پشت پرده فروش داروی مرگ در عطاری ها!
ازار سیاه متادون زنده است، تاکنون از تهدیدها نترسیده و از بگیر و ببندهای گاه و بی گاه باکش نبوده و همچنان دست هایی در کار است تا برچسبی روی قرص و شربت نچسبد و شبکه قاچاق بتواند در خفا مرگ را در عطاری ها و دکه های روزنامه فروشی، بفروشد.
اسمشان تنها دکه روزنامه فروشی است اما در اصل از شیر مرغ تا جان آدمی زاد را می فروشند. مخصوصاً اگر در مناطق شلوغ سطح شهر باشند که دیگر هیچ؛ بیش از تعداد روزنامه و مجلات اجناس دیگر در دکه و اطراف آنها می توان دید.
اما اکنون گزارش ها نشان می دهد که در این دکه ها نه تنها از شیر مرغ تا جان آدمی زاد خرید و فروش می شود، بلکه به تازگی مرگ هم به فروش می رسد.
همکلام شدن با معتادان در حال درمان نشان می دهد که آنها برای تأمین متادون مورد نیازشان 2 راه پیش رو دارند، اول اینکه از راه قانونی وارد شده و به مراکز ترک اعتیاد مراجعه کنند و با تعرفه دولتی متادون بخرند. راه دوم این است که به عطاری ها مراجعه کنند و از طریق یک راه غیر قانونی متداول اقدام به تهیه متادون کنند.
این تجارت آنقدر پرسود بود که دکه داران روزنامه فروش نیز به آن ورود کردند و در کنار همه محصولاتی که قانونی و غیرقانونی در دکه های خود می فروشند، متادون را به دو صورت قرص و شربت و با چند برابر قیمت عرضه کنند.
متادون عرضه شده به 2 صورت فله و پلمب کارخانه ای به فروش می رسد و مشتریان بسیاری دارد چرا که به گفته یکی از مدیران مراکز ترک اعتیاد، بسیاری از کارمندان معتاد برای ثبت نشدن مشخصاتشان و عواقبی که در انتظار آنهاست، به مراکز درمانی مجاز مراجعه نمی کنند و متادون را از بازار سیاه تهیه می کنند.
مشتریان بسیار این محصول بازار سیاه و شبکه قاچاق قدرتمندی را شکل داده که به سادگی نمی توان آن را شناسایی و منهدم کرد. همان زمان که اخبار مربوط به توزیع متادون قاچاق منتشر شد، عده ای انگشت اتهام را به سوی مراکز درمانی گرفتند و مدعی شدند که نشت متادون از این طریق انجام می شود. البته مسئولان این مراکز نیز واکنش نشان دادند و میزان متادون سهمیه ای خود را با میزان متادون موجود در بازار سیاه مقایسه کردند و گفتند این میزان متادون از مراکز درمانی نمی تواند نشت کند چرا که اساسا مراکز این مقدار متادون ندارند.
نشتی از کجاست؟
ورود متادون به بازار آزاد اتفاق تازه ای نیست، اما این که بعد از واکنش های فراوان مقامات دولتی و تهدید به مجازات متخلفان، باز هم بازار متادون سیاه است و پررونق، جای سوال دارد.
به نظر می رسد برخی از مقامات دولتی به مراکز درمان اعتیاد سوءظن دارند و یکی از دلایلی که نظارت بر این مراکز سختگیرانه است از همین سوءظن ناشی می شود.
ما با سه درمانگر اعتیاد گفت وگو کردیم که همگی وجود این بدبینی را تایید کردند و البته همگی قبول داشتند که احتمال تخلف در مراکز درمان اعتیاد نیز وجود دارد، ولی به اعتقاد آنها حجم متادونی که در بازار آزاد در گردش است حتی بیش از متادونی است که همه مراکز در اختیار دارند.
مرتضی خوش گفتار گفت علت این که متادون اکنون فقط به صورت شربت به دست مراکز می رسد ناشی از همین بدبینی است، چون تصور می شد این گردانندگان مراکزند که قرص های متادون را به بیرون درز می دهند، در حالی که هم اکنون قرص های متادون به وفور در عطاری ها موجود است بدون این که مراکز، قرص در اختیار داشته باشند.
