یعنی دیگر می شود فیلم هندی را دست انداخت؟

حواشی دیگری از اسکار 2009

- آمار کلی برندگان امسال به این ترتیب بود؛ «میلیونر زاغه نشین» هشت جایزه، «ماجرای عجیب بنجامین باتن» سه جایزه، «میلک» و «شوالیه تاریکی» هر کدام دو جایزه و «دوشس»، «کتابخوان»، «وال - ای»، «عزیمت» و کوتاه ها و مستندها و انیمیشن ها هر کدام یک جایزه.

- در مراسم امسال و در نوع اهدای جوایز روی صحنه، دو تفاوت مهم و اساسی با رسم رایج اسکار به چشم می خورد. یکی اینکه معمولاً بازیگران برنده هر یک از دو شاخه اصلی و مکمل، جوایز بازیگران جنس مخالف همان رشته را در سال بعد اهدا می کردند در حالی که امسال در هر یک از این چهار رشته، پنج برنده همین اسکار در سال های گذشته برای صحبت درباره بازی کاندیداها و سپس اهدای اسکار بازیگر برنده، روی صحنه می آمدند. و دوم اینکه در اغلب دوره ها پنج سینماگر سرشناس در پنج مقطع جداگانه و متفاوت مراسم، پشت تریبون می رفتند و فیلم های کاندیدای بهترین فیلم را با شرحی مختصر، معرفی می کردند. امسال این بخش ناپیوسته حذف شده بود و جایش را به توصیف جزییات طراحی، تصاویر، داستان، موقعیت ها و شخصیت های هر فیلم در لابه لای معرفی کاندیداهای شاخه های مختلف (طراحی صحنه و لباس، فیلمنامه، بازیگری و...) داده بود.

- برهم زدن رسم همیشگی آکادمی در شکل اهدای جوایز بازیگری، عملاً به نتیجه باشکوهی در چهار بخش مراسم منجر شد؛ حضور پنج بازیگر باتجربه، گاه قدیمی و بارها تحسین شده (مثل دونیرو و هاپکینز) و گاه در آستانه تثبیت به عنوان بازیگری بزرگ (مثل کیدمن و برادی) گویی به خودی خود اسکاری را که آنها به بازیگر برنده می دادند، ارزشمندتر جلوه می داد. جایزه نقش مکمل مرد را جوئل گری، کریستوفر واکن، کوین کلاین، کوباگودینگ جونیور و آلن آرکین اهدا کردند که اولی قدیمی ترین برنده اسکار همین رشته (در سال 1971) و آخری جدیدترین برنده (در سال 2006) در بین حضار روی سن بود. هر کدام از این بزرگان باسابقه درباره یکی از کاندیداهای امسال و بازی و نقش او چند جمله یی حرف زدند و در یکی از جالب ترین اشاره ها گری گفت برنده اسکار پارسال همین رشته (خاویر باردم در «جایی برای پیرمردها نیست») در تمام طول آن فیلم داشت یکی از نامزدهای امسال (جاش برولین در «میلک») را مدام تعقیب می کرد تا او را بکشد. در نهایت هم جایزه این شاخه به شکلی هم شایسته و هم پیش بینی پذیر، به هیث لجر فقید برای بازی به یاد ماندنی اش در نقش جوکر در فیلم «شوالیه تاریکی» دومین بتمن کریستوفر نولان تعلق گرفت. چهار عضو از خانواده لجر در کنار پنج برنده سابق که حالا اهداکننده بودند، جمع پرشماری را برای یاد کردن از لجر تشکیل دادند. هنگام صحبت واکن درباره بازی هیث لجر مرحوم، در بین حضار آنجلینا جولی به گریه افتاده بود، آرتور پن و کریستوفر نولان چهره درهم کشیده بودند و برد پیت و کیت وینسلت حالتی بسیار غمزده داشتند.

