تبیان، دستیار زندگی
بعضی از گناهانی که انسان مرتکب شده باعث تلخی جان کندن و سختی احتضار می شود. از طرفی بعضی از کارهای خوبی که فاسق و غیرمومن انجام داده باعث می شود خداوند با راحت جان دادنش پاداش او را در همین دنیا به او بدهد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مریم جعفری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مرگ برای ما چطوریه؟

شارون

می گویند حضرت موسی(علیه السلام) در هنگام جان دادن به سختی جان می داد ولی بعد یک نارنج به او دادند که با بو کردن آن، راحت جانش را گرفتند. گفته شده مرگ برای مومن مانند در آوردن لباس چرک از بدن است. سوالی که قابل طرح است اینکه مرگ مومنین به چه صورت و کیفیتی است و بالاخره مرگ برای مومن سخت است یا آسان؟

چند نکته در این زمینه لازم است گفته شود:

اول اینکه اگر ما بخواهیم بین مومن و غیرمومن مقایسه کنیم، مرگ برای مومن چیزی جز لطف، رحمت و نعمت الهی نیست. در هنگام احتضار به مومن پیشنهاد می شود که به دنیا برگردد و قبض روح نشود اما او قبول نمی کند و تقاضای قبض روح می کند.

در واقع مرگ چیزی جز تحفه برای مومن نیست در حالی که برای غیر مومن شروع عذاب و گرفتاری است. اصل کلی این است که اصولاً از قبل از مرگ لطف خداوند درباره مومن شروع می شود و در هنگام احتضار و مرگ این لطف زیادتر شده و هر چه جلو می رود الطاف الهی بیشتر می شود و برای غیر مومن عکس این قضیه رخ می دهد.

در روایت داریم با مشاهده حالت احتضار یعنی زمانی که انسان قابض ارواح را می بیند حالت مومن با غیرمومن تا آخرین لحظه فرق می کند. نقل شده حضرت عزرائیل(علیه السلام) نزد حضرت ابراهیم(علیه السلام) رفت و حضرت به او گفت ، می خواهم با چهره ای که جان فاسق را می گیری تو را مشاهده کنم. حضرت عزرائیل(علیه السلام) گفت تحملش را نداری و حضرت گفت تحمل می کنم سپس حضرت ابراهیم (علیه السلام) روی خود را برگرداند، زمانی که برگشت چهره بسیار وحشتناکی دید. چهره ای که سیاه و بوی تعفن می داد و از سوراخ های بینی و چشم او شعله های آتش شعله ور بود و چشم ها بسیار وحشتناک بطوری که حضرت با مشاهده این چهره بیهوش شد. زمانی که به هوش آمد به حضرت عزرائیل (علیه السلام) گفت اگر برای فاسق عذابی نباشد جز مشاهده تو ، این برایش بس است یعنی اگر هیچ جهنمی و فشار قبری نباشد و فقط مشاهده تو باشد کافی است.

در روایات دیگر دارد که حضرت ابراهیم(علیه السلام) از او خواست که با چهره ای که مومن را قبض روح می کند خودش را نشان بدهد. آن چهره آنچنان زیبا، جذاب، خوشرو و بسیار با صفا بود که هر انسانی را صد در صد به خودش جذب می کرد. در آخر همین روایت آمده که حضرت ابراهیم(علیه السلام) گفت اگر برای مومن هیچ پاداشی نباشد مگر مشاهده تو برای او بس است و این اصل کلّی است.

اما اینکه برای بعضی از مومنین حالت احتضار و جان دادن سخت است این نیز درست است. بعضی از گناهانی که انسان مرتکب شده باعث تلخی جان کندن و سختی احتضار می شود. از طرفی بعضی از کارهای خوبی که فاسق و غیر مومن انجام داده باعث می شود خداوند با راحت جان دادنش پاداش او را در همین دنیا به او بدهد.

لذتی بالاتر از قبض روح و ورود در جمع اهل بیت و به اتفاق آنها وارد بهشت شدن برای مومن نیست

به طور کلی مومن هر مشکلی که برایش پیش بیاید باعث ارتقاء درجه یا رفع مشکل و پاک شدن از گناهش می شود و فاسق و غیر مومن اگر کار مثبتی انجام داده باشد خداوند در همین دنیا با نعمت های فراوانی که در اختیارش می گذارد مثل سلامتی ، فرزند خوب و .... او را بی حساب می کند. اگر کافی نبود حالت احتضارش آسان می شود که در قیامت بی حساب بشود. اگر باز هم کافی نباشد عذابش را در عالم برزخ و عوالم دیگر تخفیف می دهد. آیات قرآن و روایات هم بر همین مطلب دلالت دارند.

در آیه  32 سوره نحل  آمده است: "الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْكُمُ ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ " فرشتگانی که مومن را قبض روح می کنند با پاکیزگی و با خوبی به او می گویند سلام بر شما وارد بهشت شوید به خاطر کارهایی که انجام دادید یعنی با سلام و صلوات مومن را وارد عالم برزخ می کنند.

