تبیان، دستیار زندگی
این روزها خبرهای متنوعی از اسید و اسیدپاشی منتشر می شود و کمتر کسی به ماده ای که چنین فجایعی را می آفریند توجه می کند. اسید چیست و نرخ آن چقدر است؟ چه کاربردی دارد و چرخ اقتصادی آن چگونه می چرخد و مهم تر از همه اینکه از کجا می توان تهیه کرد؟ اگر کمی دقیق
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : محسن جندقی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اسید را چند می خرند؟


این روزها خبرهای متنوعی از اسید و اسیدپاشی منتشر می شود و کمتر کسی به ماده ای که چنین فجایعی را می آفریند توجه می کند. اسید چیست و نرخ آن چقدر است؟ چه کاربردی دارد و چرخ اقتصادی آن چگونه می چرخد و مهم تر از همه اینکه از کجا می توان تهیه کرد؟ اگر کمی دقیق تر باشیم می بینیم که اسیدها خیلی به ما نزدیک هستند؛ نزدیک تر از آنچه که فکر می کنیم. به مواد تشکیل دهنده خوراکی هایی که از بیرون تهیه می کنید نگاه کنید؛ داخل این مواد غذایی هم اسید است!

اسید

اسید را به راحتی می توان خرید. کافی است که در اینترنت جستجو کنید و شرکت هایی که اسید را عرضه می کنند را بیابید. اسید را در ناصرخسرو هم می توان خرید، با خیال راحت اما آیا این عدم محدودیت خرید و فروش اسید سهم بالایی در جرم اسیدپاشی دارد؟

قیمت اسید

اسید سولفوریک و اسید نیتریک لیتری بین 500 تا 1000 تومان قیمت دارد و خریداران عمده معمولا کشاورز و یا صنعتی هستند. یعنی اگر به صورت عمده بخواهید آن را بخرید حتی از آب معدنی هم ارزان تر خواهید خرید. اما این اسیدها چه کاربردی در صنعت دارد؟

اسید سولفوریک را که کاشف آن زکریای رازی دانشمند ایرانی بوده به نام جوهر گوگرد معروف بوده است. واکنش اسید سولفوریک با آب بسیار گرمازا می‌باشد. اضافه کردن آب به اسید سولفوریک غلیظ خطرناک است. زیرا در اثر حرارت حاصل از واکنش اسید و آب ، آب داغ ممکن است به اطراف پراکنده شود.

به علت طیف گسترده مصرف اسید سولفوریك، معمولا حجم مصرف این ماده در یك كشور می تواند به عنوان شاخص معتبری در محاسبه روند اقتصادی یك جامعه تولیدی صنعتی منظور گردد. اسید سولفوریک جزء مواد شیمیایی پراستفاده می‌باشد. این ماده در واکنش‌های شیمیایی و فرآیندهای تولید سایر ترکیبات ، کاربرد فراوانی دارد. عمده‌ترین استفاده آن در کارخانه‌های تولید کود شیمیایی ، استخراج فلزات ، سنتزهای شیمیایی ، تصفیه پساب‌ها و پالایشگاه‌های نفت می‌باشد. اسید سولفوریک در اثر واکنش با اسید نیتریک ، یون نیترونیوم تولید می‌کند که در فرآیند نیترو‌دار کردن ترکیبات استفاده می‌شود. عمده ترین كاربرد اسید سولفوریك در تهیه كود شیمیایی فسفاته می باشد. تولید كودهای شیمیایی 60 درصد بازار م صرف اسید سولفوریك را به خود اختصاص داده است . صنایع معدنی و فلزی نیز در حدود 4 درصد بازار مصرف جهانی اسید سولفوریك را به خود اختصاص داده است.

شکل زیر الگوی مصرف اسید سولفوریك در جهان را نشان می دهد.

اسید

كالای جایگزین اسید سولفوریک

در تولید اسید فسفریك و كودهای شیمیایی فسفاته، اسید سولفوریك عامل اصلی است و قابل جایگزینی با محصول دیگری نیست.

اسیدها در قطعه شویی فولاد، ساخت ترکیبات آلی، تولید ترکیبات غیر آلی، کنترل pH و خنثی سازی، احیاء تبادلگرهای یونی، پرداخت چرم، تمیزکننده های خانگی و صنعت ساختمان، حفاری صنعت نفت و در صنایع فولاد و صنایع شیمیائی کاربرد فراوانی دارند

در تصفیه اورانیوم و وانادیوم، مواد ق لیایی جایگزین اسید سولفوریك شده است، البته هنوز در برخی نقاط دنیا از اسید سولفوریك در این زمینه استفاده می شود. تصفیه برشهای روغنی امروزه به روشهای دیگری غیر از تصفیه با اسید سولفوریك انجام می شود. همچنین در تولید دی اكسید تیتانیوم فرآیند كلراید با فرایند سولفاید كه از اسید سولفوریك استفاده م ی كند رقابت می كند. در تولید مواد پاك كننده، تری اكسید سولفور و اسید كلروسولفوریك می تواند جایگزین اسید سولفوریك شود.