- برای توصیف نامزدها و اعلام برنده بهترین بازیگر زن نقش مکمل، این بازیگران اسکاری روی صحنه آمدند؛ گلدی هاون، اوامری سینت، آنجلیکا هیوستن، تیلدا سوئینتن و ووپی گلدبرگ. وقتی آنها اسکار این رشته را به پنه لوپه کروز برای «ویکی کریستینا بارسلونا» اهدا کردند، وودی آلن عملاً به رکورددار ایجاد امکان موفقیت برای بازیگرانش تبدیل شد. فیلم های مختلف او پیش از این 10 نامزدی و پنج اسکار برای بازیگران مختلف (دایان کیتون در «آنی هال»، مایکل کین در «هانا و خواهرانش»، دایان ویست دو بار برای «هانا و خواهرانش» و «گلوله ها بر فراز برادوی» و میرا سوروینو برای «آفرودیت توانا») به ارمغان آورده اند. حالا ششمین اسکار بعد از یازدهمین کاندیداتوری، نصیب اولین بازیگر زن اسپانیایی فیلم های آلن، پنه لوپه کروز، می شد. نقش همسر سابق شخصیت خوزه آنتونیو (خاویر باردم) که کروز آن را در فیلم آلن ایفا می کرد، انواع میدان های لازم برای نشو و نمای یک بازیگر را داشت؛ از خستگی و به هم ریختگی تا عصبیت و پرخاش تا اینکه همزمان، منبع ایجاد شیفتگی و انزجار در مرد است. کروز جایزه یی را می گرفت که همبازی اش باردم با فیلم قبلی کارنامه خود به کارگردانی برادران کوئن پارسال گرفته بود.

- در بخش ویژه یی از تصاویر پخش شده در مراسم، جیمز فرانکو بازیگر مشهور نقش رقیب پیتر در سری «اسپایدرمن» و یانوش کامینسکی مدیر فیلمبرداری مشهور لهستانی الاصل امریکایی که فیلمبردار ثابت فیلم های 10 ، 15 سال اخیر اسپیلبرگ است، در اتاقی نشسته بودند و قطعاتی از کمدی های مختلف امسال را می دیدند و می خندیدند. ولی جالب اینجا بود که حتی بخش هایی از فیلم های درام و بسیارجدی مثل «شک» و «جاده رولوشنری / مسیر تحول» نیز لابه لای همین کمدی ها پخش می شد ولی باز کامینسکی و فرانکو می زدند زیر خنده. یعنی آنها نمونه آن دسته از تماشاگران امروزی بودند که حتی در سکانس های جدی فیلم ها نیز خنده هایشان سرجایشان بود و کاری به اینکه صحنه ها خنده دار نبود، نداشتند.

- پیش از اهدای جایزه مهم بهترین کارگردانی که مثل اغلب رشته های اصلی امسال به «میلیونر زاغه نشین» تعلق گرفت، هیو جکمن بازیگر استرالیایی الاصل سینمای روز امریکا که مجری اسکار امسال بود، سید گینس رئیس آکادمی علوم و هنرهای سینمایی امریکا را فراخواند و طوری این کار را کرد که همه لحظه یی تصور کردند قرار است او روی صحنه بیاید و برخلاف شکل معمول اسکار، حرف های آماری یا رسمی بزند. ولی اسکار مثل همیشه وقتی صرف این سخنرانی ها نکرد و رئیس، فقط از همان جا که نشسته بود، لحظه یی بلند شد و ایستاد و در پاسخ به تشویق حضار، فقط دستی برای جمع نشان داد.

- بعد از این معرفی و تشویق رئیس آکادمی، وقتی جایزه اسکار کارگردانی به دنی بویل برای «میلیونر زاغه نشین» رسید، او بعد از گرفتن جایزه مثل یک فنر دو سه بار از جا پرید و بالا و پایین شد و بعد پشت تریبون ایستاد و گفت؛ «شاید بچه هایم یادشان نیاید، ولی وقتی کوچک تر بودند همیشه بهشان می گفتم آرزویم است یک وقتی بتوانم مثل تیگر (شخصیت ببر کارتون «وینی پوه») در جا و بدون دورخیز، بالا و پایین بپرم. حالا که این مجسمه را گرفته ام، می بینم انرژی پریدن مثل تیگر را به آدم می دهد.» سرحالی بویل نشان می داد خوشبینی او در پایان فیلم «میلیونر زاغه نشین» تصادفی یا بدون اعتقاد درونی نبوده است.

