پاصول کار در آزمایشگاه شیمی

در سراسر جهان روزانه هزاران دانش‌آموز در آزمایشگاه‌ ها به علم آموزی می‌پردازند. بنابراین با رعایت اصول ایمنی و روش‌های صحیح آزمایشگاهی، می ‌توان تجربه‌های علمی جالبی را به دست آورد. اصول زیر برای ایجاد نظم بیشتر و بالا بردن اطلاعات فنی و ایمنی دانش آموزان تدوین شده است. رعایت كامل آنها آزمایشگاه را به یك مكان مناسب و ایمن جهت كار علمی و عملی و درك بهتر مفاهیم شیمی تبدیل خواهد كرد.

یکی از مهم ترین نکاتی که یک آزمایشگر و یا هر فردی که به نحوی در آزمایشگاه با مواد شیمیایی کار می کند باید به آنها توجه داشته باشد، نحوه تشخیص محلول های شیمیایی است. در آزمایشگاه حتماً باید روی محلول ها و مواد شیمیایی برچسب خوانا و صحیح که حاوی اطلاعات لازم از محلول است باید نصب شود.

از جمله مشخصات روی برچسب باید موارد زیر باشد:

1- اسم محلول یا ماده شیمیایی

2- درجه خلوص

3- تاریخ تهیه آن

4- نام تهیه کننده آن در صورت لزوم

اکثر مواد شیمیایی سمی بوده و کار با آنها خطرناک می باشد. جهت آشنایی بیشتر با ویژگی های هر ماده از برچسب هایی بر روی ظرف ماده استفاده می کنند که حاوی اطلاعاتی از آن ماده می باشد.

نوع و درجه سمّی بودن مواد با یکدیگر متفاوت است. بنابراین نباید بدون آگاهی از میزان سمّی بودن، از آنها استفاده کرد. جهت رعایت احتیاط به هنگام کار با مواد شیمیایی، مضر بودن آنها به وسیله علایم ویژه بین المللی برروی برچسب آنها نشان داده شده است.

بعضی از مواد، سرطان زا هستند و باید از تماس آنها با پوست بدن، چشم و زخم ها جلوگیری کرد.

در ادامه به برخی از آسیب های مهم و نحوه برخورد با آن ها می پردازیم:

1-چشم ها

در آزمایشگاه های شیمی عموماً از دو نوع عینک استفاده می شود عینک محافظ عادی و عینگ گاگلس(goggles). عینک گاگلس عمدتا برای کار با مواد شیمیایی بسیار خطرناک مورد استفاده قرار می گیرد و دارای حفاظ جانبی، بالایی و پایینی می باشد.

2- دست ها

تماس مواد شیمیایی با پوست، واکنش‌های شدید حساسیتی ایجاد می‌کند. این واکنش‌های حساسیتی می‌توانند در کل بدن نیز منتشر شده و ماده شیمیایی را وارد خون کنند، بنابراین به منظور دوری از این خطر، به هنگام برداشتن مواد شیمیایی باید از دستکش استفاده کرد. جنس دستکش های آزمایشگاهی معمولاً از جنس لاتکس می باشد.

3-سیستم تنفسی

بخارات و گازهای حاصل از یک واکنش ممکن است از طریق مجاری تنفسی وارد ریه شده و جذب بدن شود. برخی از بخارها و گازهای رایج در آزمایشگاه که به میزان زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل بخار هیدروکلریک اسید، آمونیاک، هیدروژن دی سولفید، اتر، نیتروژن اکسیدها، کلروفرم و… می باشند. درب ظرف حاوی ماده شیمیایی دارای بخار را در زیر هود یا فضای آزاد باز کنید. درمواقعی که احتمال می‌دهید در یک واکنش فراورده‌ گازی آزاد می شود، واکنش را زیر هود انجام داده و از ماسک مخصوص استفاده کنید. ماسک ها به دو نوع ساده و پیشرفته که در واکنش های بسیار سمی استفاده می شوند کاربرد دارند.

4- اندام بدن و لباس ها

برای پوشش اندام و لباس های بدن در آزمایشگاه در مقابل موادی نظیر اسید که منجر به سوراخ شدن و آسیب به بدن می شوند، از روپوش های آزمایشگاهی استفاده می شود. این روپوش ها عمدتاً به رنگ سفید بوده تا آلودگی ها را بهتر نشان داده و معمولاً جنس آن ضخیم می باشد. باید دقت شود هنگام کار دکمه های روپوش حتما بسته باشد.