تبیان، دستیار زندگی
گاهی می بینیم که پوشش گیاهی یک جنگل تغییر یافته، محصول کشاورزی امسال کمتر از سال گذشته است، کیفیت محصول تغییر کرده است ، ذرات خاک زمین زراعی سست شده ، مرگ و میر ماهی ها زیاد شده ، بیماری های مربوط به دستگاه تنفسی افزایش یافته، نمای ساختمان ها تیره شده و..
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

این اسید پاش را بشناسیم!


گاهی می بینیم که پوشش گیاهی یک جنگل تغییر یافته، محصول کشاورزی امسال کمتر از سال گذشته است، کیفیت محصول تغییر کرده است ، ذرات خاک زمین زراعی سست شده ، مرگ و میر ماهی ها زیاد شده ، بیماری های مربوط به دستگاه تنفسی افزایش یافته، نمای ساختمان ها تیره شده ، رنگ بدنه ماشین ها رفته و نقص های بدنه هواپیما زیاد شده این ها همه یک دلیل دارند .

باران اسیدی

باران اسیدی بر روی پوشش گیاهی و جنگل ها تاثیر گذار است. بررسی ها حاکی از آن است که  جنگل ها بیشتر از دیگر اکوسیستم ها در معرض خطر باران های اسیدی هستند به ویژه  جنگل های ارتفاعات بالا که بیشتر  تحت تاثیر ریزش باران اسیدی هستند. باران های اسیدی با گذشتن از لابه لای برگ درختان  با از بین بردن آنها  و همچنین گیاهان کف جنگل  به طور مستقیم در اکوسیستم جنگل تأثیر می گذارد و به تدریج آن را نابود می‌کند .باران اسیدی که در جنگل ها می‌ریزد، ازن و سایر اکسنده‌های هوا ، که درختان جنگلی در معرض آنها قرار دارند، تاثیر نامطلوبی روی درختان و پوشش گیاهی می‌گذارد و این تاثیرات نامطلوب وقتی با خشکسالی، دمای بالا و بیماری و … همراه باشد، ممکن است باعث خشک شدن درختان شود. جنگل های ارتفاعات بالا بیش از همه تحت تاثیر ریزش باران اسیدی هستند. جنگل هایی که در ارتفاع های بلند از سطح دریا قرار دارند، در تماس با بخار اسیدی( ابر اسیدی )  و مه و شبنم اسیدی از بین می‌روند زیرا قدرت اسیدی در مه وشبنم بیش از باران است و علت آن است که در مه و شبنم آبی که موجب رقیق شدن اسید می شود، کمتر است. درختان برگ ریز که با باران اسیدی آسیب می‌بینند، به تدریج برگهای خود را از بالا به پائین از دست می‌دهند و اکثر برگ های خشک شده در بهار بعدی تجدید نمی‌شوند. ریزش باران های اسیدی هم رشد و نمو گیاهی و هم برداشت محصول را تحت تأثیر قرار می دهد. تاثیر باران اسیدی بر روی محصولات کشاورزی موجب می شود گیاهان زراعی رشد یافته در شرایط باران های اسیدی رفتار متفاوتی نشان ‌دهند. محصولات برخی افزایش یافته و محصولات گروهی کاهش می‌یابد. با این تفاسیر در برخی از گونه ها، ریشه های گیاه در اثر ریزش باران های اسیدی سست شده و باعث می شود كه گیاه از رشد باز مانده و یا حتی مرگ گیاه را موجب می شوند. باران اسیدی همچنین به لایه  مومی شكل روی برگ ها كه گیاه را در برابر شرایط مختلف آب و هوایی و تغییرات جوی حفاظت می كند آسیب می زند و در نتیجه با آسیب پذیر شدن، گیاه در مقابل امراض مقاومت خود را از دست داده و با بارانهای سنگین، بادهای قوی و یك دوره كوتاه مدت خشكی مفرط نه تنها جوانه زنی ، رویش و تولید دوباره در گیاه متوقف می شود بلكه مرگ گیاه را هم باعث خواهد شد.

