تبیان، دستیار زندگی
فرار مغزها، ایران گریزی، خروج ژن های باهوش؛ یا هر نام دیگری که دارد، امروز دامن گیر زنان و دختران شده است. آخرین آمار از مهاجرت نخبگان ایرانی، دختران و زنان را 40 درصد از مجموع تمام مغزهایی دانسته که از کشور فرار می کنند. کارشناسان این آمار را به جایگاه ا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

زنان نخبه از ایران میروند!

فرار مغزها، ایران گریزی، خروج ژن‌های باهوش؛ یا هر نام دیگری که دارد، امروز دامن‌گیر زنان و دختران شده است. آخرین آمار از مهاجرت نخبگان ایرانی، دختران و زنان را 40 درصد از مجموع تمام مغزهایی دانسته که از کشور فرار می‌کنند. کارشناسان این آمار را به جایگاه اجتماعی و نرخ بالای بیکاری زنان نسبت می‌دهند که در هشت سال گذشته به 43 درصد رسیده است.

فرآوری: طاهره رشیدی - بخش اجتماعی تبیان
فرار مغزها

صندوق بین‌المللی پول در آخرین آمارش، مقام اول مهاجرت نخبگان را به ایران داده است. به گزارش این صندوق، سالانه حدود 180 هزار ایرانی تحصیل‌کرده از کشور خارج می‌شوند به این امید که زندگی و شغل بهتری پیدا کنند. به گفته وزیر سابق علوم این مهاجرت‌ها سالانه 150 میلیارد دلار ضرر به کشور وارد می‌کند و ثمره سال‌ها سرمایه‌گذاری و هزینه، نصیب کشورهای توسعه یافته می‌شود.

جامعه‌شناسان معتقدند که مهاجرت متخصصان و تحصیل‌کردگان یا به دلیل دافعه داخل کشور است و یا به خاطر جاذبه کشورهایی است که این افراد به آن‌ها مهاجرت می‌کنند.

از مهمترین دافعه‌ها می‌توان به فاصله طبقاتی زیاد، نابرابری درآمد و هزینه، بی‌قانونی و پارتی‌بازی، فرهنگ کاری ناکارامد و بی‌عدالتی اشاره کرد و برای جاذبه‌های جامعه مقصد هم می‌توان از رفاه اجتماعی و اقتصادی، آزادی‌های اجتماعی، وجود فرصت‌های شغلی و امنیت شغلی، و نظام آموزشی کارآمد؛ نام برد.

نخبه ها بزرگترین سرمایه انسانی

دکتر منیژه فیروزی مشاور کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره خروج نخبگان از کشور می گوید: افراد نخبه کشور که بزرگترین سرمایه های انسانی کشور هستند، به دو طریق از کشورمان خارج می شوند.

یک‌صد سال است که در ایران فرار مغزها داریم. این به دلیل سیاست‌های دستمزدی بوده و باعث شده که افراد به حقوق خودشان دسترسی پیدا نکرده‌اند. سرمایه‌های بزرگی از کشور خارج شده است؛ به واسطه اینکه دولت‌ها مسوولیت‌های خود را اجرا نکرده‌اند

عده ای برای ادامه تحصیل به خصوص در مقاطع بالا، ویزای تحصیلی دریافت می کنند و عده دیگر کسانی هستند که تحصیلات خود را به پایان رسانده اند، سابقه کاری خوبی کسب کرده اند و به زبان انگلیسی و یک زبان دیگر مسلط هستند. این دسته افراد برای اخذ ویزای کار اقدام می کنند. هر دو گروه باید پشتوانه مالی خوبی داشته باشند تا بتوانند در کشور دیگری مستقر شوند. این دورنما نشان می دهد که بهترین سرمایه ها (مادی و معنوی)، چگونه از کشور خارج می شوند. از طرف دیگر، بررسی نرخ بیکاری در کشور نشان می دهد که بیکاری در قشر تحصیل کرده بیش از قشر تحصیل نکرده است و همچنین درآمد افراد تحصیل کرده به نسبت افراد تحصیل نکرده که جذب بازار واسطه گری و دلالی می شوند، بسیار پایین است.

افزایش قیمت ارز هم مانع خروج نخبگان نشد

مشاور کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره پیشرفت این افراد می گوید: به لحاظ فرهنگی، به افراد تحصیل کرده جوان بهای اندکی داده می شود. افرادی می توانند خود را در این آشفته بازار عرضه کنند که پشتوانه قوی خانوادگی و مادی داشته باشند. در حالی که در کشورهای پیشرفته برای افراد مستعد و تعلیم دیده بهترین امکانات مادی فراهم می‌شود تا آنها هم بتوانند پیشرفت کنند و هم آسایش نسبی داشته باشند. دور نمای دوم نشان می‌دهد که ما خود زمینه را برای سرکوب و خروج با استعدادترین جوانان کشور فراهم می‌سازیم.

