کیارستمی توضیح داد
پاسخگوی همه رزمندگان واقعی هستم
حبیب احمدزاده نویسنده کتاب های دفاع مقدس در قالب گفتگویی با عباس کیارستمی پرسشهایی را درباره جنگ و دفاع مقدس مطرح کرده و کیارستمی نیز در پاسخ نقطه نظرات خود را ارائه داده است که بخش هایی از آن را می خوانید.
احمدزاده: آقای كیارستمی من به عنوان رزمندهای كه تمام سالهای جنگ در جبهه بودم، چند روز پیش نقلقولی از شما شنیدم كه به شدت آزردهام كرد.
کیارستمی: ما همه نسبت به رزمندگان دین داریم، من تصور نمیكنم حتی كسانی كه ضد انقلاب هستند چه داخل و چه خارج ایران، بتوانند در این دین شك بكنند.
چند شب پیش در تلویزیون دیدم كه متاسفانه مجری با لحن هیجانی كه همه را تحریك میكرد، میگفت كه من نسبت به حماسهیی كه این جوانان خلق كردند، وفاداری نداشتم و پیشنهاد كرد كه اگر كیارستمی پوزش بخواهد و بگوید كه این یك اشتباه لفظی بوده، قضیه به سرانجام خواهد رسید. ولی من نفهمیدم بابت چه باید پوزش بخواهم وقتی چیزی نگفتم كه در نفی این حماسهآفرینان باشد.
احمدزاده: اما شما صراحتا از جنگ ما به عنوان جنگی که هیچ مفهومی نداشت یاد میكنید.
کیارستمی: من جنگ را اساسا بیهوده میدانم و به این نمیشود شك داشت. اما مسئول جنگ كسی است كه آغازش میكند نه كسی كه دفاع میكند. بله هنوز هم میگویم و از این جمله خود ذرهای عقبنشینی نمیكنم كه ما درگیر جنگی شدیم كه هیچ مفهومی نداشت. اما این جنگ به ما تحمیل شد و نمیخواستیم درگیر این جنگ بیمفهوم شویم. درست است كه هردو طرف در جنگ سهیم هستند اما مسئول كسی است كه آغاز میكند.
احمدزاده: آقای کیارستمی اینها بحثهای فردی هستند كه پیش میآیند اما موضوع مهمتر این است كه از صحبتهای شما استنباط دیگری میشود. این كه در یك جشنواره خارجی شما به یكباره به فیلمهای جنگی ایرانی میپردازید و در پایان صحبتهایتان جنگ ایران را جنگی بیمفهوم مینامید؟
کیارستمی: فكر میكنم لازم است كه درباره این موضوع كمی توضیح بدهم. همانطور كه میدانید من در كشورهای زیادی از دنیا كارگاه فیلمسازی دارم كه همین هم به اعتبار فیلمهایی است كه متعلق به سینمای ایران است. در این كارگاه موردنظر كه در دانشگاه سیراكیوز برگزار شد - و نمیدانم چگونه فیلمبرداری شده و چرا به یكباره بعد از 6 ماه فیلمش منتشر شد- من از روش ساخت فیلمهایی میگویم كه ضد هالیوودی هستند و به مسائل انسانی میپردازند و روابط انسانی در آنها در اولویت است و از سینمای صرفا سرگرم كننده و ویرانكننده دور هستند. در این وركشاپ یا كارگاه فیلمسازی من به موضوع جالبی برخوردم؛ كه در كشوری كه خودش مسبب بسیاری از جنگها در دنیا است، فیلمها را طبقهبندی كرده و در آن دوره سه ماهه به شركت كنندهها میگفتند كه هر فیلمی را چطور باید ساخت. اینها حتی در مورد فیلمهای غیراخلاقی هم دستورالعمل دارند یعنی هر كس، هر جور كه دلش بخواهد نمیتواند فیلم بسازد. ....
احمدزاده: آیا شما تا به امروز به مناطق جنگی سرزدهاید؟ آیا حماسهآفرینی این جوانان را دیدهاید؟
کیارستمی: راستش من نفهمیدم چرا باید به بدیهیات پاسخ بدهم. مگر كسی میتواند مدعی باشد كه آنها حماسه نیافریدند. من بعد از فتح خرمشهر وقتی به این شهر رفتم به دوستانی كه نیامده بودند گفتم یك تابلوی راهنمایی دیدم كه آنقدر گلوله خورده بود كه معلوم نبود ورود ممنوع است، گردش به چپ ممنوع است، گلولههای متعدد این تابلو را لوله كرده بود. مگر میتوان ارادتمند كسانی نبود كه در آن جنگ شهید شدند و این رفاه نسبی را برای ما فراهم كردهاند. اظهار علنی این چیزها به قول شما ریا محسوب میشود. چیزی كه عیان است چه حاجت به بیان است. آن رزمندهها كار انسانی خودشان را انجام دادند و من چرا باید حركت آنها را زیر سئوال ببرم. همین الان هم خجالت میكشم وقتی میگویم نسبت به اینها مدیونم. خجالتآور است چون میرود در باب دیگری كه من مثلا ترسیدهام و از روی ترس این حرفها را میزنم. اما من چه موقعیتی دارم كه به خاطرش بترسم؟ من كجا مورد عنایت و لطف این دوستان قرار گرفتم؟ من چه وقت عزیز كسی بودهام؟ لطفا به اینها پاسخ بدهید.
