ناحیه 21 (خالد اسلامبولی) ویژه ارشاد و مفاسد اجتماعی، ناحیه 22 ویژه امور اقتصادی، ناحیه 23 امور نیابت، ناحیه 24 ویژه مبارزه با قاچاق کالا و ارز، دادسرای ناحیه 25 ویژه امور سرپرستی، دادسرای ناحیه 27 (سه راه آذری) ویژه امور جنایی، دادسرای ناحیه 28 ویژه كاركنان دولت و مطبوعات و رسانه ها، دادسرای ناحیه 29 ویژه نوجوانان، دادسرای ناحیه 31 (بهارشیراز) جرایم رایانه ای، دادسرای ناحیه 32 ویژه راهور، ناحیه 36 ویژه جرایم پولی و بانکی و دادسرای امنیت مستقر در زندان اوین.
بعد از مراجعه به دادسرا، باید شکوائیه ای را تنظیم کنید که این شکوائیه می تواند در یک ورقه عادی نیز نوشته شود اما برای نظم دادن به پرونده ها، فرم هایی طراحی شده و در دادسراها وجود دارد که می توانید با مراجعه به بخش عریضه نویسی، شکایت خود را مطرح کنید تا عریضه نویسان با ادبیات نسبتا حقوقی خود اقدام به نگارش آن کنند. این عریضه نویسان، ممکن است در ازای ثبت شکایت، مبلغی دریافت کنند.
پس از نوشتن شکایت، به بخش الصاق تمبر و برابر با اصل کردن اوراق مراجعه کنید. الصاق تمبر برای پرداخت هزینه دادرسی است که طبق قانون تعیین می شود و به صورت قانونی و مصوب اعلام می شود.
پس از الصاق تمبر باید به بخش رایانه که مسئول ثبت شکایت است مراجعه کنید. پس از ثبت، یک شماره به شما داده می شود که تا وقتی این پرونده در دادسرا جریان دارد، برای پیگیری آن باید از این شماره استفاده کنید.
بعد از ثبت شکایت، باید به بخش ارجاع بروید تا مسئول ارجاع که معمولا جانشین سرپرست دادسرا و معاون دادستان است، شکایت شما را به یکی از قضات دادسرا که می تواند دادیار یا بازپرس باشد، ارجاع بدهد.
پس از ارجاع باید پرونده را به شعبه مربوطه ببرید تا مدیر دفتر شعبه، آن را ثبت کند. از این مرحله به بعد، تعیین وقت صورت می گیرد و تحقیق درباره جرم، آغاز می شود و حسب مورد دادیار یا بازپرس، پرونده را با صدور دستورات لازم برای احضار متهمان، شهود، انجام تحقیقات محلی و ... به کلانتری محل یا اداره آگاهی ارسال می کند.
در ادامه، باید منتظر تماس کلانتری باشید یا اگر مدتی طولانی از موضوع گذشت، با مراجعه به کلانتری، شکایت خود را پیگیری کنید.
قاضی دادسرا در صورت انجام دستوراتش، دستور احضار متهم را به مدیر دفتر می دهد. در صورت حضور متهم در روز تعیین شده و تکمیل فرم تحقیق از شاکی و متهم، قاضی اقدام به صدور یکی از قرارهای تأمین اعم از بازداشت موقت، قرار وثیقه، کفالت، التزام به حضور و التزام به حضور با قول شرف می کند.
در صورت صدور قرار وثیقه باید سند ملک یا وجه نقد به میزان مبلغ وثیقه توسط متهم یا اقوام وی تهیه شود.
پس از انجام تحقیقات مقدماتی، قاضی دادسرا در صورتی که وقوع جرم برایش محرز شود قرار مجرمیت، در صورتی که وقوع جرم برایش محرز نشود قرار منع تعقیب و در صورتی که جرم واقع شده باشد ولی به هر دلیلی نظیر جنون متهم یا طفل بودن او مسئولیت کیفری متوجه متهم نباشد، قرار موقوفی تعقیب صادر می کند.
پرونده پس از این مرحله برای تأئید قرار نهایی به دادیار اظهارنظر که در واقع نماینده دادستان است، ارجاع می شود. دادیار اظهار نظر در صورت تأئید قرار مجرمیت توسط قاضی، کیفرخواست صادر می کند. کیفرخواست، تقاضای مجازات از سوی دادستان است.
پس از اتمام مرحله تحقیقات مقدماتی، پرونده از دادسرا به دادگاه ارسال می شود و رای نهایی را دادگاه می دهد.
10 توصیه مهم و کاربردی:
1. فراموش نکنید که کلانتری به هیچ عنوان نمی تواند سند و وثیقه بپذیرد. اینکه در بعضی سریال ها یا فیلم ها می بینید فردی برای آزاد شدن فرزندش سند به کلانتری می دهد، کاملا دروغ و اشتباه است. فقط مقام قضایی می تواند وثیقه را بپذیرد و آن هم نیازمند طی تشریفات قانونی مانند کارشناسی و توقیف سند است که توسط واحدهای ثبتی انجام می شود.
2. معمولا برای حفظ نظم و امنیت، از ورود گوشی تلفن همراه و برخی وسایل مانند فندک، سیگار، چاقو و ... به دادسراها جلوگیری می شود و کیف مراجعین نیز مورد بازرسی قرار می گیرد. برای آنکه معطل نشوید، حتی المقدور از بردن چنین وسایلی به دادسرا خودداری کنید یا آنها را پیش از ورود به دادسرا تحویل همراه خود دهید.
3. طرح شکایت و احراز هویت در دادسرا نیازمند ارائه کارت ملی است. حتما کارت ملی خود را به همراه داشته باشید.
4. برای آنکه معطل نشوید، حتما همراه خود یک خودکار داشته باشید وگرنه مجبورید برای یک خودکار به دیگران التماس کنید یا شاید مبلغی بیشتر از ارزش واقعی یک خودکار را برای خریدن آن بپردازید.
5. برای جلوگیری از پراکنده شدن اوراق شکایت یا مدارکی که به همراه دارید، همه آنها را داخل یک پوشه پلاستیکی درب دار بگذارید و البته مراقب باشید که پوشه را یک جا گم نکنید!
6. شماره پرونده ای که به شما داده می شود، در واقع شناسه پرونده شماست پس آن را در یک برگه بنویسید و همیشه به همراه داشته باشید.
7. فراموش نکنید که طرح شکایت و مراجعه به مرجع قضایی برای پیگیری قانونی یک موضوع، در واقع یک رفتار مدنی است. بنابراین به هیچ عنوان با طرف شکایت خود در دادسرا درگیر نشوید چرا که اگر قصدتان درگیری بود، دیگر لازم نبود به دادسرا مراجعه کنید. در کمال ادب و متانت رفتار کنید تا درگیری باعث نشود حقتان تحت الشعاع قرار گیرد و دیگر کسی حتی به حرف صحیحتان هم توجه نکند. این نکته را به یاد داشته باشید که همیشه هر کسی خود را حق می داند؛ بنابراین برآشفته نشوید و ضمنا بدانید که شما و طرف مقابل، نزد مقام قضایی هیچ تفاوتی ندارید. پس توقع نداشته باشید که الزاما زیاد تحویلتان بگیرند یا بین شما و طرف مقابل، حتی اگر حق با شما باشد، فرقی بگذارند. بر این اساس، به هیچ وجه با مسئولان دادسرا یا ماموران انتظامی با تندی برخورد نکنید چرا که در این صورت، احتمال تضییع حقتان بیشتر است.
8. معمولا انسان در مواقع بحرانی به هر وسیله ای متوسل می شود که حق خود را بگیرد یا مانع از رسیدن آسیبی به خود شود. در این مواقع، سودجویانی در کمین هستند تا از این استیصال و اضطرار سوءاستفاده کنند. به یاد داشته باشید که جز خدا و قانون، هیچ کاری از دست هیچکسی برنمی آید. بنابراین به هیچ عنوان به افرادی که به شما وعده و وعید می دهند که کارتان را زودتر به نتیجه می رسانند یا مانع از مجازات شما خواهند شد و ... اعتماد نکنید چرا که به راحتی وقت و پول خود را از دست خواهید داد و نتیجه ای هم نخواهید گرفت. حتی برای جلوگیری از سودجویی چنین افرادی به آنها کارچاق کن گفته می شود، مسئولان دادسرا را در جریان قرار دهید.
9. از تمام مدارک و اسنادی که قصد ارائه آنها به دادسرا را دارید، دستورات قضایی که به شما تحویل داده می شود یا حتی احضاریه هایی که دریافت می کنید، حتما یک رونوشت تهیه کنید و آن را نزد خود نگه دارید.
10. اگر خدای ناکرده در مقام متهم در پرونده ای حضور داشتید، حتما با کسی از آشنایان که فیش حقوقی یا پروانه کسب دارد، هماهنگ باشید تا در صورت صدور قرار کفالت، فورا خود را به دادسرا برساند. همچنین یک سند، آماده داشته باشید تا اگر قرار وثیقه صادر شد، تشریفات تودیع آن را فورا انجام دهید. این نکته را هم از یاد نبرید که افراد ذیربط یا ذینفع در یک پرونده می توانند در دادسرا حضور داشته باشند، پس اگر کارتان به دادسرا افتاد، همه اقوام را همراه خود نبرید چون اساسا لشگرکشی فایده ای ندارد!
این هم نمونه یک شکوائیه که شاید روزی به کارتان آمد:
برای مشاهده تصویر در سایز بزرگتر روی عکس کلیک کنید