باران اسیدی در هر دو حالت خشک ومرطوب باعث تخریب و تغییر سطح سنگهای آهکی می شود. در حالت مرطوب ،بارش اسیدی که بر سطح سنگ ها ریزش می کند با عناصر موجود در سنگ واکنش انجام داده و باعث تخریب سنگ می شود بارش اسیدی در حالت خشک بر روی سنگ ها رسوب کرده و باعث تیرگی نمای ساختمان می شود که علاوه براینکه چهره نامطلوبی به شهرمی دهد به تدریج باعث تخریب نمای ساختمان ها می شود

باران اسیدی می تواند بر روی خاک اثر گذار باشد. از آنجا که عمده خاک های اکثر مناطق جهان قلیایی بوده با بارش باران های اسیدی بر روی زمین اسید موجود در آب خنثی شده و به این ترتیب کمی از قدرت تخریب اسیدی آن کاسته خواهد شد اما در مناطقی که خاک قلیایی می شود و یا ضخامت لایه قلیایی خاک کم است. در نتیجه بارش باران اسیدی باعث تجزیه شدن مواد موجود در خاک و نتیجه آن، کاهش خاصیت خاک و سست شدن ذرات خاک و شسته شدن خاک است و پی آمد آن پرشدن سدها از رسوبات می شود همچنین با از دست رفتن حاصلخیزی خاک، دیگر گیاهان قادر به استقرار و ادامه حیات در این خاک نخواهند بود از سوی دیگر ریزش این نوع باران ارگانیزم های میكروسكوپی كوچك كه مواد غذایی را از خاك به گیاه منتقل می كنند و در خاك زندگی می كنند،  نابود كرده و این مسأله موجب می شود مواد غذایی كه از خاك به گیاه می رسد به حداقل تقلیل یابد.بارش های اسیدی بر ساختمان ها اثر نامطلوب دارد.

باران های اسیدی با حل کردن مواد معدنی و فلزات باعث تخریب ساختمان ها می شود. ساختمان هایی که از جنس سنگ های آهکی (مرمر، سنگ آهک ، ماسه سنگ آهکی) می باشند به باران های اسیدی حساسیت بیشتری دارند که این مسئله علاوه بر زیان های اقتصادی می تواند باعث زیان های فرهنگی هم شود. باران اسیدی در هر دو حالت خشک ومرطوب باعث تخریب و تغییر سطح سنگهای آهکی می شود. در حالت مرطوب ،بارش اسیدی که بر سطح سنگ ها ریزش می کند با عناصر موجود در سنگ واکنش انجام داده و باعث تخریب سنگ می شود زیرا کانی کلسیت که کانی اصلی سنگ های آهکی است به وسیله آب های اسیدی خیلی سریع حل می شود. بارش اسیدی در حالت خشک بر روی سنگ ها رسوب کرده و باعث تیرگی نمای ساختمان می شود که علاوه براینکه چهره نامطلوبی به شهرمی دهد به تدریج باعث تخریب نمای ساختمان ها می شود.

