تبیان، دستیار زندگی
در میانه پخش «پرده نشین» سراغ حسین تراب نژاد فیلمنامه نویس این سریال رفتیم و با او درباره سبک زندگی روحانیون در آثار نمایشی گفت و گو کردیم.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : احمد رنجبر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پرده نشین به روایت فیلمنامه نویس (مصاحبه)


در میانه پخش «پرده نشین» سراغ حسین تراب نژاد فیلمنامه نویس این سریال رفتیم و با او درباره سبک زندگی روحانیون در آثار نمایشی گفت و گو کردیم.

حسین تراب نژاد

ماحصل این گپ و گفت پیش روی تان است:

* تعداد آثاری كه زندگی و خلوت روحانیت محور اصلی آن ها باشد در سینما و تلویزیون ما انگشت شمار است و عمدتا هم مربوط به دهه اخیر می شوند. دلیل آن چیست؟

اول ترس سازندگان ( نویسنده ، كارگردان و تهیه كننده) است كه باعث می شود كم ترسراغ این قشر بروند. مخصوصا در تلویزیون كه به خاطر محدودیت ها عوامل این ذهنیت را دارند كه خطوط قرمز بیشتر از سینما است و محدوده كمتری برای پرداختن به این موضوعات وجود دارد. اتفاق خوبی كه در «پرده نشین» افتاد اعتمادی بود كه سازمان به سازندگان و در راس آن به آقای محمود رضوی (تهیه كننده) داشتند. سابقه كاری و نگاهی كه ایشان به روحانیت و مسائل مذهبی داشته باعث شد این اعتماد شكل بگیرد و دست ما بسته نباشد.

* معنی حرف این است كه ممیزی خاصی نداشته اید.

خدا را شكر جرح و تعدیلی رخ نداد و این اعتماد باعث شد كار بخوبی و بدون مشكلی پیش برود. بیشتر نظرات هم مشورتی بود و اعمال نظر سفت و سختی وجود نداشت.خوشبختانه این اعتماد بعد از گذشت 16 قسمت جواب داده. در جواب قسمت اول سوال شما باید بگویم خوشبختانه جبهه گیری خاصی نداشتیم و این اتفاق به خاطر این بود كه مشاوران ما خودشان روحانی بودند. حتی جاهایی نگران بودیم نكند در پرداخت برخی موضوعات زیاده روی شده باشد اما مشاوران می گفتند اتفاقا خیلی خوب است كه این مسائل مطرح شود ؛ خیلی خوب است كه معضل خانوادگی روحانی مطرح شود و مردم بدانند آن ها هم مثل دیگران دغدغه ها و مسائل خود را دارند. ممكن است حتی مشكل خانوادگی داشته باشند و براحتی از پس آن بر نیایند. یعنی مشورت ها برای طراحی شخصیت ها بیشتر از جانب خود روحانیون بود تا این شخصیت ها باور پذیر شوند.

كاری كه برای شخصیت حاج آقا شهیدی كردیم این بود كه زندگی نامه و كتاب های سخنرانی چند نفر از علما را خواندیم و وجوه دراماتیك زندگی شان را در طراحی شخصیت ایشان استفاده كردیم. البته طی كار آقای آئیش پیشنهاد دادند لحن حاج آقا شهیدی یك مقدار عامیانه تر باشد بهتر است. ولی این طور نبود كه با توجه به ویژگی های بازیگران شخصیت ها را بنویسیم.

* روحانیت بویژه بعد از انقلاب به خاطر ورود به مناصب مختلف ، تعریف تازه ای میان مردم پیدا كرد. پرده نشین» چه قدر متاثر از این تعریف بوده؟

دغدغه ای كه در «پرده نشین» وجود داشت این بود كه آقای شهیدی (فرهاد آئیش) و دیگر روحانی ها حتما جزو روحانیت مردمی قرار بگیرند. منتهی روحانی ای كه طراحی كردیم یعنی آقای شهیدی ،‌آدمی نیست كه گوشه گیر و منفعل باشد و صرفا به زندگی روزمره مشغول باشد. بلكه به مسائل سیاسی و اجتماعی هم ورود دارد. این دغدغه اول پروژه به ما منتقل شد و خودمان در همین راستا حركت می كردیم. خیلی این دسته بندی را نداشتیم كه این روحانی كه طراحی می كنیم جزو روحانی سیاسی است یا غیر سیاسی و مردمی. خیلی این را منفك ندیدیم و در همین مسیر حركت كردیم.

پرده نشین

* پرداختن به زندگی اقشار خاص جامعه و بویژه روحانیت امری سهل و ممتنع است. اطراف مان هستند و زندگی شان را می بینیم. منتهی وقتی قرار است مسائل شان دراماتیزه شود باید ذره بین دست گرفت.برای رسیدن به این قصه غیر از مشورت، چه كردید؟

اتفاق خوب دیگر این پروژه ، پشتوانه پژوهشی آن بود. تقریبا هشت ماه چند نفر از طلبه های جوان حوزه علمیه قم كه علاقه مند به هنر هستند و جسته گریخته فیلمنامه هایی نوشته اند ، یك سری تحقیقات انجام داده بودند. خاطرات طلبه ها و ‌مبلغان را جمع آوری كرده بودند كه پایه داستان ما بر اساس همان تحقیقات بود. در طول نگارش هم چند نفر بودند كه به ما كمك می كردند: حجت الاسلام اسدی زاده،آقای رحیم زاده كه از طرف تلویزیون به عنوان ناظر و مشاور پروژه معرفی شدند ،‌آقای ارگانی كه هم در طراحی داستان به ما كمك می كردند و هم به مسائل مذهبی و دینی اشراف داشتند ، آقای اصغر زاده هم با توجه به درام یا موقعیت هایی كه طراحی كرده بودیم احادیث و روایات مناسب را بیان می كردند و در صورت لزوم استفاده می كردیم. در مجموع «پرده نشین» همكاری خوب و لذت بخشی بود كه اگر چنین پیشنهادی شود باز هم سراغش خواهم رفت.

