لطفا زرد نشوید

اصطلاح روزنامه نگاری زرد عبارتی است که در غرب از آن تحت عنوان Yellow Joumallsm یاد می‌کنند.

روند تولد چنین نشریاتی، با نشریات شهر نیویورک در دهه 1890 آغاز شد. شاید بتوان گفت اصلی‌ترین نشریه‌ای که بنیان روزنامه‌نگاری زرد را از نظر جذب مخاطب و نه محتوای آن پایه‌ریزی کرد، نیویورک سان (New York Sun) بود.

این نشریه در سال 1883 متولد شد. نیویورک سان نشریه‌ای بود با قیمت «یک پنی» و در واقع ارزان بودنش سبب فروش زیاد آن شد. از سوی دیگر نیویورک سان بنیانگذار دوره‌ای از نشریات است که در غرب به آنها نشریات یک پنی (penny press) گفته می‌شود.

نشریات یک پنی هم تقریباً مانند روزنامه‌نگاری زرد به میدان وارد شدند. نشریات یک پنی تیترهای بسیار درشتی داشتند و این تیترهای درشت به این دلیل استفاده می‌شد که شاید در آن مقطع فکر می‌کردند حتی یک پنی هم برای خرید نشریات زیاد است، بنابراین آنها را روی دیوارهای شهر نصب می‌کردند تا رهگذران بتوانندتیترها را  راحت بخوانند و یا حتی اگر دلیجانی از خیابان می‌گذشت، سرنشینان آن بتوانند از موضوع روز مطلع شوند.

نشریات یک پنی در واقع روزنامه‌هایی کاملاً مردمی بودند که خبر را برای مردم تولید می‌کردند. اما در قرن نوزدهم چرخشی در این پدیده به وجود می‌آید و روزنامه‌نگاری از تولید خبر برای مردم به سمت تولید خبر برای بازار کشانده می‌شود.

نظرات اساتید ارتباطات در رابطه با روزنامه نگاری زرد:

«حسین قندی»: نشریات عامه پسند به دنبال جذب مخاطب با خبرهای جنجالی و هیجان انگیز هستند و نباید آن ها را با نشریات دروغ گو که به بازتاب اخبار کذب می پردازند، هم سطح دانست. روزنامه نگاری زرد و عامه پسند هر دو از تعریف های یکسانی برخوردارند اما آنچه در کنار نشریات زرد در جامعه ی ما شکل گرفته اند نشریات دروغ گو یا کذبی هستند که بیشتر در سطح میادین شهر شاهد توزیع آن ها هستیم. نباید نشریات زرد و عامه پسند را با این گونه نشریات در یک سطح دانست؛ چراکه نشریات عامه پسند، حقیقت را می نگارند اما با دیدی هیجان انگیزتر و ضرب آهنگ تندتر. نشریات عامه پسند در دهه ی 60 با نشریات ورزشی گسترش یافتند، این نشریات بیشتر طبقات میانی جامعه را در بر می گیرد که به دنبال خبرهای جنجالی و پرهیجان هستند و در واقع برای گذراندن اوقات فراغت خود روی به مطالعه ی روزنامه ها می آورند. در اواخر قرن نوزدهم نشریات عامه پسند با اهداف اقتصادی در آمریکا پدید آمدند و در واقع به بازتاب اخبار افراد مطرح مانند ستارگان سینما و ورزشکاران پرداختند و در نهایت تب این نشریات سراسر جهان را در بر گرفت. اما بتدریج با گسترش این نشریات در سراسر جهان، در آمریکا نشریات پرمحتوا و با کیفیت پدید آمدند تا به رقابت به این نشریات بپردازند اما نمی توان گفت روزنامه نگاری حرفه یی و عامه پسند در مقابل یکدیگرند چرا که هر یک مخاطبان خاص خود را دارند و به بازتاب وقایع از دیدگاه خود می پردازند.