موضوع قرص های موجود در بازار آزاد را شهرام سیف الدینی، کارشناس درمان اعتیاد نیز تائید می کند، قرص هایی که هر دانه اش، 2000 تومان فروخته می شود و قیمت یک ورق ده تایی تا 20 هزار تومان می رسد.
اگر متادون که عرضه آن فقط در مراکز مجوز دار ترک اعتیاد و برخی از مراکز درمانی تحت نظر وزارت بهداشت، مجاز است در عطاری ها، بازارهای غیررسمی فروش دارو یا در مراکز زیرزمینی فروخته می شود معنایش این است که این کار غیرقانونی که مصداق توزیع مواد مخدر است، آشکارا انجام می شود بی آن که برنامه ای جدی برای مقابله با آن وجود داشته باشد
پس این که مراکز درمانی را مقصر اصلی تشکیل بازار سیاه بدانیم قضاوتی افراطی به نظر می رسد، هرچند ممکن است بخشی از نشتی ها از جانب این مراکز باشد اما حجم گسترده متادونی که در بازار وجود دارد و با کمترین تکاپو به دست می آید حکایت از وجود شبکه ای حرفه ای دارد که کارشناسان اعتیادی که با ما گفت وگو کردند، کارخانه های تولیدی، شبکه توزیع و حتی بیماران را در آن دخیل می دانند.
مرتضی خوش گفتار معتقد است وقتی طبق تعرفه مصوب، افراد متقاضی ترک در ازای دوز های مختلف متادون، نرخ ثابت 116 هزار تومان را (برای یک ماه) می پردازند این فکر به ذهن برخی از آنها خطور می کند که متادون بیشتری از درمانگر خود طلب کنند و متادون مازاد بر نیازشان را بفروشند. پس بخشی از نشتی ها می تواند از این طریق باشد که بیماران در حال ترک در آن دخیل اند؛ گرچه اگر مراکز ترک اعتیاد بیش از نیاز هر فرد متادون در اختیارش نگذارند این مسیر مسدود می شود.
علاوه بر این، راهی که از مدت ها قبل وجود داشته خرید متادون بیماران مبتلا به سرطان از سوی دلالان و قاچاقچیان است. بیماران سرطانی مجبورند برای تسکین دردهایشان متادون مصرف کنند، اما برخی از آنها که هزینه های درمان در تنگنا قرارشان داده، متادونی را که با قیمت های نازل دریافت می کنند با چند برابر قیمت به دلالان می فروشند و آن گاه این متادون ها راهی بازار آزاد می شود.
اما گرچه این رد وبدل متادون صحت دارد، ولی چون تعداد بیمارانی که دست به چنین کاری می زنند اندک است، نمی شود همه ماجرای تشکیل بازار سیاه متادون را به این افراد ربط داد.
پس اگر متادون که عرضه آن فقط در مراکز مجوز دار ترک اعتیاد و برخی از مراکز درمانی تحت نظر وزارت بهداشت، مجاز است در عطاری ها، بازارهای غیررسمی فروش دارو یا در مراکز زیرزمینی فروخته می شود معنایش این است که این کار غیرقانونی که مصداق توزیع مواد مخدر است، آشکارا انجام می شود بی آن که برنامه ای جدی برای مقابله با آن وجود داشته باشد.
این میزان نشت از مراکز درمانی نیست
پرویز افشار، معاون کاهش آسیب ستاد مبارزه با موادمخدر نیز در این خصوص گفت: منشأ نشت متادون برای ستاد نیز یک سوال بزرگ است و در جلسات کمیته درمان این موضوع مطرح شده و ما واقعاً باید به هر نحو ممکن جلوی نشت متادون را بگیریم.
معاون کاهش تقاضا ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به وجود 5 هزار و 700 مرکز ترک اعتیاد در کشور، گفت: از سوی مبادی ذیربط مانند وزارت بهداشت و سایر دستگاه های موجود، انگشت اتهام به سوی این مراکز ترک اعتیاد نشانه رفته اند و آنها معتقدند نشت متادون از این مراکز اتفاق می افتد.
