تبیان، دستیار زندگی
در حالی که مردم منتظر ثبات بیشتر و حتی کاهش قیمت دلار بودند اما این تصورات اشتباه از آب در آمد و قیمت دلار افزایش پیدا کرد اما چرا قیمتها با وجود توافقات و لغو تحریم ها در مسیر افزایش قرار گرفته است؟
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : محسن جندقی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فرار دلار به سوی گرانی!

در حالی که مردم منتظر ثبات بیشتر و حتی کاهش قیمت دلار بودند اما این تصورات اشتباه از آب در آمد و قیمت دلار افزایش پیدا کرد اما چرا قیمتها با وجود توافقات در مسیر افزایش قرار گرفته است؟

محسن جندقی -بخش اقتصاد تبیان
دلار

در حالی که خیلی ها افزایش نرخ دلار دولتی را در راستای تک نرخی شدن ارز میدانستند، قیمت ارز رشد غیرقابل پیش بینی را تجربه کرد و فاصله خود را با قیمت دولتی زیاد کرد. در چند روز گذشته نرخ دلار افزایش یافته تا آنهایی که فکر میکردند نرخ دلار دولتی باید افزایش پیدا کند تا تک نرخی شوند به شوک فرو بروند.
دلار هم اکنون دو نرخ دارد؛ اول دلار دولتی که با نرخ 2970 تومان است و فقط به شرکتهای دولتی و برای واردات کالاهای خاص خرج میشود و دلار بازار آزاد که با نرخ متوسط 3430 تومان فروخته میشود هر کس میتواند در میدان فردوسی و هر صرافی دیگر آن را تهیه کند.   قیمت دلار در روزهای گذشته با نوسانات شدیدی روبرو بود و در مقاطعی این تغییرات به 200تومان هم رسید. قیمت دلار 23 تیرماه 94 نزدیک به 3230تومان بود که بعد از گذشت دو ماه همراه با نوسانات شدید به 3420تومان رسید، این در حالیست که دلار 23 شهریور با قیمت 3500تومان نیز آشنا شد.

به اعتقاد مسئولین دولتی افزایش قیمت دلار و نوسانات شدید نگران کننده نیست و معتقدند با لغو تحریم ها که تا چند ماه آینده صورت می گیرد مردم به آینده خوشبین شدند و به همین دلیل تقاضا برای خرید ارز افزایش یافته است

در حالی که یکی از برجسته ترین کارهای دولت یازدهم ثابت نگه داشتن قیمت دلار در سال گذشته بود ولی امسال گویا ثابت بودن قیمت دلار تبدیل به یک خیال شده است.بعضی ها میگویند که با توجه به اینکه همه انتظار داشتند بعد از توافق ارز ارزان بشود و نشده پس خود دولت دلار را گران کرده است.

به طور کلی گران شدن دلار به نفع دولت است چراکه دلارهای حاصل از فروش نفت در اختیار دولت است و گران شدن دلار، ریال بیشتری نصیب دولت میکند اما این حرف نمی تواند کاملا درست باشد چراکه افزایش نرخ دلار با وجود نفع مقطعی، بازار را ملتهب میکند و در نهایت به زیان دولت تمام میشود.
سؤالهای زیادی در اذهان عمومی ایجاد شده است از جمله اینکه چرا قیمتها با وجود توافقات   در مسیر افزایش قرار گرفته است، در حالی که مردم منتظر ثبات بیشتر و حتی کاهش قیمت دلار بودند اما این تصورات اشتباه از آب در آمد و قیمت دلار افزایش پیدا کرد.
به اعتقاد مسئولین دولتی افزایش قیمت دلار و نوسانات شدید نگران کننده نیست و معتقدند با لغو تحریم ها که تا چند ماه آینده صورت می گیرد مردم به آینده خوشبین شدند و به همین دلیل تقاضا برای خرید ارز افزایش یافته است؛از طرفی تولید کنندگان هم بخاطر فعال شدن و افزایش تولید بنگاه های صنعتی خود، بیش از پیش روانه بازار ارز شدند.
به غیر از دو مورد بالا سفرهای خارجی مردم در تابستان هم دلیل دیگر دولت برای افزایش تقاضا و قیمت دلار بود در حالی که به گفته یکی از کارشناسان اقتصادی، افزایش قیمت دلار مربوط به خود دولت می شود چرا که این روزها سخن های بسیاری درباره کسری بودجه مطرح است.
از طرفی دیگر نرخ ارز مرجع یا همان ارز مبادله ای که توسط بانک مرکزی اعلام می شود راهکاری برای تنظیم بازار آزاد دلار است که در ابتدای سال 2800 تومان بود.
در مواقعی که قیمت دلار با نوساناتی روبرو می شود بانک مرکزی می تواند به راحتی با افزایش یا کاهش قیمت ارز مبادله ای نبض بازار را بگیرد تا بازار شاهد نوسانات زیادی نشود، اما شواهد و نمودارهای تغییر قیمت ارز مبادله ای نشان می دهد که دولت و بانک مرکزی خود هم راستا با این نوسانات بوده است چرا که در مواقع افزایش قیمت بانک مرکزی نیز قیمت دلار مبادله ای را افزایش داده است.
دلار در بودجه گران شد

