همراهان بیمار در چادرهای کنار خیابان

برپایی چادرهای کوچک و بزرگ اطراف بیمارستان های پایتخت، گرچه سالهاست که به پدیده اجتماعی پیرامون مراکز درمانی تبدیل شده است اما هر بار مهمانان تازه ای را در خود جا می دهد.

برپایی چادرهای کوچک و بزرگ اطراف بیمارستان های پایتخت، گرچه سالهاست که به پدیده اجتماعی پیرامون مراکز درمانی تبدیل شده است اما هر بار مهمانان تازه ای را در خود جا می دهد.
مهمانانی که از شهرهای دور و نزدیک به امید درمان و بهبودی بیمار خود راهی پایتخت شده اند تا از امکانات تخصصی درمانی آن استفاده کنند. نبود محل اسکان و اقامت در نزدیکی بیمارستان، یکی از مشکلات این همراهان بیمار است بنابراین تعداد قابل توجهی از آنان به دلیل نداشتن بضاعت مالی در پرداخت هزینه هتل و مسافرخانه اقدام به برپایی چادر در معابر کنار بیمارستان می کنند. اغلب این مسافران در حقیقت همراهان بیماران خاص و سرطانی هستند که نیاز به رسیدگی های مداوم دارند، آنان می خواهند تا پایان دوره درمان به صورت شبانه روزی به نیازهای جسمی و روحی بیمار خود توجه کنند و در کنار آنان باشند اما به علت ارایه نکردن خدمات رفاهی و اقامتی از سوی بیمارستان و نداشتن بضاعت مالی برای اقامت در هتل ها و مهمانسراها اقدام به برپایی چادر می کنند.
سرگردانی و کارتن خوابی اول ماجرای همراهان بیمارانی است که امید بازگشت سلامتی را از هزارتوهای بیمارستان تمنا می کنند. شب و روزش فرقی ندارد. کافی است پایت به بیمارستان باز شود اگر خوش شانس باشی و تخت ها خالی باشد این بیمارستان تنها پذیرای بیمار است و همراه بیمار؟!
«...ما کاری به همراه بیمار نداریم... تنها وقت ملاقات همراه بیماران حق ورود به بیمارستان را دارد»  این جملات را می توان در هر ساعتی از شبانه روز از زبان دربان های بیمارستان شنید.
این کلام، ختم کلام است و تو می مانی و گز کردن طول و عرض خیابان  تا شاید مرهمی باشد برای استرس های طاقت فرسا و افکار سیاهی که تو را نگران سلامتی عزیزترین عضو خانواده ات می کند. اگر از شهرستان آمده باشید دیگر وضع بدتر است. داخل ماشین، روی یک تکه کارتن ، داخل چادر سفری کوچک و یا در نهایت فضای سبز تنها پناهگاهت می شود.

