دانشجوی تر از انقلاب اسلامی کیست؟
تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، با نگاهی به تاریخ معاصر به یقین می‌توان دانشگاه‌ها را همسو با جریان‌های جامعه دانست، شاید اگر هم از دانشگاه به عنوان منشأ تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه نام ببریم، سخنی به گزاف نباشد. اما آنچه دستمایه نگارش این گزارش قرار گرفته، این است که در طی 37 سالی که از پیروزی انقلاب می‌گذرد آیا دانشگاه توانسته به تربیت دانشجوی تراز انقلاب اسلامی دست یابد؟ آنچه در ادامه می‌آید نظرات تنی چند از اساتید دانشگاه‌ها از رشته‌های گوناگون در همین رابطه است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالحسن نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: تراز انقلاب اسلامی، تراز اسلام و انسانیت است؛ انسانی که تراز انسانیت را برای او قائل هستیم، باید قبل از هر چیزی آزاده باشد. امام حسین(علیه السلام) فرمودند اگر دین هم ندارید حداقل آزاده باشد، آزاده بودن برای یک انسان شرط اصلی حیات اوست. انسان آزاده زیر بار زور، ظلم، ستم و بی‌عدالتی نمی‌رود، این اولین شرط یک انسان است. بعد هم باید انسان صادقی باشد و این شرط عامی برای انسان و انسانیت است، این اولین پایه‌ای است که چه در ایران، چه در خارج از کشور و چه در هر جای دیگر هر انسانی باید داشته باشد. دومین شرط برای مسلمان، ایمان است؛ حریت، شجاعت و آزادگی هم جزء ایمان است. ایمان همان اعتقاد به خداوند، صلاح بشر، عدالت و حریت است که از شرایط یک مسلمان و عمل به احکام و فرایض اسلام محسوب می‌شوند.
دانشجو تعلقاتی که مانع حق‌گویی‌اش شوند را ندارد
وی افزود: اما درباره انقلاب، از یک انسان انقلابی می‌خواهیم که همیشه رو به تکامل، آزادگی، حریت و ظلم‌ناپذیری باشد، اما دانشجو یک نکته اضافه هم دارد، دانشجویان باید قشر آگاه و جهت‌دهنده به جامعه باشند، چون دانشجو یعنی یک انسان باسواد آزاده و آزاد از قید تعلقات. دانشجو پست، مقام، حزب و جناحی ندارد که مانع از حق‌گویی و آزادی‌نگری‌اش باشد. دانشجو باید با حریت و آزادگی تلاش برای رفع مشکلات جامعه را در جایگاه قشری که رهبری فکری جامعه را برعهده دارد به گردن بگیرد و بپذیرد.
نواب اظهار کرد: دانشجوی انقلابی مسلمان فردی متدین، شجاع، آگاه و با همه لوازم انسانیت، ایمان، عقلانیت، حریت، آزادگی، نترسی، آزاد از قید تعلقات حزبی، گروهی، جناحی، پست، مقام، آلودگی‌های قومی و قبیله‌ای است، دانشجو باید رهبری فکری یک جامعه را به عهده بگیرد و آزادانه و شجاعانه در مقابل همه قدرت‌ها و همه کسانی که قصد نابودی بشریت و نابودی حقانیت و عدالت را دارند بایستد.
بیکاریها شجاعت و جسارت را سلب می‌کند
وی همچنین در رابطه با وضعیت کسب بینش انقلابی در دانشگاه‌ها، گفت: به دلیل شرایط خاص اقتصادی و سیاسی حاکم بر جامعه و مخصوصاً بیکاریها و نبودن آینده روشن، آن قدرت، شجاعت و جسارتی که باید باشد الان در دانشگاه نیست، باید شرایط اقتصادی جامعه و اشتغال یک مقدار فعال‌تر شود، دانشجویان احساس کنند که در جامعه جایگاه دارند، وقتی دانشجو می‌بیند که دوست تحصیل کرده‌اش با مدرک خوب، شغل خوبی ندارد، امید، عشق و شور در وجودش کم‌رنگ می‌شود. ان‌شاء‌الله این مشکلات حل شود و باز هم دانشجویان ما با همان شور، شجاعت و فعالیت به کارشان ادامه می‌دهند.