در مواقعی که قیمت دلار با نوساناتی روبرو می شود بانک مرکزی می تواند به راحتی با افزایش یا کاهش قیمت ارز مبادله ای نبض بازار را بگیرد تا بازار شاهد نوسانات زیادی نشود، اما شواهد و نمودارهای تغییر قیمت ارز مبادله ای نشان می دهد که دولت و بانک مرکزی خود هم راستا با این نوسانات بوده است

اگر دولت دلار را گران نکرده باشد اما انتشار برخی از اخبار مبنی بر افزایش نرخ دلار در بودجه 95 گوشها را تیز کرده است. در بودجه 95 دولت پیشنهاد داده که نرخ دلار 3100 تومان شود یعنی بیش از 100 تومان افزایش قیمت. خیلی ها همین موضوع را دلیل بر علاقه دولت به افزایش نرخ ارز میدانند.سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در این باره گفته که: افزایش قیمت دلار به ۳۱۰۰ تومان در بودجه ۹۵ منجر به کاهش ارزش پول ملی میشود. آنچه مسلم است دولت باید به دنبال کاهش نرخ ارز باشد، تا ارزش پول ملی حفظ شده و همچنین نرخ ارز باید طبق برنامه پنجم توسعه توسط بازار مشخص شود و این قیمت محاسباتی خواهد بود."
وی با اشاره به اینکه قیمت محاسباتی دلار در بودجه نباید افزایش یابد، میگوید که: "این نرخ میتواند در قیمت ارز در بازار تأثیرگذار باشد و اگر دولت به دنبال یکسانسازی نرخ ارز است، باید با کاهش قیمت به دنبال آن باشد و نه افزایش."
این نماینده مجلس با بیان اینکه طبق قانون برنامه پنجم نباید قیمت ارز دو نرخی باشد، تصریح میکند: "اینکه گفته میشود دولت به دنبال کسب درآمد بیشتر از محل افزایش نرخ دلار در بودجه است، بعید میدانم مسئولان سیاستهای کلان را به مباحث فرعی گره بزنند، بلکه باید مسائلی مانند تورم، حمایت از تولید محور قرار دارد."
تک نرخی غیر ممکن
زمانی که نرخ دلار دولتی به 3 هزار تومان نزدیک شد بسیاری از حامیان ارز تک نرخی گران شدن دلار مبادلاتی یا همان دولتی را در راستای تک نرخی شدن ارز دانستند یعنی اینکه ارز در بانک و صرافی یک قیمت واحد داشته باشد اما پدیده گران شدن دلار بازار آزاد تا 3500 تومان نشان داد که دولت برای تک نرخی کردن ارز کار بسیار دشواری در پیش دارد. اگر دلار دولتی 50 تومان گران شود دلار بازار آزاد 100 تومان گران میشود و این نمیتواند به تک نرخی شدن ارز کمک کند. به عبارت بهتر دلار بازار آزاد از تک نرخی شدن فرار میکند و چاره کار گران کردن دلار دولتی نیست. بانک مرکزی به عنوان نهادی که درصد بالایی از ارز کشور را در اختیار دارد میتواند با تحلیل دقیق بازار و تنظیم عرضه و تقاضا و رهانکردن بازار، قیمتها را کنترل کند و نگذارد ارز به سوی قیمتهای بیشتر فرار کند. بانک مرکزی میتواند اگر مسوولان بخواهند.