- در مورد جایزه اسکار نقش اول زن، تصاویر برندگان قدیمی و جدید متعددی روی پرده پخش شد که میان آنها از آدری هپبورن بسیار جوان بعد از اسکار 1953 برای اولین نقش اولش در «تعطیلات رمی» (در ایران، «شبی در رم») تا چارلیز ترون «هیولا» و جولیا رابرتز «ارین براکوویچ» دهه اخیر، همه دیده می شدند. بعد از این تصاویر، پنج برنده مشهور اسکار نقش اصلی زن که تصویر شان همان میان پخش شده بود، برای معرفی کاندیداها و برنده روی سن آمدند؛ سوفیا لورن، شرلی مک لین، هالی بری، نیکول کیدمن و ماریون کوتیلار که آخرین برنده اسکار (برای فیلم «Lavie Un rose» در سال گذشته) بود. توجهات ویژه طراحان مراسم در تقسیم کارهای این بازیگران، جالب به نظر می رسید؛ کیدمن که محبوب ترین ستاره فعلی این جمع بود، درباره محبوب ترین ستاره جمع کاندیداها یعنی آنجلینا جولی و بازی اش در «بچه عوضی» کلینت ایستوود حرف زد، لورن با همان استیل مشهور ایستادنش با زدن دست راست به کمر درباره مریل استریپ و کاندیداتوری اش برای «شک» گفت 15 بار نامزدی اسکار و این شأن والا در بازیگری، چه برنده باشد و چه نه، جایگاه خود را دارد. مک لین به عنوان بازیگر بسیار باسابقه کمدی های رمانتیک بیلی وایلدر، به آن هاتاوی بازیگر جوان کمدی های رمانتیک این سال ها گفت علاوه بر تداوم این تجربه های شیرین، به صدای زیبایش هم اهمیت بدهد و باز آواز و ترانه بخواند. هاتاوی در ابتدای مراسم به جکمن - مجری آوازه خوان اسکار - پیوست و ترانه مرتبط با کاندیداهای مهم تر امسال را به اتفاق او خواند. ماریون کوتیلار فرانسوی هم به کیت وینسلت گفت تو در «کتابخوان» مرا بارها به گریه انداختی. در نهایت، جایزه در حالی به وینسلت اهدا شد که او برای نقشش در همین فیلم، جایزه بازیگر مکمل گلدن گلاب را گرفته بود و اینجا با همان فیلم، اسکار نقش اصلی گرفت.

- استفاده از روش تدوین «نما/ نمای متقابل» در کارگردانی مراسم طی بخش اهدای اسکار بازیگر زن اصلی، منحصر به فرد بود. وقتی کوتیلار درباره وینسلت حرف می زد، نگاه این دو به هم کاملاً مستقیم و رخ به رخ بود و کارگردانان تلویزیونی از دو صورت به هم کات می کردند.

وقتی لورن بازی استریپ را می ستود، حتی یک دوربین از پشت سر لورن نمای اورشولدری نشان داد که در عمق کادرش، مریل استریپ در ردیف اول نشسته بود. یعنی در گزارش یک مراسم، نوع تدوین شبیه یک اثر نمایشی و داستانی شده بود و بازیگران مثل شخصیت های یک فیلم سینمایی.

- وقتی وینسلت برای دریافت اسکار بازیگر زن روی صحنه فراخوانده شد، به غیر از همسرش سام مندس و کارگردان فیلم برنده استیون دالدری، به رقیبش آنجلینا جولی هم واکنشی دوستانه نشان داد و بعد روی سن رفت. وینسلت که در شخصیت فردی خودش به عنوان یک زن احساساتی شهرت دارد، تک تک زنان برنده قبلی را روی صحنه در آغوش گرفت و بعد از دریافت اسکار گفت؛ «من از هشت سالگی یک مجسمه اسکار داشتم که در واقع جای شامپو بود، ولی حالا این واقعی است و جای شامپو نیست.» بعد هم برای آنکه رو به مادر و پدرش که می دانست در سالن هستند احساساتش را نشان بدهد، گفت؛«مامان، بابا، یه سوتی بزنین من بفهمم کجا نشستین.» و جالب این بود که هنوز جمله اش تمام نشده، صدای یک سوت بلند و لحظه یی، سالن را از خنده منفجر کرد.