وی ادامه داد: اما مشاهدات خود بنده و دوستانمان در سیستم نظارتی حکایت از این دارد که نمی توان انگشت اتهام را به سوی کلینیک ها نشانه رفت و گفت که تمام متادون عرضه شده در عطاری ها، دکه های روزنامه فروشی، باشگاه های ورزشی و آرایشگاه های زنانه از این مراکز تهیه می شوند.
افشار در ادامه به چرخه تولید و توزیع متادون اشاره کرد و گفت: متادون در کارخانه های داخل کشور تولید شده، در انبار آنها ذخیره می شود سپس به انبار پخش منتقل می شود و بعد از آن در اختیار معاونت های درمان و غذا و داروی دانشگاه های علوم پزشکی قرار می گیرد و در مرحله آخر از طریق این معاونت ها میان کلینیک ها توزیع می شود.
وی تاکید کرد: همانطور که مشاهده می کنید احتمال نشت متادون در هر یک از مراحل این چرخه وجود دارد بنابراین ما در کمیته درمان مصوب کردیم که سازمان غذا و دارو موظف است نه تنها متادون بلکه سایر داروهای ترک اعتیاد و داروهایی که استفاده دوگانه دارد را مجهز به هولوگرام کند.
9 ماه گذشته و خبری از اجرای مصوبات ستاد توسط سازمان غذا و دارو نیست
9 ماه پیش بود که افشار از راهکار ستاد مبارزه با موادمخدر برای شناسایی منشأ نشت متادون به بازار سیاه خبر داد. آن زمان افشار گفت: این موضوع رسماً به معاونت غذا و دارو ابلاغ شده و آنها باید این محصولات را به برچسب هولوگرام دار مجهز کنند تا ما بتوانیم از مبدا تا مقصد این داروها را رهگیری کنیم.
وی توضیح داد: به طور مثال زمانی که یک شربت متادون از کارخانه خارج می شود شماره آن وارد سامانه می گردد و در هرکدام از مراحل از قبیل تحویل توسط دانشگاه، مراکز درمانی و بیماران، مجدداً بارکد در سامانه ثبت می شود تا بتوانیم محل نشت را شناسایی کنیم.
افشار در مورد زمان اجرایی شدن این طرح گفت: مصوبه ای کمیته درمان به معاونت غذا و دارو ابلاغ شده و ما منتظر اقدام عملی وزارت بهداشت هستیم و امیدواریم از آنجایی که این اقدام هزینه ای برای وزارت بهداشت ندارد هرچه زودتر عملی شود.
به گفته وی، این اقدام وزارت بهداشت می تواند بار بزرگی را از دوش سیستم نظارتی بردارد و در این صورت نیز دیگر کسی جرأت نمی کند با متادون بازی کند.
اما اکنون که مشاهدات همچنان از وجود متادون در بازار سیاه خبر می دهد، به سراغ افشار رفتیم تا از او روند اجرایی طرح هولوگرام دار کردن متادون را بپرسیم که او گفت: علت نشت متادون متعدد است، متاسفانه پاره ای از افراد در دستگاه های مختلف انگشت اتهام را به سوی یک قشر خاص که درمانگران باشند، می گیرند.
وی ادامه داد: در تمام مراحل از تولید، توزیع، توزیع توسط دانشگاه و عرضه، متادون می تواند نشت کند و به همین علل ما اثبات کردیم که نیاز به هولوگرام کردن متادون وجود دارد.
انبارهای مملو از متادون چه زمانی خالی می شوند؟
افشار از مکاتبات 9 ماه پیش با سازمان غذا و دارو گفت و افزود: آن زمان مسئولان غذا و دارو اعلام کردند که مقادیری متادون در انبار شرکت ها موجود است و به ناچار بدون هولوگرام باید توزیع شود که ما نیز قبول کردیم به شرط اینکه محصولات جدید هولوگرام دار باشند.
اکنون روزهای بسیاری از آن زمان می گذرد و با توجه به میزان مصرف متادون در کشور و اینکه هیچگونه متادون وارداتی راهی به کشور ندارد، این سوال مطرح می شود که میزان متادون ذخیره شده در انبارها چه مقدار بوده که هنوز به اتمام نرسیده است.
در این خصوص سازمان غذا و دارو به عنوان متولی باید پاسخگو باشد که برای جلوگیری از نشت متادون به بازار سیاه چه اقدامی انجام داده است.
منابع: فارس/ جام جم