* غیر از پشتوانه پژوهشی ، چه كردید كه روحانی سریال دقیقا روحانی سال 1393 باشد؟

خاطرات علما بیشتر برای استفاده از موقعیت های انسانی بود. قصه براتعلی كه بین انتخاب لباس روحانیت و عشقش می ماند خیلی معنی ندارد كه بگوییم در سال 93 اتفاق افتاده یا سال 1300 . این موقعیت انسانی را می توان در هر برهه زمانی تعریف كرد. ما در جمع های مذهبی زیادی بودیم و جزئیاتی استخراج كردیم و در سریال آوردیم. مثلا این كه آ شیخ فرید ما بعد از پایان دوره دكتری الان طلبه شده و معضل كوچكی هم با خانواده اش دارد، حاصل نگاه كردن به آدم های دور و بر است . این نبوده كه خاطرات گذشته طلبه ها را برای زمان حال به روز كرده ایم. این ویژگی ها كاراكترهای ما را زنده كرد چون از آدم های واقعی وام گرفته شده بودند و موقعیت هایی هستند كه در زندگی یك سری علما اتفاق افتاده. ضمن این كه همه، این مشكلات خانوادگی را لمس كرده اند و وقتی روحانی را در این موقعیت می بینند برای شان قابل لمس است و همذات پنداری می كنند. زیاد شدن بحث خانوادگی در كنار مسائل پژوهشی كمك كرد كه سریال زنده شود و مورد توجه قرار گیرد.

پرده نشین

* نویسنده وقتی بداند هر شخصیت را برای كدام بازیگر می نویسد،‌ قطعا توجه بیشتری به ریزه كاری ها می كند. بویژه این كه حالا نقش روحانی در میان باشد. موقع نگارش فیلمنامه بازیگرها مشخص شده بودند؟

نه. اما كاری كه برای شخصیت حاج آقا شهیدی كردیم این بود كه زندگی نامه و كتاب های سخنرانی چند نفر از علما را خواندیم و وجوه دراماتیك زندگی شان را در طراحی شخصیت ایشان استفاده كردیم. البته طی كار آقای آئیش پیشنهاد دادند لحن حاج آقا شهیدی یك مقدار عامیانه تر باشد بهتر است. ولی این طور نبود كه با توجه به ویژگی های بازیگران شخصیت ها را بنویسیم.

* آشنا زدایی همیشه با یك سری دغدغه و نگرانی همراه است. الان نوع نگاه و پرداخت «پرده نشین»‌ باعث شده واكنش ها منفی كه نیست، مثبت باشد.

وقتی می خواستیم این پروژه را شروع كنیم هم من ، هم آقای شیرزاد و هم آقای حمزه به عنوان نویسنده این چالش را داشتیم كه یك سریال درباره روحانیت می تواند جذابیتی برای عامه مردم داشته باشد یا نه؟ خب این نوع سریال ها همیشه یك مخاطب نُرم دارند و اگر كیفیتش یك مقدار بیشتر شود ، می تواند مخاطب بیشتری جذب كند. هدف ما این بود كه مخاطب بیشتری جذب كنیم و تا آخر این چالش را داشتیم و نهایت تلاش مان را كردیم كه روحانی هایی طراحی كنیم كه مردم داستان آن ها را دنبال كنند .

پرده نشین

* تلاش «پرده نشین» اصلاح نگرشی است كه درباره قشر روحانیت در جامعه و حتی در آثار نمایشی شكل گرفته. در فیلم و سریال ها نقش روحانی عمدتا در حد پیشنماز محل ، ‌عاقد و ... دیده شده. حتی لحن كلام در مراودات روزمره جدا از مردم بوده .

به نظرم این تصور غلطی است كه وجود دارد. یعنی همین لحن كلام و نوع حرف زدن روحانیون كه اشاره می كنید واقعا عادی است. مثلاآقای شهاب مرادی ،‌آقای نقویان و ... راحت صحبت می كنند .خیلی هم به زبان مردم نزدیك است. الان قشر روحانیت متوجه شده برای نزدیك شدن به جوان ها باید به زبان خودشان حرف زد. ترسی كه ما در «پرده نشین» داشتیم این بود كه منبر طراحی كردیم و حاج آقای مهدوی شش –هفت منبر دارد اما سعی كردیم تصوری كه از لحن عموم روحانیت وجود دارد را بشكنیم. اما این معضلی است كه باید برای آن فكر اساسی تری شود.

مصاحبه : احمد رنجبر

بخش سینما و تلویزیون تبیان


مطالب مرتبط:

ازقطام تا حاج آقا مهدوی