- واکنش های برندگان اسکار همیشه طوری با غافلگیری و ذوق زدگی همراه است که آدم مطمئن می شود از برنده بودن شان خبر ندارند. ولی به این رفتارها زیاد اعتماد نکنید. چون اولاً ممکن است ناشی از هیجان باشد و با وجود اینکه پیشتر از برنده بودن شان مطلع بوده اند به این هیجان دچار شده باشند و ثانیاً بهتر است برای اینکه بدانیم نتایج چندان هم محرمانه نیست و مقداری هم لو رفته است به چهره و چشم ها و عکس العمل های بازنده ها توجه کنید که انگار بعضی هایشان حتی قبل از شروع مراسم هم می دانند برنده نیستند. آشکارترین نمونه های امسال، آنجلینا جولی و دیوید فینچر بودند. جولی از همان ابتدا وقتی به اتفاق همسرش برد پیت روی فرش قرمز جلوی دوربین عکاسان و فیلمبرداران ایستاده بود در جدیت و ناسرحالی صورتش داد می زد که می داند اسکار را نخواهد برد و فینچر هم بعد از اشاره ستایش آمیز ریز ویترسپون به فیلم او «ماجرای عجیب بنجامین باتن» حین توصیف نامزدهای کارگردانی در حالی که طبعاً سر جای خودش نشسته بود طوری ابرو بالا انداخت که معلوم بود از برنده نبودن خودش مطمئن است. فینچر در میان کاندیداهای اسکار نبرده امسال مغرورترین و جولی گرفته ترین چهره را به خود گرفته بودند. تنها وقتی نام برد پیت را به عنوان یکی از کاندیداهای بازیگر مرد اصلی اعلام کردند و آنتونی هاپکینز بازیگر نقش پدر او در اوایل راهش در فیلم «افسانه های پاییزی» درباره اش حرف زد، جولی از ته دل خندید و شوهرش را تحسین کرد.

- جایی که تصاویر درگذشتگان سال 2008 پخش می شد از پل اسکافیلد تا چارلتون هستون و از آنتونی مینگلا تا جولز داسین، فراوانی بازیگران و کارگردانان سرشناس را بسیار بیش از درگذشتگان عرصه های دیگر نشان می داد، طبعاً واپسین تصویرها به محبوب ترین ستاره در گذشته پارسال پل نیومن اختصاص یافت. روی تصاویر نیومن در «لوک خوش دست» و «نیش» و «بوچ کسیدی و ساندنس کید» طنین صدای او شنیده می شد که یکی از تکان دهنده ترین جملات اسکار 2009 را.....

- البته در یک مصاحبه رادیویی بسیار قدیمی- به زبان می آورد؛ «آدم ها همین طوری فرق زیادی با هم ندارند. بزرگ ترین فرق آدم ها با هم این است که بعضی ها به قدر کافی از زندگی شان لذت برده اند و بعضی نبرده اند. همین.»

البته و بدون تردید، انتخاب پنج بازیگر برای اهدای هر جایزه بازیگری، جذاب و غافلگیر کننده بود. اما در کل مراسم امسال، هیچ وقت آن وزن سنگینی که مجموعه اهدا کنندگان اسکار بازیگر مرد اصلی روی صحنه به نمایش گذاشتند، جای دیگری حس نشد. فکرش را بکنید، مایکل داگلاس با آن همه محبوبیت عام و خاص توامان، آدرین برادی با آن خاطره عمیق که از بازی اسکاری اش در «پیانیست» پولانسکی در ذهن سینمادوستان به جا گذاشته، سًر بن کینگزلی که بازی ستایش شده اش به نقش مهاتما گاندی تنها یکی از بازی های پرشمار درخشان اوست، سر آنتونی هاپکینز که سال ها است به یکی از شمایل های کاریزمای یک بازیگر با سابقه بریتانیایی بدل شده است و بالاخره رابرت دونیروی بزرگ که در کنار مارلون براندو و آل پاچینو، یکی از سه صاحب سبک ترین بازیگران متدیست تاریخ سینما به حساب می آید، برای صحبت درباره نامزدهای بازیگر مرد نقش اول روی صحنه آمدند. این حرف ها نگاه جالب و ویژه متفاوتی داشت. کینگزلی درباره میکی رورک به همانندی او و نقش اش در فیلم «کشتی گیر» اشاره کرد، از این حیث که هر دو عملاً نوعی «قهرمان بازگشته»اند. هاپکینز که خودش یک بار نقش ریچارد نیکسون را در فیلم «نیکسون» الیور استون ایفا کرده، اتفاقاً درباره فرانک لانجلا که همین نقش را در فیلم «فراست / نیکسون» بازی کرده بود و برای آن کاندیدا بود، حرف نزد و راجع به برد پیت و نقش آفرینی اش در «بنجامین باتن» صحبت کرد و جالب تر از همه، رابرت دونیرو هم به رفاقت خود با شان پن اشاره کرد و هم با شوخ طبعی مثال زدنی اش گفت؛ «شان پن این همه سال مارو گول زده بود. در حالی که خودش مثل قهرمان فیلم «میلک» بود که براش کاندیدا شده مدام نقش مردهارو بازی می کرد، اون ضمناً مثل همیشه توی فعالیت های حقوق بشر هم خیلی موثره و حتی با پاپاراتزی ها هم خیلی نرم و آروم برخورد می کنه»، اشاره و شوخی دونیرو با این نکته بود که شان پن چند ماه پیش، یک بار به یک خبرنگار سمج و فضول حمله یی کرد و او را طوری ضرب و شتم کرد که کار به دادگاه کشید..