در تصفیه آب (Water-treatment) دی اكسید كربن با اسید سولفوریك رقابت می كند . همچنین در تولید تركیبات كر وم، اسید سیتریك، رزورسینول و فنل فرآیندهای دیگری نیز وجود دارند كه با فرآیندهای تولید از اسید سولفوریك رقابت می كند.

بهر حال، علت كاربرد فراوان اسید سولفوریك در صنایع مختلف، ارزان بودن و حجم بالای تولید آن درجهان است . لازم به ذكر است كه قسمت عمده اسید سو لفوریك جهان در تولید اسید فسفریك (Wet-Process)مصرف می شود كه هیچ محصول جایگزینی برای آن وجود ندارد .

اسید هیدروکلریک
اسید

هیدروکلریک اسید یک محلول شفاف، بی‌رنگ و بسیار تند بو از هیدروژن کلرید (HCl) در آب است. یک اسید معدنی بسیار خوردنده و یک اسید قوی با استفاده‌های صنعتی زیادی است. هیدروکلریک اسید به طور طبیعی در اسید معده یافت می‌شود و به هضم غذا کمک می‌کند.

هیدروکلریک اسید از قدیم به نام‌های اسیدم سالیس، موریاتیک اسید و ارواح نمک معروف بوده و از ویتریول (سولفوریک اسید) و نمک طعام به دست آمد.

ازاین اسید برای جرم گیری از سطوح مختلف استفاده می‌شود. هیدروکلریک اسید در معده نیزوجود دارد تنفس بخارات هیدروکلریک اسید خطرناک است و به دستگاه تنفسی آسیب می‌رساند و اگر قطره‌ای از آن بر روی پوست بدن بچکد موجب  بوجود آمدن تاول و حتی جراحات عمیق می‌شود ودرچنین مواردی باید بلافاصله با محلول قلیایی رقیق مانند محلول سودا یا جوش شیرین اثر اسید را خنثی کرد.

اسید کلریدریک جوهر نمک

اسید کلریدریک از مواد شیمیایی پایه ای است و به همین دلیل هم موارد استفاده بسیار وسیعی دارد.اسید کلریدریک دارای گاز اسیدی و خورنده است. گاز اسید کلرید ریک ، بی رنگ با بوی تند گازی و با طمع اسیدی است و از هوا سنگین تر می باشد . این ماده به آسانی به مایع تبدیل شده و ایجاد یک مایع بیرنگ را می نماید و در حالت مرطوب یا محلول ، ماده آبی رنگ را به رنگ قرمز در می آورد . این ماده با فلزات و اکسیدهای فلزی و هیدروکسید آنها ترکیب می شود .

اسیدها در قطعه شویی فولاد، ساخت ترکیبات آلی، تولید ترکیبات غیر آلی، کنترل pH و خنثی سازی، احیاء تبادلگرهای یونی، پرداخت چرم، تمیزکننده های خانگی و صنعت ساختمان، حفاری صنعت نفت و در صنایع فولاد و صنایع شیمیائی کاربرد فراوانی دارند.

در مصارف اسیدی کردن از جمله اسیدی کردن چاههای نفتی ، برداشتن رسوب بویلرها ،کاهش سنگ معدن ها ، تمیز کاری فلزات بکار می رود.

بصورت محلول در آب (حدود 10% وزنی) در تهیه جوهر نمک (پاک کننده و از بین برنده جرم سرامیک و...) استفاده می شود.

اسید را به راحتی می توان خرید. کافی است که در اینترنت جستجو کنید و شرکت هایی که اسید را عرضه می کنند را بیابید. اسید را در ناصرخسرو هم می توان خرید، با خیال راحت اما آیا این عدم محدودیت خرید و فروش اسید سهم بالایی در جرم اسیدپاشی دارد؟

این گاز بسیار واکنش زا می باشد . با کاربید کلسیم، کاربید استلین سزیوم، کاربید سزیوم، لیتیوم سیلیساد، برات منیزیوم، سولفات جیوه، کاربید استیلن روبیدیوم، روبیدیوم کاربید و سدیم واکنش می دهد .

جوهر نمک هنگام آتش سوزی با بعضی فلزات واکنش داده و تجزیه می شود و تولید گاز هیدروژن می نماید.

اسیدها پرکاربرد و خطرناک

اسیدها در صنعت و کشاورزی نقش ویژه ای دارند و حذف آن از چرخه اقتصادی غیر ممکن است. کارشناسان اعتقاد دارند با توجه به اینکه درصد ناچیزی از اسیدها در جرم و جنایت استفاده می شود ایجاد محدودیت برای خرید و فروش اسیدها می تواند قیمت آن را تحت تاثیر قرار دهد و در کاهش چنین جرمی کمکی نمی کند چراکه اگر کسی قصد این کار را داشته باشد با ایجاد محدودیت هم می تواند اسید تهیه کند. برای رافع جنایت اسیدپاشی باید قوانین اصلاح شوند و برخوردها با آن بیشتر شود.

محسن جندقی

بخش اقتصاد تبیان


مطالب مرتبط:

هشدار! گاز پتروشیمی‌ها قطع شد

پتروشیمی، تولید و صادرات بنزین

تصمیم مهم در مورد پتروشیمی‌ها!