باران اسیدی

علاوه بر این بارش های اسیدی به هر دو صورت خشک و مرطوب بر انسان و محیط انسانی اثرات نامطلوبی دارد واکنش هایی که منجر به تولید ترکیبات اسیدی می شود می تواند بجای رطوبت هوا در اشک چشم یا شش ها انجام شود و باعث ایجاد مشکلاتی برای دستگاه تنفسی شده و بیماری هایی چون سرطان ریه و برونشیت ایجاد کند، ذرات معلق گوگرد سبب پیدایش و تشدید بیماری برونشیت می شود. در نواحی پرجمعیت و افراد سیگاری این بیماری بیشتر دیده شده است. همانطور که می دانیم ، انسان ها برای تكمیل چرخه غذایی خود محتاج گیاهان و جانوران هستند. وقتی حیات  آبزیان از هجوم سم در آب لطمات جبران ناپذیر می بیند ماهی های مسموم كه خوراك انسان ها را شامل می شوند به طور غیرمستقیم پیامدهای ناگواری بر سلامتی انسان ها می گذارد و استفاده از گوشت پرندگانی كه خوراك آنها از حیوانات و جانوران آلوده دریایی تأمین شده است مشكلات جدی در سلامت انسان ایجاد می كند. از جمله این بیماری ها ایجاد تنگی نفس ، برونشیت ، التهاب ریه ، آنفلوآنزا و سرماخوردگی می باشد. باران اسیدی بر اکوسیستم آبی تاثیر گذار است.هر موجود زنده نسبت به تغییرات ph دارای مقاومت خاصی است با کاهش ph در اب و بالا رفتن خاصیت اسیدی آبها بر روی بعضی از موجودات دریایی اثر نامطلوب گذاشته وممکن است باعث مرگ انها شود. ورود رسوبات حاصل از رواناب های ناشی از باران های اسیدی به تالاب ها و دریاچه ها و رودخانه ها حیات موجودات آبزی را به خطر می اندازد.  قدرت اسیدی بالا و غلظت های بالای آلومینیوم عامل اصلی کاهش جمعیت ماهی هااست. باران اسیدی روی پرندگان و حیوانات نیز تاثیر گذار است.باران های اسیدی می‌تواند با از بین بردن جانوران ضعیفی مانند پلانکتون ها و بی مهرگان و گیاهان بر زنجیرهء غذایی جانداران تأثیر گذارد. تمام ارگانیزم های زنده مستقیم یا غیرمستقیم به هم مرتبط هستند حتی اگر یك ارگانیزم میكروسكوپی به طور غیر طبیعی نابود شود ارگانیزم بزرگتری كه در این حلقه به آن مرتبط است تحت تأثیر قرار می گیرد و به این ترتیب همه حیوانات كه بر چرخه غذایی مشتركی مربوط هستند آسیب می بینند. حیوانات و پرندگان مثل مرغ های آبزی یا سگ های آبی كه برای تأمین منابع غذایی خود به آب نیاز دارند از این مسأله آسیب می بینند.

بارش های اسیدی به هر دو صورت خشک و مرطوب بر انسان و محیط انسانی اثرات نامطلوبی دارد واکنش هایی که منجر به تولید ترکیبات اسیدی می شود می تواند بجای رطوبت هوا در اشک چشم یا شش ها انجام شود و باعث ایجاد مشکلاتی برای دستگاه تنفسی شده و بیماری هایی چون سرطان ریه و برونشیت را ایجاد کند

سایر اثرات باران های اسیدی شامل دو مورد است: تسریع در خوردگی وسایل نقلیه که می‌تواند باعث ازبین رفتن رنگ اتومبیل ها و حتی ضعیف شدن بدنه آنها در برابر ضربه شوند، البته با رنگ کردن مکرر اتومبیل می‌توان از آن جلوگیری کرد.  ایجاد فرسودگی در بدنه هواپیماها  که باعث افزایش احتمال سقوط می شود. بدیهی است نقص های بدنه در زمان پرواز هواپیماها مساله ای نیست که بتوان از آن چشم پوشی کرد و هر ساله شاهد نمونه های از سقوط هواپیما ها به دلیل نقص های بدنه هستیم که توسط سازمان ایمنی حمل ونقل گزارش می شود.

عطیه بیرانوند

کارشناس ارشد منابع طبیعی

بخش محیط زیست تبیان


منابع :

1-پریسا بدرخانی ، اندازه گیری آنیون ها در باران اسیدی به وسیله كروماتوگرافی یونی، مجله علوم زمین .

2-دانشنامه رشد

3-سید محمد میرحسینی،.، هیدروژئوشیمی و پتانسیل باران های اسیدی در تحرک برخی از عناصر در خاک های مجاور مجتمع مس زمین شناسی پایان نامه کارشناسی ارشد1386.

4-محمد رضا نیکودل، امین جمشیدی، ناصر حافظی مقدس، بررسی انحلال و زوال‌پذیری نمونه‌هایی از سنگ‌های ساختمانی در محلول‌های اسید سولفوریک و اسید نیتریک، مجله علوم زمین ،تابستان 90

مطالب مرتبط :

بارانی خطرناک