وام 50 میلیونی و آینده مسکن!

وام مسکن با اصرار وزیر راه و شهرسازی و رئیس‌کل بانک مرکزی برای دومین بار طی یک سال اخیر افزایش یافت. هفته گذشته هیات دولت تصمیم گرفت سقف وام مسکن را تا 50 میلیون تومان افزایش بدهد. طبق این مصوبه سقف تسهیلات برای تامین مسکن برای کلانشهرها تا 50 میلیون تومان، برای مراکز استان‌ها و شهرهای بالای 200 هزار خانوار 40 میلیون تومان و برای سایر شهرها 30 میلیون تومان در جلسه هیات دولت تصویب شد.

این مصوبه جزئیات دیگری هم دارد از جمله اینکه همچنین 9 درصد از سود تسهیلات مسکن پیش‌گفته برعهده دولت خواهد بود. میزان سقف تسهیلات ودیعه اسکان موقت ساکنان در بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی در کلانشهرها 200 میلیون ریال، مراکز استان‌ها و شهرهای بالای 200 هزار نفر 150 میلیون ریال و سایر شهرها 100 میلیون ریال است که 10درصد از سود این تسهیلات برعهده متقاضی است. تعداد تسهیلات مورد نیاز ودیعه مسکن در هر سال 60 هزار واحد و در مجموع تا پایان برنامه ششم 360 هزار واحد است.

برنامه اصلی چیست؟

وزیر راه و شهرسازی و رئیس کل بانک مرکزی در مرداد ماه امسال در نامه ای به روحانی از برنامه آینده وزارت راه و شهرسازی پرده برداشتند. آنها در آن نامه طرح صندوق مسکن را پیشنهاد دادند:

در طی ماه‌های گذشته وزارت راه و شهرسازی و بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران به دنبال روش‌های گسترش بازار رهن بوده‌اند؛ هر دو نهاد البته می‌خواهند این مهم بدون استفاده از پول پرقدرت بانك مركزی انجام شود.

تشخیص وزارت راه وشهرسازی و بانك مركزی آن است كه چاره كار در شكل دادن وسیع به «صندوق‌های پس‌انداز مسكن» در بانك‌های كشور و تأسیس گستردة «موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسكن» نهفته است و این امر به تدریج می‌تواند از بانك مسكن كه بانك توسعه‌ای بخش است شروع و سپس در بانك‌های مختلف به مرحله اجرا درآید. خانوارها با پس‌انداز كردن، فرایند خرید مسكن را آغاز می‌كنند و «صندوق‌ها» و «موسسات» چند برابر پس‌انداز آن‌ها به «خانه اولی‌ها» و گروه‌های هدف متقاضی مسكن تسهیلات می‌دهند. با تشكیل جلسات هماهنگی بسیار وزارت راه و شهرسازی و بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران با معاون اول رئیس جمهور، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌ جمهور، وزارت امور اقتصادی و دارایی، مشاوران اقتصادی دولت، بانك مسكن و كارشناسان مختلف اقتصاد، اكنون به نوعی اجماع رسیده‌اند كه برای راه‌اندازی بخش مسكن باید حداقل حدود 50 درصد ارزش «واحد مسكونی » به خانوارهای هدف تسهیلات اعطا شود تا اقساط «در استطاعت» باشد؛ بدین‌منظور همگان توافق كرده‌اند كه تشكیل صندوق‌های پس‌انداز مسكن و موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسكن قدمی موثر در این مسیر است.

برای فعالیت گسترده این صندوق‌ها و به منظور تجهیز منابع پس‌اندازی خانوارها با هدف توسعه ساخت و ساز مسكن ارزان قیمت و برون‌رفت بخش از ركورد، لازم است «اقساط» پرداختی خانوارها «در استطاعت» و قابل تحمل برای آن‌ها باشد. نرخ سود تسهیلات نباید در شرایط امروز كشور برای خانوارهای متقاضی مسكن بیش از رقم 14 درصد باشد، در حالی كه نرخ سود بانكی جاری بالاتر از این رقم است.

ابهامات وام مسکن جدید

این وام البته ابهاماتی نیز دارد. پایگاه اطلاع‌رسانی دولت هدف از این مصوبه را احیاء ، نوسازی و بهسازی مسکن در بافت‌های فرسوده، ناکارآمد و سکونتگاه‌های غیررسمی، تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد و زوج‌های جوان اعلام کرد.

این در حالی است که محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در حاشیه جلسه هیئت وزیران هفته گذشته مصوبه دولت را به‌گونه‌ای دیگر بازگو کرد: «وام مسکن در کلان‌شهرها به 50 میلیون، در مراکز استان‌ها و دارای جمعیت بالای 200 هزار نفر به 40 میلیون و سایر شهرها 30 میلیون تومان افزایش یافت.»

وی در خصوص وام نوسازی بافت‌های فرسوده نیز گفت: کسانیکه قصد بازسازی بافت‌های فرسوده دارند مبلغی را برای وام اختصاص داده‌ایم که در کلان‌شهرها تا 20 میلیون تومان، شهرهای بالای 200 هزار جمعیت 15 میلیون تومان و سایر شهرها 10 میلیون تومان در نظر گرفته می‌شود.

اما به فاصله‌ای اندک از اطلاع‌رسانی سخنگوی دولت وزیر راه و شهرسازی از افزایش وام ساخت مسکن به 50 میلیون تومان در بافت‌های فرسوده  با نرخ سود 9 درصدی خبر داد و گفت: بر اساس مصوبه هیئت دولت ودیعه مسکن برای شهرهای بزرگ 20 میلیون تومان، برای مراکز استان‌ها و مراکز بالای 200 هزار نفر، 20 میلیون تومان و برای شهرهای کمتر از 200 هزار نفر 10 میلیون تومان است.

عدم اطلاع‌رسانی دقیق از سوی مسئولان دولت یازدهم باعث بروز ابهاماتی در خصوص مصوبه چهارشنبه هیئت دولت شده است، چراکه مشخص نیست بر اساس این مصوبه سقف 30 میلیون تومانی تسهیلات نوسازی بافت‌های فرسوده افزایش یافته یا این‌که قرار است به زوج‌های جوان و قشر کم‌درآمد تسهیلات خرید مسکن پرداخت شود.

به نظر می‌رسد مسئولان ناخواسته بسترهای جهش قیمتی در بازار مسکن را به‌وجود آورده‌اند، چرا که در سه روز گذشته فعالیت دلالان و سوداگران بازار مسکن به شدت افزایش یافته و با استناد به اظهارات سخنگوی دولت در خصوص افزایش تسهیلات مسکن از جهش قریب‌الوقوع قیمت مسکن خبر می‌دهند.

معلوم نیست این تسهیلات جدید دقیقا برای چیست اما افزایش نه چندان زیاد این تسهیلات نمی تواند بازار مسکن را با شوک مواجه کندو البته دولت باید جلوی سوءاستفاده های احتمالی را بگیرد تا سوداگران و دلالان هزینه جدیدی به متقاضیان مسکن وارد نکنند.