تبیان، دستیار زندگی
در یک اتاق نیمه تاریک کفش پلاستیکی بپوشید، و روی فرش راه بروید، و مخصوصاً کفش های خود را به فرش بمالید. سپس نوک انگشت خود را به دستگیره ی پنجره ی فلزی نزدیک کنید، جرقه ی کوچکی مشاهده خواهید کرد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آذرخش به طول 13 کیلومتر

آذرخش

در یک اتاق نیمه تاریک کفش پلاستیکی بپوشید، و روی فرش راه بروید، و مخصوصاً کفش های خود را به فرش بمالید. سپس نوک انگشت خود را به دستگیره ی پنجره ی فلزی نزدیک کنید، جرقه ی کوچکی مشاهده خواهید کرد. این جرقه نوع کوچک یک آذرخش است، که در هوای طوفانی بین دو ابر، و یک یک ابر و زمین حاصل می شود.

کسی به درستی نمی داند، که آذرخش چگونه تشکیل می شود، ولی آنچه که معلوم است، سرچشمه ی رعد و برق و صاعقه بین قطرات کوچک بی شمار آب قرار دارد، که ابرها را تشکیل می دهند.


در اثر حرارت آفتاب اقیانوس ها و دریاها و رودها ... بخار می شوند، و به شکل ابر در می آیند. گاهی ارتفاع آن ها از زمین تقریباً 15 کیلومتر می شود. ابرها از دور منظره ی آرام و باشکوهی دارند، ولی در داخل آن ها ذرات آب به وسیله ی بادهای قوی و طوفان های شدید به هر طرف در حرکتند، و سرعت حرکت آن ها تا 160 کیلومتر بر ساعت می رسد. این حرکت شدید سبب باردار شدن ابرها می شود.


 وقتی دو ابر باردار، که الکتریسیته ی آن ها از رو به رو مخالف یکدیگر است، به هم نزدیک می شوند، جرقه ی شدیدی بین آن ها حاصل می شود، که خطری برای انسان ندارد. ولی اگر یک ابر با بار الکتریکی زیاد الکتریسیته ی خود را به زمنی تخلیه کند، آذرخش بزرگی ایجاد می شود، که گاهی دارای 50 میلیون ولت برق، و به طول 13 کیلومتر است! این آذرخش با صدای رعد همیشه بعد از دیده شدن برق به گوش می رسد.

زیرا هر چند که آن ها همزمان به وجود می آیند، ولی سرعت نور 300000 کیلومتر در ثانیه، و سرعت صوت تقریباً 340 متر در ثانیه است. بنابراین با محاسبه ی فاصله ی زمانی بین رعد و برق می توان فاصله ی تقریبی محل ابرها را، از نقطه ای که شما قرار دارید، اندازه بگیرید. عملاً باید در این مورد چنین کنید: وقتی آذرخش را مشاهده کردید، به ثانیه شمار ساعت نگاه کنید، و ثانیه ها را بشمارید، تا آنجا که صدای رعد به گوش شما برسد.

آذرخش به طول 13 کیلومتر

هر 3 ثانیه را یک کیلومتر در نظر بگیرید. مثلاً اگر پس از دیدن آذرخش 15 ثانیه ی بعد صدای آن را شنیدید، می توانید یقین کنید، که محل برق از شما تقریباً 5 کیلومتر فاصله دارد. معمولاً برق حاصل از تخلیه ی الکتریکی بین ابر و زمین را صاعقه گویند. صاعقه برای انسان بسیارخطرناک است، مخصوصاً وقتی که یک نفر در صحرا و کوهستان باشد. پس اگر هنگام گردش در بیرون شهر احساس کردید، که صاعقه شما را تهدید می کند، قبل از هر چیزی، از کنار تکدرخت و استخر و حوض و ساختمان بلند کنار بروید، و بهتر است فوری روی زمین دراز بکشید.

اگر در داخل خانه هستید، هنگام رعد و برق از نزدیک شدن و دست زدن به سوایل برقی نظیر اتو و تلویزیون و غیره خودداری کنید. هم چنین گوشی تلفن را به دست نگیرید، و به رادیاتورهای شوفاژ و شیرهای آب دست نزنید. زیرا در این موارد ممکن است الکتریسیته شما را مسیر قرار دهد، و از بدن شما عبور کرده، و وارد زمین شود.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان