بافت های گیاهی(1)

اهداف:

• آشنایی با انواع بافت های گیاه
• آشنایی با نقش و ساختار هر کدام از بافت های گیاهی

شرح درس:

در مورد سلول گیاهی و برخی از اندامک ها آن با هم صحبت کردیم و دانستیم در کنار هم قرار گرفتن سلول ها منجر به ایجاد بافت می گردد. در این طرح و طرح بعدی در مورد برخی از این بافت های مهم در گیاهان صحبت به میان خواهد آمد.

اپیدرم:

اپیدرم یک بافت سطحی است که یک لایه ی پیوسته را در سطح بدنه ی اولیه گیاه ایجاد می کند. سلول های اپیدرم معمولاً هم شکل بوده، بسیار به هم فشرده اند و دیواره ی بیرونی آن ها با کوتیکول مومی پوشیده شده است. برخی سلول های اپیدرمی به صورت موها یا تریکوم ها تخصصی شده اند.

در برگ، پیوستگی بافت اپیدرم به وسیله ی حفراتی از بین رفته است که این امر تبادل دی اکسید کربن، آب و اکسیژن را بین برگ و هوای محیط اطراف امکان پذیر می کند. این حفرات به وسیله ی سلول های اپیدرمی تخصص یافته ای که سلول های نگهبان نام دارند، احاطه می شود. وظیفه ی اصلی اپیدرم محافظت مکانیکی و محدود کردن اتلاف آب است. برخی ساقه های دارای رشد ثانویه روی سطح خارجی ایجاد چوب پنبه یا فلم می کنند که از کامبیوم چوب پنبه یا فلوژن به وجود می آید.

پارانشیم:

سلول های پارانشیمی در سرتاسر بدنه ی گیاه،در نواحی پوستی ساقه ها و ریشه ها و در مزوفیل برگ ها یافت شده و در سرتاسر بافت های آوندی نیز پخش شده اند. سلول های پارانشیمی کمابیش هم قطرند، اگرچه به لحاظ شکل، یا در برخی موارد به لحاظ طول بی نظمی در آن ها دیده می شود. سلول های پارانشیمی معمولاً فقط توسط دیواره ی اولیه احاطه می گردند، اگرچه در برخی موارد دارای دیواره ی ثانویه هم می شوند. سلول های پارانشیمی، عمدتاً در فتوسنتز (که در این مورد آن ها کلرانشیم نامیده می شوند)، ذخیره و در التیام زخم نقش دارند.

بافت های نگهدارنده یا حمایت کننده:

اگرچه بیشتر گیاهان برای نگهداری ساختمان خود، به فشارهای هیدروستاتیکی که علیه دیواره ی سلولی عمل می کنند یا به بافت های آوندی چوبی شده وابسته هستند، چندین بافت وجود دارد که اساساً به عنوان عناصر استحکام بخش و حمایت کننده عمل می کنند. دو بافت حمایت کننده اصلی کلانشیم و اسکلرانشیم هستند.

سلول های کلانشیم ممکن است به عنوان سلول های پارانشیمی در نظر گرفته شوند که برای نگهداری در بافت های جوان تخصص یافته اند. آن ها عمدتاً در لایه ی بیرونی ساقه و دمبرگ ها یا در طول رگبرگ ها برگ یافت می شوند و به وسیله ی دیواره های ضخیم مشخص می گردند.

از طرف دیگر، سلول های اسکلرانشیم در سرتاسر گیاه، در بافت های اولیه و ثانویه، پراکنده اند. دو نوع اسکلرانشیم وجود دارد: اسکلریدها و فیبرها.

اسکلریدها معمولاً به صورت منشعب وجود دارند، در حالی که فیبرها عموماً به صورت بلند و استوانه ای شکل دیده می شوند. اسکلریدها و فیبرها هر دو دارای دیواره ی ثانویه ضخیم هستند که ممکن است به شدت چوبی شده باشد. حجم داخلی این سلول ها معمولاً به دلیل ضخیم شدن دیواره سلولی بسیار کاهش یافته و در مرحله ی بلوغ فاقد پروتوپلاست است.

فیبرهای اسکلرانشیم، که در تجارت به عنوان فیبرهای الیافی معروفند، از دوران باستان برای ساخت لباس مورد استفاده قرار گرفته اند. فیبرهای ساقه گیاه کتان که ممکن است طول آن ها به دو اینچ برسد، لیگنین (چوب) کمی دارد و یا فاقد لیگنین است و برای تولید نخ کتانی با کیفیت عالی مورد استفاده قرار می گیرد. فیبرهای گیاه کنف حاوی لیگنین بیشتری است و برای تولید پارچه زبر مورد استفاده قرار می گیرد. فیبرهای لیگنینی حاصل از برگ های برخی گیاهان به دلیل استحکام بسیار زیادشان برای ساخت طناب(بند و ریسمان) استفاده می شود.

توضیح فیلم:

در فیلم می توانید برخی از بافت های مشخص به همراه ساختار واقعی آن ها را مشاهده نمایید. برای هر بافت توضیح اجمالی در متن آورده شده است.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی
تنظیم: مریم فروزان کیا