تأثیر دریافت‌های محیطی بر هوش انقلابی دانشجویان
در ادامه به سراغ جعفر کیوانی، معاون آموزشی دانشگاه خوارزمی و عضو هیئت علمی رسمی دانشکده فنی مهندسی این دانشگاه رفتیم. وی در گفت‌وگو با ایکنا بیان کرد: دانشجو در هر کشوری باید دانشی را فرا بگیرد که بتواند برای جامعه خود مفید باشد، یک شهروند خوب و فردی باشد که به‌دنبال کسب دانش، مهارت‌های زندگی و به دست آوردن قابلیت‌هایی برای پیشبرد جامعه خود باشد.
وی افزود: در جامعه ما دانشجویی که به فکر توسعه کشور است، نیازهای کشور را می‌بیند و حتی رشته تحصیلی خود را در آن زمینه انتخاب می‌کند، درس را خوب می‌خواند و تعامل خوبی با مسئولان دانشگاه، خانواده و جامعه دارد، یک دانشجوی خوب محسوب می‌شود؛ اگر دانشجو صرفاً به فکر درس باشد و تعامل نداشته باشد، تک بعدی محسوب می‌شود و نمی‌تواند در آینده یک فرد اثرگذار و مفید برای جامعه باشد.
کیوانی اظهار کرد: بینش انقلابی ناشی از فرهنگی است که دانشجو از محیط خود، دانشگاه و خانواده می‌گیرد؛ بینش انقلابی چیزی نیست که فقط از راه درس یا کتاب به دانشجو منتقل شود بلکه از محله‌ای که زندگی می‌کند، مسجد محل، فعالیت‌های خود مثل بسیج یا فعالیت‌های خیرخواهانه‌ای که در آن‌ها مشارکت دارد، از مطالعات غیر درسی که دارد و در مجموع از مجموعه دریافت‌هایی که از محیط خود کسب می‌کند، هوش و بینش انقلابی او شکل می‌گیرد؛ لذا قطعاً رسانه‌ها تأثیرگذار هستند و همچنین افرادی که با دانشجو سر و کار دارند می‌توانند تأثیر داشته باشند، معلم، پدر و مادر دانشجو و قطعاً دانشگاه می‌توانند از عناصر تأثیرگذار باشند.
بنا بر این گزارش، حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم کلانتری، رئیس دانشگاه معارف اسلامی دانشگاه تهران نیز در گفت‌وگو با ایکنا عنوان کرد: بر اساس رهنمودهای امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، دانشجوی تراز انقلاب اسلامی دانشجویی است که از نظر تلاشگری در حوزه علم و تخصص خودش واقعاً شاخص و سختکوش باشد و از تمام فرصت‌ها به نحو احسن استفاده کند، به‌گونه‌ای که در حوزه تخصصی خود، حرف جدید داشته باشد، صاحب ابداع و نظریه جدید باشد، یعنی متخصص به معنی واقعی کلمه باشد.
وی افزود: دیگر اینکه به لحاظ تدین از معرفت دینی عمیق برخوردار باشد نه یک شناخت عرفی دینی که در حد عوام است بلکه در حد نخبگان و معرفت عمیق دینی مبتنی بر تحقیق، مطالعه، تفکر و تعقل داشته باشد و از چنینی شناختی نسبت به دین برخوردار باشد، به لحاظ سیاسی نیز یک انسان آگاه و صاحب تحلیل دقیق از حوادث اجتماعی، حوادث جهانی، جبهه‌بندی‌های درون دنیای امروز، جبهه استکبار، مقاومت اسلامی، اسلام آمریکایی و ... باشد تا اسیر و گرفتار تبلیغات سوئی که علیه اسلام ناب می‌شود، نشود و تحت تأثیر قرار نگیرد و خود را برای خدمت‌گذاری و نقش‌آفرینی در آینده نظام جمهوری اسلامی آماده کند.
