شامپو و شیمی

واژه شامپو به زبان انگلیسی در دوران استعمار از هند در سال 1762 از واژه champo به معنی ماساژ دادن گرفته شده است.

شامپو معمولا با ترکیب کردن یک سورفاکتانت که معمولا سدیم لوریل سولفات و سدیم لارت سولفات است و یک سورفاکتانت همراه که کوکامیدو پروپیل بتائین در آب می باشد که سبب غلیظ شدن و ویسکوز شدن آن می شود، تهیه می گردد.

سورفاکتانت ها معمولاً ترکیباتی آلی هستند که دارای گروه های هیدروفوبیک (دافع آب) که نقش دم و دنباله را دارد و گروه های هیدروفیلیك (جاذب آب) که نقش سر را دارد می باشند، بنابراین به تناسب ساختار مولكولی در حلال های آلی و آب حل می شوند و باعث كاهش كشش سطحی در فصل مشترك هوا- آب و یا چربی- آب می شوند.

سدیم لوریل سولفات

سدیم لارت سولفات

کوکامیدو پروپیل بتائین

سایر محتویات شامل سدیم کلرید است که تنظیم کننده ویسکوزیته می باشد، عطر و ماده محافظ می باشد. ماده محاف1 ماده ای است که معمولا به مواد غذایی، دارویی و شیمیایی اضافه می شود تا از تخریب آن ها و از واکنش های شیمیایی و تغییرات فیزیکی ناخواسته که به مرور زمان به وجود می آید، در آن ها جلوگیری کند.

سایر موادی که به شامپوها اضافه می شوند به منظور افزایش کیفیت آن ها در زمینه های کف زایی، بوی خوشایند، خاصیت اسیدی پایین تر از 7، سوزش کمتر چشم و پوست، آسیب رساندن به مو و زیست تخریب پذیری و ... می باشند. هم چنین برخی از شامپوها دارای حباب های با خاصیت رنگین کمانی هستند که در اثر افزودن مقادیر اندکی از موادی نظیر گلیکول دی استئارات به وجود می آید. ضمنا به بسیاری از شامپوها سیلیکون اضافه می کنند تا خاصیت نرم کنندگی داشته باشند.

شامپوهایی که برای کودکان و نوزادان ساخته می شود، به گونه ای فرمول بندی می شوند که مواد سوزش آور در آن حداقل باشد یا اینکه با رقیق کردن شامپو آن را برای نوزادان مناسب می کنند. به عنوان مثال، یکی از شرکت های تولید کننده شامپو بچه در آمریکا، با خنثی کردن pH شامپو و رساندن آن به 7 سبب از بین رفتن سوزانندگی چشم در آن شده است.

شامپوها بر اساس نوع مو به چرب، معمولی و خشک تقسیم می‌شوند. شامپو برای مو‌های چرب، باید دارای قدرت پاک کنندکی بیشتر و لیپید کمتر باشد. شامپو برای موهای خشک دارای مقداری نرم کننده است.

همان گونه که می دانید یکی از مشکلات عمده در زمینه بهداشت پوست و مو، مشکل شوره سر می باشد. شامپوهایی ساخته و وارد بازار شده اند که خاصیت ضد شوره داشته و باعث نابودی شوره سر می شوند. این شامپوها حاوی قارچ کش هایی نظیر کتوکونازول، سلنیوم سولفید و روی پیریتیون می باشند که آزاد سازی شوره مو را با کشتن قارچ Malassezia furfur کاهش می دهند. مشتقات زغال کک و سالیسیلات ها که از خانواده کربوکسیلات ها می باشد نیز برای این کار مورد استفاده قرار می گیرند.