- با تاکید دوربین های مراسم بر گریه لنس بلک فیلمنامه نویس میلک که از شنیدن حرف های شعاری شان پن درباره همجنس گراها اشکش جاری شده بود، مشخص شد آکادمی کاملاً به صحه گذاشتن بر آزادی های مرتبط با همجنس گرایان بعد از تغییرات وعده داده شده توسط اوباما اصرار دارد. پن چنان جملات مظلوم نمایانه یی در وصف حال همجنس گرایان در جامعه امریکا گفت که انگار نمی داند در کشورش، همه فرم های کالج های آزاد برای پذیرش دانشجو، بند ثابتی دارند مبنی بر اینکه برای متقاضیان همجنس گرا تخفیف و امتیازات ویژه قائل می شوند، اهدای اسکار به او برای بازی اش در «میلک»، البته می توانست به نقش آفرینی دقیق و پرظرافت وی هم ربط داشته باشد؛ ولی زمینه سیاسی اش در امتداد شعارهای اوباما در دوران جدید، زمانی روشن تر شد که خود او به روشنی به نابسامانی اوضاع همجنس گرایان اشاره کرد و به صراحت گفت از زندگی درمیان مردمی که مردی چون اوباما را به ریاست جمهوری برگزیده اند، افتخار می کند. تعداد محدود کف زدن هایی که در واکنش به حرف او شنیده می شد، نشان دهنده دلزدگی نسبی حضار و اهل سینما از سیاسی بودن حرف های شان پن بود.

- در میان بخش هایی که از مراسم قدیمی پخش شد و برندگان اسکار بازیگری مرد را در سال های مختلف نشان می داد، جمله جک نیکلسون بعد از دریافت اسکار سال 1975 برای فیلم مشهور «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» و نقش مک مور فی دیوانه یا احتمالاً دیوانه در یک آسایشگاه روانی، همچنان هوشمندانه بود؛ «این جایزه نشون میده توی اعضای آکادمی هم مثل هر جای دیگه یی دیوونه زیاده که از بازی دیوونه یی مثل من در نقش دیوونه یی مثل مک مورفی خوش شون اومده»،

- در بخش بهترین ترانه، دو قطعه از فیلم «میلیونر زاغه نشین» و یک قطعه از موسیقی فیلم «وال - ای» کاندیدای اسکار بودند. وقتی حتی آهنگ «وال - ای» را نیز همان گروه هندی به رهبری رحمان خان هندی- برنده دو اسکار ترانه و موسیقی امسال- اجرا کردند، این احساس پیش آمد که سینمای امریکا حتی در بخش های غیرهندی اش هم به تسخیر هندی ها درآمده، با استقبالی که اسکار از پایان خوش عجیب و آن همه اتفاقات تصادفی بی منطق در فیلم «میلیونر زاغه نشین» به عمل آورد، بعید به نظر برسد که دیگر هیچ کدام مان بتوانیم بی منطقی های معمول فیلم های هندی را دست بیندازیم.

منبع : اعتماد

تنظیم برای تبیان : مسعود رضا عجمی