«احمد توکلی» : روزنامه نگاری زرد تنها منحصر به مطبوعات نمی شود بلکه رادیو و تلویزیون و حتی اینترنت را نیز در بر می گیرد، در واقع یک نوع روزنامه نگاری مبتنی بر جذب هر چه بیشتر مشتری «به هر قیمتی» است. بر همین اساس نوعی روزنامه نگاری مبتنی بر سرگرمی، حوادث گرایی، جنجالی بودن، حاشیه پردازی و بزرگ نمایی بیش از حد شکل گرفته است. اگر ما زرد بودن را یک واژه ی کلی برای روزنامه نگاری مبتذل بگیریم، می توانیم برای همه ی زمان ها و مکان ها یک حکم کلی صادر کنیم، «لطفا زرد نشوید» اما چون برخی به اشتباه روزنامه نگاری عامه پسند را که به عقیده ی من اوج هنر ژورنالیسم قرن بیست و یکم باید نام گذاری شود با روزنامه نگاری زرد اشتباه گرفته آن را مورد حمله قرار می دهند، بهتر است از دو واژه با قابلیت تفکیک بیشتر یعنی روزنامه نگاری توسعه مدار و روزنامه نگاری مبتذل استفاده کنیم. نباید فراموش کرد، روزنامه نگاری عامه پسند مطمئن ترین پله های بالارونده برای رسیدن مخاطب به روزنامه نگاری کیفی را ایجاد می کند. با توجه به این که نرخ مطالعه درکشور پایین است، این نوع روزنامه نگاری را نه تنها مورد انتقاد قرار ندهیم، بلکه حتی آن را تشویق و تقویت کنیم و در ردیف روزنامه های توسعه مدار به حساب آوریم.

«مجید رضائیان» : روزنامه نگاری عامه پسند برداشتی از جریانات روزمره ی مردم، فرهنگ و عرف در یک جامعه است. قبل از این که به وجوه تمایز روزنامه نگاری زرد و عامه پسند بپردازیم باید مخاطبان این دو دسته از روزنامه ها را بررسی کرد. بر این اساس اگر روزنامه نگاری زرد پا گرفت و هنوز هم به عنوان یک جریان مطبوعاتی در سطح جهان مطرح است به مخاطبان این نشریات برمی گردد. باید روزنامه نگاری زرد از عرصه ی مطبوعات حذف شود؛ روزنامه نگاری زرد عیب های متعددی دارد اما در مقابل مزیتی دارد که می تواند یک سری از مخاطبانی که با رسانه های مکتوب سر و کار ندارند را به جرگه ی روزنامه خوانان ملحق کند، در حقیقت آن ها با خواندن یک خبر یا تیتر جذاب روزنامه ای حتی اگر هم دروغ باشد، به این سمت گرایش پیدا می کنند. این نوع روزنامه نگاری تنها به تیراژ و مخاطب توجه دارد و در حقیقت روزنامه نگاری زرد روزنامه نگاری کاذب معطوف به مخاطب است. روزنامه نگاری عامه پسند روزنامه نگاری اجتماعی است و این روزنامه نگاری تمامی اقشار جامعه و صنوف مختلف را تحت پوشش قرار می دهد. بر این اساس روزنامه نگاری عامه پسند به مسائل روزمره و دغدغه های مردم می پردازد و به دنبال بزرگ نمایی رویدادها به مانند روزنامه نگاری زرد نیست.

«امید مسعودی» : در ایران نشریات زرد به معنای واقعی وجود ندارند چرا که محدودیت های قانونی و عرفی مانع شکل گیری این نشریات می شود. براساس تحقیقات انجام شده در تعریف این نشریات، عناوینی مانند نشریات تابلوئید، زرد، عامه پسند به آنها اطلاق می شود که در بسیاری از موارد تفکیک آن ها با یکدیگر کار چندان آسانی نیست. در ایران به دلیل مسائل اخلاقی و قوانین حاکم بر مطبوعات، نشریات زرد جایگاهی ندارند و به عبارت دیگر بیشتر با نشریات عامه پسند سر و کار داریم که طیف وسیعی از افرادی که به دنبال خبرهای حاشیه ای و جنجالی هستند را در بر می گیرد. نشریات عامه پسند در جامعه ی ما توانسته اند عده ای از مخاطبان پنهان را جذب کنند و اگر بتوانند بر کیفیت نشریات خود بیافزایند در نتیجه مخاطبانی را که رهگذری بر اثر روی دادن برخی حوادث بدنبال کسب اطلاعات بیشتر هستند به جمع خوانندگان مطبوعات، ملحق می کنند. نشریات عامه پسند با پرداختن به اخبار و رویدادهای حادثه ای در حقیقت سعی در هوشیارسازی مخاطبان خود دارند اما در کنار این مسائل، گاهی نکات غیراخلاقی و بدآموزی هایی نیز مطرح می شود که باید این نشریات در پرداختن به جزئیات حوادث، دقت بیشتری به عمل آورند.

بخش ارتباطات تبیان

منابع: همشهری آنلاین/ ایسنا

مطالب مرتبط:

حاشیه های دردسر ساز

آقایان خبرنگار بیاید توبه کنیم

رسانه عالمانه را بیشتر دوست داریم

تنش زایی یا تنش زدایی، وظیفه رسانه كدام است!