صفتی که دروغ و کفر را با هم دارد!
در زندگی های روزمره دقت کرده اید چه رفتارهایی از ما سر می زند و با یکدیگر چه برخوردهایی داریم؟در ظاهر یکدیگر مخلصم و چاکرم می گوییم ... تعظیم می کنیم ... لبخند می زنیم ... حرف همدیگر را تصدیق می کنیم اما تا طرف می رود، شروع می کنیم به بدگویی کردن از او و ....
نزدیک خانه مان، محله مان یکی از دوستان، فامیل و... می بینیم کلی تعارف و دعوت و قسم و آیه که بفرمایید تو که اگر نیایید ناراحت می شم و ... اما در دل چیزی غیر از زبان داریم ...
تازه اگر اون بنده خدا هم به زبانمان نگاه کند و لحظاتی را به خانه بیاید یا در دل و یا حتی وقیح تر، به ظاهر و پشت سرش کلی بد و بیراه می گوییم...
تلفن زنگ می زند .... حوصله صحبت کردن نداریم ... مخصوصا با کسی که الان صدایش را می شنویم ... اما در ظاهر کلی خوش و بش می کنیم و می گوییم: دلم برای صدایت تنگ شده بود، چه قدر خوب شد زنگ زدی ... اصلاً الان می خواستم بهت زنگ بزنم ... نه بابا چه مزاحمتی... شما رحمتید ...
همه ی این ها در حالی است که در منطق قرآن سه عنوان مختلف دروغ و کفر و نفاق می یابیم. دروغ از بد‌ترین گناهان است، تا آنجا که در برخی احادیث کلید همۀ بدی ها وصف شده است. بنابراین دروغگویی مقیاس ها را وارونه و کلیه امور اجتماع را ویران می کند. چرا که روابط بشر با یکدیگر بر نیازهای واقعی و توانایی های واقعی آنان بنا نهاده شده است؛ این نیاز‌ها و توانایی ها چون به راستی ابراز شود می تواند تأثیر گذار باشد.
نفاق شامل «کفر» و «دروغ» است؛ زیرا منافق، در درون کافر است و در سخنانش دروغ گو. در نتیجه عمل نفاق او شامل همه ضررهای دروغ و تمام بدی های کفر است
برابر هر درخواستی، اجابتی است و در برابر هر توانایی، درخواستی از دیگران. در نتیجه، کار میان افراد در جامعه به درستی پیش رفته و شکل می گیرد، اما دروغ این مقیاس ها را وارونه می کند و تصویری غیر واقعی از نیاز‌ها و توانایی ها ارائه می دهد و در نتیجه روابط میان انسان ها دستخوش تنش می شود.
دروغ گاه زمینه كفر یا نفاق را در انسان فراهم می سازد. زمانی كه دل دروغگو از ایمان خالی شد، كفر یا نفاق به آن راه خواهد یافت؛ چنان كه روایت شده: مردی خدمت رسول اكرم (صلی الله و علیه وآله) رسید و عرض كرد:
ای رسول خدا! كار اهل آتش چیست؟ پیامبر فرمود: دروغ. هرگاه دروغ گوید، فاسق می شود و هرگاه فاسق شود، كافر می شود و هرگاه كافر شد، در آتش قرار می گیرد.[محدث نوری: مستدرك الوسائل، ج ۹، ص ۸۹، ح ۱۰۳۰۵]
بنابراین، دروغ افزون بر دور ساختن ایمان از قلب انسان، زمینه كفر عملی او را نیز فراهم می كند.
همچنین دوگانگی میان واقعیت و خبر شخص دروغگو، مایه پیدایش و رشد صفت پلید نفاق در دل او می شود امیر مومنان علی (علیه السلام) می فرماید: دروغ انسان را به نفاق می كشاند. [آمدی: غرر الحكم، ص ۲۲۰، ح ۴۴۰۸]
و نیز طبق نقل حضرت صادق (علیه السلام)، پیامبر اكرم (صلی الله و علیه وآله) فرمود: سه چیز است كه در هر كس باشد، منافق است؛ اگر چه روزه بگیرد و نماز بخواند و گمان كند كه مسلمان است:
۱) آن گاه كه او را امین به شمار آورند، خیانت كند.
۲) آن گاه كه سخن براند دروغ گوید.
۳) آن گاه كه پیمان بندد، پیمان شكند. [كلینی: كافی، ج ۲، ص ۲۹۰، ح ۸]
نفاق شامل «کفر» و «دروغ» است؛ زیرا منافق، در درون کافر است و در سخنانش دروغ گو. در نتیجه عمل نفاق او شامل همه ضررهای دروغ و تمام بدی های کفر است.
منافق از آن جهت که دروغ گوست، ملاک های اجتماعی را در ارتباطات درست مردم تغییر داده و دگرگون می کند و از جهتی دیگر او در ذات خود کافر است؛ یعنی در جهت گیری اصلی خود و از کاروان بزرگ هستی که به سوی هدف برجسته ای از کمال در زندگی امت می تازد، منحرف شده است.
آنچه سبب می شود انسان به دروغ احساس نیاز کند، یا خود را به طمع یا به نفاق محتاج بداند، همان ضعف نفس است. این ها نتایج ضعف درون است که نفاق از بارز‌ترین صورت های این ضعف به شمار می‌رود
قرآن کریم بیماری نفاق را در معرض رشد و پیشروی در زندگی و نفس انسان می داند: زیرا ممارست بر هر خصیصه نفسانی، باعث می شود آثار و نتایج آن در نفس انسان گسترش یابد؛ چه خوب باشد و چه بد.
همچنان که اگر ایمان درونی ، و همچنین شجاعت و سخاوت، همراه با ریاضت های عملی باشد، رشد می کند و فزونی می یابد، صفات بد مانند حسد و کفر و طمع و از جمله، نفاق نیز چنینند و اگر انسان مقتضیات آن ها را عملاً دنبال کند این صفات در درون او رشد می کنند و ریشه می دوانند.
به همین علت قرآن کریم در آیۀ دهم سورۀ بقره می فرماید: «فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا کَانُوا یَکْذِبُونَ» در دل هایشان مرضی است و خدا نیز بر مرضشان بیفزوده است و به کیفر دروغی که گفته اند بر ایشان عذابی است دردآور...
منشأ این بیماری که جمع کفر و دروغ، هر دو، است -در زبان، دروغ است و در قلب، کفر- ضعف و فریب کاری است و ضعف نفس که در پس دروغ و در پس کفر نهفته است، ریشۀ تمام مصیبت ها و بدی هاست.
آنچه سبب می شود انسان به دروغ احساس نیاز کند، یا خود را به طمع یا به نفاق محتاج بداند، همان ضعف نفس است. این ها نتایج ضعف درون است که نفاق از بارز‌ترین صورت های این ضعف به شمار می‌رود.
منابع:تفسیرهای ماه رمضان امام موسی صدر- سایت پرسمان