او می گوید: این موضوع اغوا کننده است که ما جوانان را با هزینه شخصی خود آنها روانه کشورهای پیشرفته می کنیم و در پایان جوانانی متخصص به کشور بازگشت خواهند کرد. اما آیا زمینه برای حضور آنها فراهم است؟ آیا برنامه هایی برای بهره وری از این سرمایه در نظر گرفته شده است؟ خروج جوانان از کشور در حالی افزایش یافته است که قیمت ارز به نسبت سالیان قبل، جهش ناگهانی پیدا کرده بود. حتی این امر نیز مانع خروج نخبگان نشد. در صورتی که به سرعت برای رفع این معضل کارهایی انجام نپذیرد جبران خسارت ساده نخواهد بود.

یک‌صد سال است که در ایران فرار مغزها داریم. این به دلیل سیاست‌های دستمزدی بوده و باعث شده که افراد به حقوق خودشان دسترسی پیدا نکرده‌اند. سرمایه‌های بزرگی از کشور خارج شده است؛ به واسطه اینکه دولت‌ها مسوولیت‌های خود را اجرا نکرده‌اند.

کارشناسان می‌گویند دستمزدهای نابرابر از یک‌سو و افزایش نرخ بیکاری بین زنان، راه مهاجرت از کشور را پیش پای این قشر از جامعه گشوده است. به ویژه اینکه امروزه بسیاری از خانواده‌ها به راحتی می‌پذیرند که دخترانشان برای تحصیل و کار، زندگی در خارج از مرزهای کشور را انتخاب کنند.

یکی از موفق‌ترین زنانی که از کشور مهاجرت کرده است دکتر مریم میرزاخانی است. او که دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف است از سوی نشریه علمی معتبر Popular Science، در شمار 10 مغز برتر آمریکای شمالی معرفی شده و جایز نوبل ریاضی یا مدال فیلدز را دریافت کرده است.

دکتر رویا بهشتی یکی از دوستان میرزاخانی است تحقیقات و شهرتش در زمینه هندسه جبری است و هم‌اکنون در دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس کرسی استادی دارد.

در کشوری بیگانه، دختران بیش از پسران از بی عدالتی های اجتماعی، بحران های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور مبدأ آسیب می بینند. به نظر می رسد بنیان نهادهای حمایتی در سفارتخانه ها ضروری است تا در مواقع خطر از جوانان و به خصوص دختران، که قسمتی از پیکره جامعه ما هستند، حفاظت کنند و آنها در سختی ها و مشکلات به حال خود رها نشوند

راضیه نیز شاگرد اول دوره کارشناسی در رشته صنایع غذایی دانشگاه شهید بهشتی بوده و هفت سال است که برای ادامه تحصیل، زندگی، کار و آینده ایران را ترک کرده است. راضیه دلیل رفتنش را این‌گونه بیان می‌کند: «میخواستم جایی برم که براشون مدرک و تخصص مهم باشه و مدرک گرایی الکی وجود نداشته باشه. جایی برم که به مدرک، تخصص و مهارت آدم احترام بذارند.»

حمایت از جوانان به خصوص دختران

مشاور کمیسیون اجتماعی مجلس همچنین می گوید: موضوع مهم دیگری که نباید از ذهن دور بماند، حمایت از جوانان و به خصوص دخترانی است که برای تحصیل مهاجرت کرده اند. امروزه بیش از سابق خانواده ها تمایل دارند دخترانشان همانند پسران در تحصیل پیشرفت کنند. این موضوع بسیار خشنود کننده است که تفکر مردسالارانه به سمت پذیرش زن ها رو به تغییر است و دختران حتی بیش از پسران در تحصیل موفق بوده اند؛ اما این چالش بزرگی است که آسیب پذیری دختران به خصوص در جنبه های فرهنگی بیش از پسران است.

او می گوید: در کشوری بیگانه، دختران بیش از پسران از بی عدالتی های اجتماعی، بحران های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور مبدأ آسیب می بینند. به نظر می رسد بنیان نهادهای حمایتی در سفارتخانه ها ضروری است تا در مواقع خطر از جوانان و به خصوص دختران، که قسمتی از پیکره جامعه ما هستند، حفاظت کنند و آنها در سختی ها و مشکلات به حال خود رها نشوند. نهادهای حمایتی در صورتی که به درستی عمل کنند، بسیاری از آسیب هایی که به دلیل تجربه کم، مشکلات مادی و کمین گذاری دشمنان این مرز و بوم به وجود می آید را از میان می برند.


منابع : خبر انلاین / شفاف

رتبه اول ایران در فرار مغزها

مهاجرت نخبگان توهم؟واقعیت؟

مغزها پادرآورده و فرار می کنند!