در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، مشکل اقامت همراهان بیمار کاملا حل شده است، زیرا در وهله اول امکانات درمانی در همه نقاط کشور به طور عادلانه توزیع شده و در وهله دوم، با احداث همراه سرا در کنار بیمارستان، اجازه نمی دهند همراه بیمار در کنار بیمارستان بخوابد.
«...کلیه های دخترم مشکل دارد، باید دیالیز شود... فقط در ساعت ملاقات حق دارم که کنار دخترم باشم و باقی ساعات را باید روی سکوی بیرونی بیمارستان و یا کنار جوی آب بنشینم...» از سمنان آمده و خسته راه است. سه روز است که شب و روزش را کنار جوی و روی لبه دیوار کوتاه بیمارستان با تسبیح سبزرنگش سلامتی تنها فرزندش را دانه دانه از خدا می خواهد. نگاهش به آن سوی خیابان دوخته می شود جایی که شوهرش از فرط خستگی روی چمن ها خوابیده است. دربان های بیمارستان هم به ندرت اجازه ورود به داخل بیمارستان و استفاده از سرویس بهداشتی را به آنها می دهند. پولی هم برایشان نمانده تا در یک مسافرخانه ارزان قیمت اقامت کنند.
این سناریوی تلخ همراه تمام بیمارانی است که از شهرهای دور و نزدیک به امید سلامت یکی از اعضای خانواده خود راهی تهران می شوند.
راه حل ریشه ای؛ توزیع عادلانه منابع
اگر مشکل از پایه حل شود و امکانات درمانی در همه شهرهای کشور به طور عادلانه توزیع شود، دیگر هیچ نیازی نیست بیمار از شهری دورافتاده، شال و کلاه کند و به امید درمان راهی کلانشهرها شود، اما وقتی عمده امکانات و تجهیزات تخصصی و فوق تخصصی درمان در تهران و کلانشهرها تجمیع شده باشد، آن وقت بدیهی است که خیلی از ساکنان مناطق محروم مجبور شوند برای دسترسی به امکانات تخصصی درمان، راهی شهرهای بزرگ شوند.
دکتر نعمت الله منوچهری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به همین مساله اشاره می کند و می گوید: توزیع امکانات درمانی در نقاط مختلف کشور به شکل عادلانه ای انجام نمی شود. به طور مثال در چهار شهر پاوه، جوانرود، اورامانات و ثلاث باباجانی، حتی یک دستگاه سی تی اسکن پیدا نمی شود، در حالی که گاهی در یک خیابان تهران، چند مرکز سی تی اسکن داریم.
به گفته این نماینده مجلس، در شهر روانسر یک بیمارستان هم وجود ندارد و در این شرایط معلوم است بیماران این شهر برای گرفتن خدمات تخصصی درمان، مجبور می شوند به شهرهای بزرگ بیایند.
احداث همراه سرا با همکاری بین بخشی
در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، مشکل اقامت همراهان بیمار کاملا حل شده است، زیرا در وهله اول امکانات درمانی در همه نقاط کشور به طور عادلانه توزیع شده و در وهله دوم، با احداث همراه سرا در کنار بیمارستان، اجازه نمی دهند همراه بیمار در کنار بیمارستان بخوابد.
دکتر حمیدرضا عزیزی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تاکید می کند که باید در کشور ما هم همراه سرا برای اقامت همراهان بیمار تدارک دیده شود و این کار هم فقط با مشارکت بین بخشی وزارت بهداشت، وزارت مسکن و شهرداری قابل انجام است.
این نماینده مجلس خاطرنشان می کند: بسیاری از همراهان بیمار به مجلس هم مراجعه می کنند و درخواست دارند که یک جای خواب به آنها اختصاص داده شود، اما به زحمت می توانیم که مثلا از طریق خانه معلم یا نهادهای دیگر، برای آنها سرپناهی پیدا کنیم، در حالی که اگر حتی یک کانکس هم در مجاورت بیمارستان ساخته شود، بسیاری از این مشکلات حل می شود.
به گفته عزیزی، الان در کلانشهر مشهد، خیلی از همراهان بیمار که مشکل اقامت دارند، به آستان قدس رضوی معرفی می شوند و در ساختمان های این آستان، اسکان داده می شوند. چنین رویه ای به قول این نماینده مجلس، می تواند با عزمی ملی و کار بین بخشی در همه کلانشهرها اجرا شود.
وقتی همراه بیمار در کنار خیابان چادر می زند و شب ها در آن می خوابد، این کار نه تنها وجهه شهر را تخریب می کند و شهرهای توریستی را از رونق می اندازد، در سطحی بالاتر، این اتفاق باعث می شود این گروه از همراهان بیمار به طور مستقیم در معرض انواع آسیب های اجتماعی قرار بگیرند

اقدامی مثبت، اما ناکافی
هم اکنون در منطقه 6 پایتخت، اولین همراه سراهای بیماران در تهران ساخته شده و این اقدام مثبت، بسیاری از بیماران را از سرما و گرما نجات داده است، اما این همراه سرا برای پوشش حمایتی همه همراهان بیماران کافی نیست.