در سوره فجر آمده: "یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعی‏ إِلى‏ رَبِّكِ راضِیَةً مَرْضِیَّةً فَادْخُلی‏ فی‏ عِبادی وَ ادْخُلی‏ جَنَّتی‏» (فجر/30-27.) " در ذیل این آیات، روایات متعددی نقل شده که وقتی مومن در حالت احتضار و در حالت جان دادن است از طرف ذات باریتعالی خطاب می شود "فادخلی فی عبادی" مومن نگاه می کند می بیند چهارده معصوم (علیه السلام) حضور دارند و به او گفته می شود برو داخل بندگان من که چهارده معصوم(علیه السلام) باشند و با آنها وارد بهشت شو. در این حالت برای مومن چیزی لذت بخش تر از مرگ نیست. لذتی بالاتر از قبض روح و ورود در جمع اهل بیت و به اتفاق آنها وارد بهشت شدن برای مومن نیست.

از این آیات در قرآن هست چنانکه روایات هم فراوان هست. پیغمبر(صلی الله علیه وآله و سلم) فرمود: می خواهید بیرون رفتن مومن از دنیا را برای شما مثال بزنم که مومن چطور از دنیا بیرون می رود؟ بیرون رفتن مومن از دنیا همانند بیرون آمدن بچه از رحم مادر است که از آن رنج و تاریکی و سختی رحم مادر نجات پیدا می کند. مومن هم وقتی از دنیا وارد عالم برزخ می شود احساس می کند از سختی های و تاریکی های دنیا نجات پیدا کرده.

قبض روح

در روایت دیگر آمده ملک الموت و فرشته ای که مسئول قبض روح مومن است هنگام مرگ مومن همانند بنده ای مقابلش می ایستد و با اجازه او جانش را می گیرد. البته بعد از این که به او سلام می کند و مژده بهشت می دهد، سپس او را به بهشت می فرستد.

از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که فرمود: مومن اصلاً احساس نمی کند که دارد جان می دهد. پیغمبر(صلی الله علیه وآله و سلم) فرمود: شدیدترین حالت جان دادن شیعیان ما ( از این روایت بر می آید که واژه شیعه در زمان پیغمبر مشهور بوده و پیغمبر هم استعمال می کرده) مانند آب سرد خوردن شما در یک روز گرم تابستان است. اما برای کافر اینگونه نیست و در بعضی روایات آمده کافر جان دادنش مثل قطعه قطعه کردن بدن با اره و قیچی است.

روایتی هست که فرمود: " الموت ریحانة المومن" مرگ برای مومن همانند بوییدن دسته گل خوشبویی است که جلوی بینیش بگیرند.

امام علی(علیه السلام) فرمود: بهترین تحفه مومن مرگ است ولی در مورد کفار بسیار سخت است.

آیه قرآن می فرماید: " فکیف إذا توفتهم الملائکة یضربون وجوههم و ادبارهم " زمانی که فرشتگان الهی می خواهند جانشان را بگیرند به جلو و پشت سرشان می زنند.

در تفسیر این آیه گفتند مراد این است که فرشتگان برزخ به صورتشان می زنند و به آنها می گویند با این نامه سیاه و با این نامه اعمال کجا می آیید؟ شما چیزی نیاوردید که وارد عالم برزخ می شوید. فرشتگان دنیا هم از پشت به آنها می زنند که بروید و دنیا را از لوث خودتان پاک کنید.

به هر حال کافر را به جای اینکه با سلام و صلوات استقبال کنند با شدت و زد و خورد برخورد می شود و اولین عذابشان مواخذه شدید ملک الموت است که با شدت آنها را مواخذه می کند.

بعضی از گناهانی که انسان مرتکب شده باعث تلخی جان کندن و سختی احتضار می شود. از طرفی بعضی از کارهای خوبی که فاسق و غیرمومن انجام داده باعث می شود خداوند با راحت جان دادنش پاداش او را در همین دنیا به او بدهد

ممکن است گاهی بعضی از مومنین هم هنگام مرگ ناراحتی داشته باشند در روایات نقل شده امام(علیه السلام) به بالین فردی رفت که به سختی جان می داد حضرت فرمود یک سری مشکلات در زندگیش بوده و تخلفات و خطاهایی داشته، این سختی جان دادن، آن خطاها را پاک می کند.

وقتی از امام صادق(علیه السلام) حال متوفایشان را سوال کردند فرمود: بعد از این دیگر هیچ مشکلی ندارد، با سختی هایی که الان کشید و جان داد همه مشکلاتش حل شد و همه خطاهایش پاک شد.

از طرف دیگر اگر غیر مومن هنگام مرگش سرور و لذتی داشته باشد و مشکل نداشته باشد به خاطر اعمال خوبی است که در زندگی انجام داده. با این اصل کلی پاسخ روشن است یعنی مومن مرگ برایش مثل بوییدن یک دسته گل خوشبوست و حضرت موسی(علیه السلام) هم با بوییدن یک نارنج خوشبو جانش گرفته شد.

چکیده

حاصل سخن این است که پاداش دادن به مومن از همین جا شروع می شود چنانکه عذاب کردن غیر مومن هم از همین جا شروع می شود منتها طبیعی است که پاداش و عذاب کردن با اعمال قبلی رابطه دارد. به هر حال مومن به شکل زیبایی احتضارش می گذرد و غیر مومن، فاسق و کافر با حال شدیدی که در روایات و آیات به آن اشاره شده قبض روح می شود. اگر چه در مورد هر دو دسته استثنایاتی بر اساس اعمالشان در دنیا وجود دارد.

بازآوری: دکتر جعفری    

بخش اعتقادات شیعه تبیان


منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی، موجود در سایت رادیو معارف

مطالب مرتبط:

دستیاران عزرائیل در قبض روح

رابطه نوع مرگ با اعمال انسان

مسأله روح در قرآن

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.