تبیان، دستیار زندگی
بیشترین چهارطاقی ها که 90 الی 95 درصد آنها آتشکده است در زمان ساسانیان در ایران و در استان فارس قرار دارد چون خاستگاه ساسانیان در این استان بوده است. آنچه در زیرمی خوانید نگاهی کوتاه بر مهمترین آتشکده های این استان است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گذری بر معابد ساسانی استان فارس

بیشترین چهارطاقی ها که 90 الی 95 درصد آنها آتشکده است در زمان ساسانیان در ایران و در استان فارس قرار دارد چون خاستگاه  ساسانیان در این استان بوده است. آنچه در زیرمی خوانید نگاهی کوتاه بر مهمترین آتشکده های این استان است.

به کوشش: علیرضا عابدینی-بخش گردشگری تبیان

آتشکده فراشبند

این آتشکده در شهرستان فراشبند، کیلومتر ۱۲ جاده فراشبند به کازرون واقع شده است.آتشکده فراشبند مربوط به دوره ساسانیان و یکی از پنج آتشکده ای است که بوسیله «مهر نرسی» در منطقه کازرون و فراشبند ساخته شده است. در ساخت این بنای چهار طاقی از مصالح سنگ، گچ و ساروج استفاده شده است. تنوع معماری و اندازه این آتشکده شبیه چهار طاقی نزدیک آتشکده کازرون است.
این بنا به گفته آندره گدار فرانسوی که در زمان قاجاریه از آن دیدن نموده شباهت زیادی به قصر بهرام گور در سروستان دارد و ممکن است که قصر زمستانی وی بوده باشد، چون در منطقه سر مشهد در جنوب غربی فراشبند نقش زیبایی بر قسمتی از کوه حک شده که تاجی میان دو شیر قرار دارد و بهرام گور آن را گرفته است که این داستان در تاریخ آمده است و تل بزرگی در نزدیکی بنای چهار طاق است که در آن ایام قلعه بوده است.

آتشکده کازرون

آتشکده آذر فرنبغ یکی از بزرگ ترین و مهم ترین آتشکده های زمان ساسانیان بوده و یکی از مهم ترین آتش های سه گانه زردشتی که مختص موبدان بوده، در آن جا می سوخته است. ساسان جد اردشیر بابکان تولیت این آتشکده را بر عهده داشته و ساسانیان همواره علاقه خاصی به این آتشکده داشته اند

آتشکده کازرون نیزیکی از پنج آتشکده ساخته شده به دست مهر نرسی است. این بنا در ده کیلومتری جنوب کازرون قرار دارد. مسیر جاده ای به سمت این آتشکده به شرح زیر است: از شهرستان کازرون به طرف منطقهٔ تفرجگاهی دریاچهٔ پریشان حرکت کرده، حدوداً ۲ کیلومتر مانده به دوراهی که یک طرف آن به دریاچه ختم شده و طرف دیگر جادهٔ جدید کازرون شیراز را پی می گیرد، در سمت راست و تقریباً در فاصلهٔ یک کیلومتری جاده بنای این چهارطاقی مربوط به دورهٔ ساسانیان قرار دارد.این بنا از سنگ و ملات گچ ساخته شده است. در حال حاضر ویرانه ای از این آتشکده باقی مانده است.کاربری احتمالی بنا در زمان ساسانیان آتشکده بوده که با توجه به شواهد گوناگون، از جمله عدم تخریب آن در دوره های بعدی نظریات متعددی پیرامون کاربری آن مطرح می شود.

آتشکده آذر فرنبغ (کاریان)

تل آتشکده کاریان آذرفرنبغ با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر در مسیر کاریان، از دهستان هرم و کاریان، بخش جویم، شهرستان لار در استان فارس و در ۴۲ کیلومتری جنوب غربی جویم در نیمه راه بندر سیراف و دارابگرد قرار دارد. این آتشکده در زمان اردشیر بابکان بنا شده و بعد از حمله تازیان آتش آن به عقداى یزد منتقل شده  و تا ۷۰۰ سال در آنجا از آن نگهدارى می شد.پس از آن به اردکان یزد جا به جا می شود و سال ۱۳۱۸ شمسی به آتشکده شهر یزد برده می شود که هنوز نیز کماکان در آن محل افروخته می باشد.آتشکده کاریان یا آذرفرنبغ در روستای کاریان از توابع بخش جویم می باشد که سالیان بسیار قبل پس ازساخته شدن کاخ اردشیر به دستور اردشیر بزرگ پادشاه آن زمان باید آتشی مقدس در آن افروخته می شد وآنها این آتش را از آتشکده آذرفرنبغ واقع در روستای کاریان به آنجا بردند و از آن زمان به بعد کاخ اردشیر به آتشکده کاریان معروف شد.

آتشکده آذر فرنبغ یکی از بزرگ ترین و مهم ترین آتشکده های زمان ساسانیان بوده و یکی از مهم ترین آتش های سه گانه زردشتی که مختص موبدان بوده، در آن جا می سوخته است. ساسان جد اردشیر بابکان تولیت این آتشکده را بر عهده داشته و ساسانیان همواره علاقه خاصی به این آتشکده داشته اند. اردشیر به همین جهت نام شهر را ارتخشر خوره ( ارت خشتر) نامید که به معنی شهر شکوه و جلال اردشیر است. این آتشکده که امروز ویرانه ای بیشتر از آن نمانده است در پیوند با موبدان بوده و در آنجا انجمن مغان در دوره ساسانیان شکل می گیرد و در این آتشکده تربیت موبدان زرتشتی انجام می شده است.جایگاه این آتشکده مانند دانشگاه و آموزشگاههای امروزی بوده است و این آتشکده جایگاهی برای گردهمایی بوده و در آنجا برای اداره کشور تصمیم می گرفتند. اردشیر بابکان از همین آتشکده برخاسته است و از همان جا دین مزدیسنا را راه انداخته و آن را گسترش می دهد.

آتشکده

آتشکده اردشیر

آتشکده اردشیر در خرابه های شهر استخر استان فارس قرار دارد که نام دیگر آن آتشکده آناهیتا یا ناهید می باشد. چون اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی از خانواده موبدان بزرگ بود به همین دلیل این آتشکده را به شادمانی برقراری سلسله جدیدش در ایران ساخت.آتشکده اردشیر نخستین بنای طاق دار سبک ایرانی است که از دوران ساسانی به جا مانده و در فیروز آباد استان فارس قرار دارد.در تاریخ بلعمی و طبری آمده است که چون یزدگرد سوم نوه خسروپرویز بوده است پس بزرگان ایران او را به مقام پادشاهی رسانند و در آتشکده اردشیر استخر تاج شاهنشاهی را بر سر وی گذاشتند و سپس او را به پایتخت ایران در تیسپون فرستادند. 
این بنا با طول 116 متر و عرض 55 متر یکی از کاخ های ییلاقی اردشیر به شمار می رود که از سنگ پاره و ملاط گچ ساخته شده و نمای آن از شمال به چشمه جوشان ورودی موسوم به برم پیر (قمپ و خنب) که آب زلالی از آن می جوشد و جاری می شود و از جنوب به دیوار باره بلندی است که آتشکده اصلی در آن جهت و بیرون از کاخ ساخته شده است.

آتشکده

آتشکده دارابگرد

آتشکده اردشیر در خرابه های شهر استخر استان فارس قرار دارد که نام دیگر آن آتشکده آناهیتا یا ناهید می باشد. چون اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی از خانواده موبدان بزرگ بود به همین دلیل این آتشکده را به شادمانی برقراری سلسله جدیدش در ایران ساخت

آتشکده دارابگرد به فرمان اشو زرتشت ساخته شد. زرتشت به یستاف شاه فرمان داد تا آتش مقدس جمشید شاه را که مورد احترام وی بوده است بیاورند. یستاف شاه این آتش را در خوارزم پیدا کرد و به دارابجرد فارس آورد و اطراف آن را شهر زیبایی ساخت.
این آتشکده در سال 332 هجری قمری به نام آتشکده آذر جوی نامیده می شده است. شهر قدیم دارابگرد دردوران هخامنشیان منطقه ای آباد و پررونق بوده است.

ظاهراً این منطقه درآغاز تحت حکومت آریامنه قرار داشته است. در دوران سلوکیان و اشکانیان ولایت دارابگرد دارای حکومت نیمه مستقلی بوده که پادشاهان آن از حاکم پارس اطاعت می کرده اند.

آتشکده

آتشکده آذرخش

آتشکده آذرخش یا مسجد سنگی داراب، در جنوب کوه پهنا و در 6 کیلومتری شهرستان داراب، در 111 کیلومتری جنوب شرقی فسا واقع شده و به صورت کامل در دل صخره کوه، کنده شده است.
محققان بر این عقیده اند که بنای اولیه مسجد سنگی معبدی مربوط به دوره ساسانیان است و در دوره اتابکان فارس، 652 هجری قمری، با تعبیه محراب و تغییراتی، به مسجد تبدیل شده است. بنای مسجد، عبارت از محوطه صلیبی شکلی است که در اطراف آن، دورتادور، رواقی با جرز، ستون و دهانه های طاقدار قرار گرفته است. اغلب منابع و متون ایرانی که قدمت آنها از دوران قاجار تجاوز نمی کند، مسجد را یک بنای مربوط به دوره ساسانی می دانند که به مسجد تبدیل شده است.

آتشکده

چهارطاق آتشکده قطب آباد

این بنا درشهر قطب آباد که با باغ های مرکبات فراوان و چشم اندازهای طبیعی، یکی از مهم ترین گردشگاه های مردم جهرم است قراردارد.قدمت بنای چهارطاقی قطب آباد به زمان ساسانیان می رسد. این بنا از سنگ و ساروج ساخته شده است و به عنوان آتشکده مورد استفاده قرار می گرفت. چهارطاق در فاصله ۱۲ کیلومتری مرکز بخش، در اطراف روستای باباعرب (علویه) روی یک تپه واقع شده است.

از دیگرآتشکده های استان فارس آتشکده رستاق در داراب، آتشکده گره در کازرون و آتشکده کنار سیاه در فیروز آباد را می توان نام برد. مرکز آتشکده ها و چهار طاقی های استان فارس داراب است که از جمله آتشکده هایی که در این شهرستان قرار دارد آتشکده رستاق، آتشکده آذرجو و آتشکده آذرخش است.


منابع: پرتال گردشگری دولان، همگردی، همشهری آنلاین، مکان بین، باشگاه خبرنگاران جوان ، قطره ، ایران ناز