هنر و ارزش هنر

هنر و ارزش کتابی است درباره مفهوم کلمه هنر و ماهیت  و ارزش گذاری هنری  با توجه به دیدگاه های فیلسوفان قدیم و نظریه پردازان جدید درباره این موضوع . نشر فرهنگستان هنر بتازگی آن را به بازار کتاب عرضه کرده است.

فاطمه شفیعی -بخش کتاب و کتابخوانی تبیان

 
هنر و ارزش. جورج دیکی. مترجم: مهدی مقیسه. نشر فرهنگستان هنر. چاپ اول. تهران. 1393. 176 صفحه. 1500 نسخه. قیمت: 8500 تومان
« به عقیده من راهی امید بخش که اثر هنری بودن و اثر هنری خوبی بودن را به هم می پیونداند چیزی از این گونه خواهد بود: اثر هنری ضرورتا دارای مقدار معینی ارزش نیست، بلکه از نوع چیزهای قابل ارزشیابی است. این را نباید از جمله ملاحظات پیش پا افتاده برشمرد زیرا همه چیز را نمی توان ارزشیابی کرد. برای نمونه در قلمرو اخلاق قتل انسانی به دست انسان دیگر معمولا در معرض داوری ارزشیابی اخلاقی است، حال آنکه کشتن شکار توسط شکارچی غیر از انسان( مثلا کوسه) موضوع داوری اخلاقی نیست. »
از آنجایی که موضوع هنر مسئله مهمی نه تنها در گذشته جوامع بشری بلکه بسیار پیچیده تر در فرهنگ امروزی است، پرداختن به ماهیت هنر و ارزش های آن امری ضروری است. هر چند تا کنون تعریف جامعی از هنر و اثر گذاری آن بر جامعه بشری داده نشده، اما کسی نمی تواند منکر اهمیت آن شود.
کتاب هنر و ارزش نیز درباره نظریه نهادی هنر بحث می کند. در این کتاب غایت شناسی را به مثابه پیش فرضی آشکار یا نهان در نظریه پردازی در باب ماهیت هنر مطرح  و اشاره می کند که بسیاری از فیلسوفانی که در باب هنر سخن گفته اند، بی اعتقاد به غایت شناسی نیستند هر چند تلقی کلی شان از ماهیت جهان آشکارا طبیعت گرایانه است. مسئله در روش شناسی است که آنها روش غایت شناختی را در پیش گرفته اند. در واقع فصل مشترک فلسفه های طبیعت گرایانه و دیدگاه فیلسوفان غایت اندیش این پیش فرض است که می توان هنر را که در ساز و کار های طبیعت بشر رسوخ کرده است، کشف کرد. بسیاری از فیلسوفان قدیم این ساز و کار را ودیعه الهی می دانستند. توجه این فیلسوفان بر ساز و کار های طبیعت موجب شده تا حتی در مواردی که به چنین دیدگاه های کلامی باور نداشتند ، باز به دنبال نظریه های روان شناختی بروند. اما در نظریه های فرهنگی هنر، مثل نظریه نهادی روش غایت شناختی چندان جایی ندارد. فصل اول کتاب به این موضوعات می پردازد.
بحث اصلی فصل دوم به موضوع دیدگاه افلاطون درباره هنر و همچنین فیلسوفان زبانی به منزله بستری برای نظریه پردازی در مورد معنای کلمات به خصوص معنای هنر می پردازد. در این فصل اتمیست های یونانی به عنوان کسانی که  دیدگاهشان مخالف نظریه افلاطون است، نگاهی می کند. سپس به نظریات مدرن بر می گردد و درباره اسامی خاص و انواع طبیعی را در مسئله تعریف هنر و واقعیت که دیدگاه جمیز کارتی است بررسی کرده و نشان می دهد چگونه این نظریات قرائتی جدید از دیدگاه اتمیست های یونانی است. در اینجا فلسفه زبان اتمیست ها با دیدگاه علمی درباره واقعیت در آمیخته می شود.

در فصل سوم می خوانیم نظریه های روندی، کارکردی و تاریخی هنر چیست که این بر اساس طبقه بندی استیون دیویس انجام می شود.
و در فصل چهارم نیز روایت های قدیم و جدید نظریه نهادی هنر بررسی می شود. در مورد نظریه نهادی هنر دیدگاه های متفاوتی وجود دارد برخی مثل دیویس آن را بر مفهوم مرجعیت مبتنی می دانند که یعنی حق به کارگیری قواعد هنرساز و برخی مثل نویسنده این کتاب آن را از نوع فرهنگی می دانند.
فصل پنجم کتاب مسئله چگونگی ارزشیابی هنر بررسی می شود. در فصل آخر به این نکته اشاره دارد که آیا مفهوم هنر مفهومی ارزشی است یا مطابق نظریه نهادی مفهومی خنثا است. البته نظر خود نویسنده این است که هنر مفهومی ارزشی نیست بلکه خود آثار هنری بر خلاف اشیاء در زمره اشیاء قابل ارزشیابی قرار می گیرند.
در این کتاب دیدگاه نظریه پردازان هنر مثل گاردنر، بن تیلمن و گالینگوود و دیگر نظریه پردازان مدرن مورد ارزیابی قرار می گیرد تا در نهایت به تعریف مشخصی از هنر، مفهوم آن، جایگاه ان در جامعه بشری و ارزش فی نفسه آن بهتر درک و دریافت شود. این که اساسا اثر هنری چیست؟ چه تولیدی را اثر هنری بنامیم، اثر هنری چه تاثیراتی در اجتماع بشری دارد و حاوی کدامین جایگاه و ارزش است مباحث کلی این کتاب است. نظریه پردازان مختلف به این پرسش ها پاسخ های متفاوت داده اند که دیدگاه های ایشان در این مورد بررسی می شود.
هنر و ارزش حاوی شش فصل است که عبارتند از: زمینه تاریخی فلسفه هنر، زمینه روش شناختی فلسفه هنر، ماهیت نظریه های هنر، تاریخچه نظریه نهادی هنر، هنر و ارزش. در پایان کتاب واژه نامه اصطلاحات و نمایه ضمیمه شده است.