ساخت مرحله اول همراه سرا در منطقه 6 پایتخت، نمونه ای از این اقدامات مثبت است که به گفته شهردار این منطقه، ساخت مرحله دوم این همراه سرا هم در دست اقدام است.این همراه سرا برای حدود صد خانوار ظرفیت دارد و در خیابان کارگر شمالی واقع شده است که می تواند به همراهان بیمار در بیمارستان های امام خمینی(ره)، شریعتی، کودکان و قلب خدمات رسانی کند.
شهرداری: مشکلی برای همکاری نداریم
ساخت همراه سرا به زمین و ساختمان نیاز دارد که مدیریت این امور به عهده شهرداری است. گرچه هم اکنون در برخی موارد خاص، همراهان بیمار به طور رایگان به برخی هتل های پایتخت فرستاده می شوند که البته این کار هم مستلزم کلی دوندگی و خوش اقبالی است.
در این اوضاع، انتظار از شهرداری این است که در ساخت همراه سراها، آستین بالا بزند. قاعدتا ساخت همراه سراها یک موضوع ملی است که نباید در آن منافع قومی یا تعصبات شهری را در آن دخالت داد، اما مجید پاکساز، مدیرکل سابق شهرسازی شهرداری تهران و یکی از مدیران فعلی شهرداری پایتخت ، برخلاف این دیدگاه، معتقد است در این حوزه نباید حقوق شهروندان تهرانی را پایمال کرد.
این کارشناس مسائل شهری توضیح می دهد: به دلیل این که اعتبارات شهرداری تهران از عوارض شهری تامین می شود، از لحاظ قانونی نمی توانیم عوارض پرداخت شده از سوی شهروندان پایتخت را برای اسکان شهروندان شهرهای دیگر خرج کنیم.
به گفته پاکساز، اگر بخواهیم خودمان یک تنه به ساخت همراه سرا اقدام کنیم، این کار با مبانی عدالت ناسازگار است و باید در این حوزه همه نهادها همکاری کنند.
او تاکید دارد که شهرداری حاضر است به عنوان هماهنگ کننده با نهادهای مختلف همکاری کند: «ما می توانیم پروانه ساخت را در زمان بسیار کوتاهی در اختیار سازندگان همراه سراها قرار دهیم، عوارض ساخت نگیریم یا هرگونه امکانات و تسهیلاتی که ساختند، در اختیار آنها قرار دهیم، اما این که شهرداری تهران که اعتباراتش از جیب مردم تامین می شود، بخواهد به تنهایی به ساخت همراه سرا برای شهروندان شهر دیگری اقدام کند، با این کار در حق شهروندان ساکن پایتخت احجاف می شود.»
آسیب های اجتماعی در کمین اند
وقتی همراه بیمار در کنار خیابان چادر می زند و شب ها در آن می خوابد، این کار نه تنها وجهه شهر را تخریب می کند و شهرهای توریستی را از رونق می اندازد، در سطحی بالاتر، این اتفاق باعث می شود این گروه از همراهان بیمار به طور مستقیم در معرض انواع آسیب های اجتماعی قرار بگیرند. حتی دیده شده که گاهی برخی معتادان و کارتن خواب ها هم در کنار این همراهان بیمار، چادر می زنند؛ همراهانی که شاید در طول زندگی شان تا این حد به آسیب های اجتماعی نزدیک نشده باشند.
معضل نبود جای خواب برای همراهان بیمار را می توان یک بحران خوش خیم به حساب آورد که اگر سازمان مدیریت بحران، سازمان بهزیستی و سایر نهادهای حمایتی، هرچه زودتر وارد این عرصه نشوند، این معضل می تواند به یک بحران بزرگ تر تبدیل شود.

منابع : دیده بان / فرارو / جام جم