تلاشگری هدفمند باشد
کلانتری بیان کرد: درس خواندن و تلاشگری صرفاً برای آن نیست که کسی بخواهد عمرش را به پایان برساند، بلکه باید هدفمند باشد یعنی همه تلاش‌ها، سختکوشی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایش معطوف به آینده‌نگری و نقش‌آفرینی مهم در کشور و نظام اسلامی و خدمت به جامعه باشد.
وی مکانیزم‌هایی که در دانشگاه‌ها برای کسب بینش انقلابی دیده شده‌اند را کافی ندانست و گفت: حقیقتاً درس انقلاب اسلامی و فعالیت‌های فوق برنامه‌ای که در دانشگاه اتفاق می‌افتد برای یک بینش عمیق و همه‌جانبه انقلابی که انتظار می‌رود یک دانشجوی انقلابی در این عصر داشته باشد، کافی نیست؛ لذا باید یک فکر اساسی شود، تشکل‌های اسلامی دانشجویی و استادی و درس انقلاب اسلامی تقویت شوند، فعالیت‌های سیاسی و انقلابی، اردوهای سیاسی، کارگاه‌های انقلابی و جلسات تحلیل مسائل سیاسی نیازمند تقویت، تعمیق و جدیت بیشتری هستند.
سطح متوسط رو به ضعیف دانشجویان در کسب بینش انقلابی
وی ادامه داد: ارزیابی‌ام آن است که دانشجویان امروز ما به لحاظ بینش انقلابی سطح متوسطی دارند و شاید حتی متوسط رو به ضعیف باشند. باید تمام موارد گفته شده، در دستور کار اصلی دانشگاه باشد، مدیران، مسئولان، اساتید دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها، همه باید ورود پیدا کنند و واقعاً این مسائل را جدی بگیرند.
رابطه مستقیم کرسی‌های نظریه‌پردازی و دانشجوی تراز انقلاب اسلامی
همچنین تقی ابراهیمی سالاری، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی در گفت‌وگو با ایکنا قانون اساسی را شاخصه‌ای برای شناسایی دانشجوی تراز انقلاب اسلامی می‌داند و می‌گوید: قانون اساسی ما بر اساس اصول استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی است، دانشجویی که بتواند حول این سه شاخص مهم انقلاب حرکت کند درک و فهم درستی از حوزه داخلی، حوزه بین‌المللی و ضوابط بین‌المللی داشته باشد، دانشجوی تراز انقلاب اسلامی است.
وی افزود: میزان انقلابی بودن نسبت به جمهوریت سنجیده می‌شود، جمهوریت شاخصی دارد و آن هم اینکه، مردم هرچه بیشتر در تعیین سرنوشت خود مشارکت داشته باشند حوزه جمهوریت بیشتر شکل می‌گیرد.
ابراهیمی اظهار کرد: شرایط دانشگاه و درس‌هایی که در دانشگاه داده می‌شود به مباحث بینش انقلابی نمی‌پردازد و اساتید هم به این دسته از مباحث کمتر توجه دارند؛ بنا بر این دانشجویان خیلی در این قضیه ورود جدی ندارند و بیشتر از طریق رسانه‌های جمعی و فضای عمومی کشور در جریان سطح حداقلی از بینش انقلابی قرار می‌گیرند. بعضی از نهادها مثل بسیج و نهاد رهبری و ... نیز بیشتر سیاسی رفتار می‌کنند تا اینکه انقلابی برخورد کنند.
وی گفت: باید نسبت به آزادی‌های مصوب جامعه برای همه اقشار جامعه، تأکید بیشتری شود و باور عمومی از طریق نهادهای امنیتی به دانشجویان داده شود که اگر وارد گفت‌وگو، مناظره و کرسی‌های نظریه‌پردازی شوند که مقام معظم رهبری هم تأکید زیادی بر آن دارند، بینش انقلابی می‌تواند به‌صورت واقعی شکل بگیرد نه به‌صورت صوری. کرسی‌های نظریه‌پردازی و آزاداندیشی می‌توانند در پرورش دانشجوی تراز انقلاب اسلامی نقش اساسی داشته باشد.
لیلا شرف