احمدزاده: چرا نباید این رشادتها را یادآوری كرد و چرا احساس میكنید از رزمندگان حرف زدن ریا محسوب میشود؟ آن رزمنده وظیفه خودش را درست انجام داده اما ممكن است مثل خیلی چیزهای دیگر، از كار او سواستفادههایی صورت بگیرد...
کیارستمی: من در حال حاضر و در زمان صلح به هیچ عنوان دوست ندارم در مورد جنگ حرف بزنم. ما همین الان در ایران، هم موزه جنگ داریم، هم موزه صلح. در این موزه، فیلم «دو راه برای حل یک مسئله» -که من آن را پیش از انقلاب و در سال 1354ساختم - به صورت مستمر به نمایش درمیآید و به تازگی هم مدیریت این موزه از من خواسته که فیلم «جاده ها» را برای نمایش به آنها بدهم. به هر حال در مورد موزه صلح اگر اطلاعاتم درست باشد، چند سال پیش با همکاری صلح طلبان ژاپنی ساخته شد، به دلیل این كه بعد از حادثه بمب اتمی در هیروشیما، آنها وظیفه خودشان میدانستند، معلولینی كه از جنگ باقی ماندهاند به یك شكلی درمان شوند و به زندگی برگردند، چون جنگ چیزی نیست كه جهان طالب آن باشد. ما حتی میبینیم كه به محض شروع یك جنگ، آدمهایی كه خیرخواه هستند و یا حتی تظاهر به خیرخواهی میكنند، تلاش میكنند كه یك جوری جنگ را تمام كنند و آتشبس اعلام كنند. بار دیگر اعلام می کنم من در زمان صلح، خیلی طرفدار حرف زدن درباره جنگ نیستم.
احمدزاده: قبول دارم كه ادامه كینه از جنگ ِتمامشده، اتفاق خوبی نیست، كما این كه ما در حال حاضر از كشور عراق به عنوان كشور دوست و همسایه نام میبریم. اما فكر نمیكنید درباره این حماسه ها و رنج ها صحبت نكردن، یك جور به فراموشی سپردن رشادتهای رزمندگان ماست.
کیارستمی: بستگی دارد چه كسی ما را به حرف زدن دعوت كند. در ضمن من از شما هم گله دارم كه به من شك كردید، چون ما قبلا هم در مورد سینمای جنگ با هم حرف زده بودیم و نظرات من را درباره جوانانی معصومی كه در یك جنگ نابرابر شركت كردند، میدانستید...
احمدزاده: من در مورد شما و رویكردتان در سینما شك و قضاوتی ندارم ، فقط خواستم این موضوع را از زبان خود شما به مردم منتقل كنم و اگر اینطور فكر نمیكردم كه به شما زنگ نمیزدم و گله نمیكردم. من میخواهم موضوع برای شخص خودم و همه شفاف شود.
کیارستمی: من ممنونم كه به من زنگ زدید و گلهتان را شخصا از من پرسیدید. اما ای كاش من هم میتوانستم مثل شما به كسی زنگ بزنم و سوالم را از او بپرسم و جواب صریح و صحیح بگیرم.
احمدزاده: سوال شما چیست؟
کیارستمی: عدهای معتقدند من باید عذرخواهی كنم اما اصلا نمیدانم چرا باید پوزش بخواهم و از چه كسی باید پوزش بخواهم.. ما در این مملكت رهبر داریم. مجمع تشخیص مصلحت داریم. شورای نگهبان داریم. مجلس داریم. رییسجمهور داریم. وزارت ارشاد داریم. . اما حالا تلویزیون با هیجان تمام میآید و میگوید كه من علیه یك همچین حماسه بزرگ بشری حرف زدم. باز هم میگویم كه من از هیچ جنگی دفاع نمیكنم اما بحث دفاع و تنبیه متجاوز چیز دیگری است.
همه واکنش ها به اظهارات کیارستمیبعد از انتشار ویدئویی از عباس کیارستمی که گفته می شد او به دفاع مقدس توهین کرده ابتدا ابراهیم حاتمی کیا واکنش نشان داد. البته این مجادله پیش از این مسبوق به سابقه بوده و بوی دوئل از آن می آید. عزتالله ضرغامی هم با اشاره غیرمستقیم به کیارستمی گفته بود: کسانی که این روزها دنبال مفهوم جنگ هستند و در لابه لای اظهارنظرها و سخنرانی هایشان درباره مفهوم جنگ بحث می کنند تا برای جوان ها نشان دهند که جنگ مفهومی دارد یا خیر، مثل ماهی ای می مانند که در آب به دنبال آب می گردد، در حالی که همه حیات او به آب وابسته است.
اکبر نبوی منتقد و مستندساز گفته بود: بعید می دانم که این سخنان درباره جنگ و دفاع مقدس از کیارستمی باشد و گفته باشد که جنگ ما هیچ مفهومی نداشته است اما اگر این حرفها را او بیان کرده باشد من برایش متاسف هستم چراکه کیارستمی نسبت به آرمان های ملی و نه صرفا آرمان های دینی و اسلامی که البته اینها از یکدیگر جدایی ناپذیر هستند، مطلقا درک و دریافت درستی ندارد.
حجت الله ایوبی رییس سازمان سینمایی هم ضمن تاکید بر اینکه جملات توهینآمیز درباره دفاع مقدس فقط از سوی عباس کیارستمی نقل شده و نظر خودش نیست، گفت با او در اینباره صحبت کرده و «کیارستمی با تمام وجودش به دفاع مقدس عشق میورزد».
فرآوری: منیژه خسروی
بخش سینما و تلویزیون تبیان
منابع: مهر / ایسنا
مطالب مرتبط: