آیا از رکود خارج شده ایم؟
رئیس جمهور چند روز گذشته اعلام کرد اقتصاد ایران از رکود خارج شد. این در حالی است که خیلی ها معتقدند نشانه های خروج از رکود در اقتصاد ایران محسوس نیست.
اگر چه دولت در تلاش است علاوه بر کاهش نرخ تورم شرایطی را به وجود آورد تا اقتصاد را نیز از رکود خارج کند اما با توجه به وجود رشد اقتصادی منفی، محدودیتهای تولید و فضای نابسامان کسب و کار، دستیابی به این هدف نیازمند تلاش وافر است چرا که با وجود این همه مشکلات نباید انتظار خروج از رکود را به این زودیها داشت تاکنون هیچ مرجع مشخص رسمی مثل مرکز آمار و بانک مرکزی، آماری مبنی بر خروج از رکود اقتصادی ارائه نداده است. با شروع به کار دولت یازدهم اگرچه نرخ تورم 35 درصد بود بنا به گزارش دولت این نرخ اکنون کاهش یافته و قرار است تا پایان سال جاری به 25 درصد و حتی کمتر از آن برسد اما مردم اکنون کمتر نتیجه کاهش نرخ تورم را لمس میکنند چرا که هزینههای سفره آنها نهتنها کاهش نداشته بلکه در برخی اقلام چون لبنیات افزایش نیز یافته است. هرچند نباید تلاش دولت را در کاهش نرخ تورم نادیده گرفت اما با محاسبه نرخ تورم طبق میانگین قیمتی 350 نوع کالا، کار اصولی که به نفع مردم باشد صورت نگرفته است بنابراین دولت باید در مسیری گام بردارد که هزینه خانوارها را کاهش دهد چرا که اکنون هزینههای آب، برق، تلفن، گاز، مسکن، حمل و نقل، شهریه دانشگاه، مواد غذایی و درمان بالاست و چه بهتر است که دولت ابتدا کاهش نرخ 20 قلم کالای اساسی مصرفی را مدنظر قرار دهد. اکنون دولت از کاهش نرخ تورم به مردم گزارش میدهد اما تناقضاتی دیده میشود زیرا با روی کار آمدن دولت یازدهم در برخی هزینهها چون حمل و نقل در کلانشهرها افزایش قیمت 150 درصدی و در برخی کالاها چون شیر و لبنیات افزایش 15 درصدی را شاهد بودیم این در حالی است که هزینههای خدمات نیز نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش داشته است. برای بررسی دقیق نرخ تورم مرکز آمار و بانک مرکزی باید دقت کافی و لازم را به کار گیرند تا مردم نیز به آمار و ارقامی که دولت درباره کاهش نرخ تورم ارائه میدهد، اعتماد کنند.
همواره بنیانگذار جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری بر عدم تبعیت از نظام سرمایهداری تاکید دارند اما متاسفانه اکنون نشانههای پیروی از اقتصاد بازار آزاد و نظام سرمایهداری در کشور دیده میشود. فعالیتهای اقتصادی ایران باید مبتنی بر بازار اسلامی باشد، چرا که در بازار آزاد، نظام عرضه و تقاضا جاری و ساری است و در کشوری که نظام اقتصادی نامتعادلی دارد چنانچه بازار را به حال خود رها کنند جولانگاه سوداگران و ثروتاندوزان خواهد شد.
همواره بنیانگذار جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری بر عدم تبعیت از نظام سرمایهداری تاکید دارند اما متاسفانه اکنون نشانههای پیروی از اقتصاد بازار آزاد و نظام سرمایهداری در کشور دیده میشود
زمانی میتوانیم از رکود خارج شویم که بر رشد اقتصادی منفی فائق آییم، این در حالی است که صندوق بینالمللی پول در گزارشی اعلام کرده است در سال 2014 اقتصاد ایران بین نیم تا یک درصد رشد کرده است بنابراین با یک یا نیم درصد رشد اقتصادی نمیتوان از رکود خارج شد. همچنین خروج از رکود نیازمند تلاش در جهت افزایش رشد اقتصادی کشور است و هدایت نقدینگی به سمت فعالیتهای تولیدی با هدف ایجاد ارزش افزوده و حرکت در مسیر رشد تولید ناخالص ملی، همچنین تقویت ارزش پول ملی میتواند به رشد اقتصاد کشور کمک کند. در شرایطی که کشور در رکورد تورمی به سر میبرد اما چشمانداز خاصی که منجر به اجرای برنامههای مشخص چون تحرک تولید و بهبود بخشهای کشاورزی و توسعه بخش مسکن شود کمتر به چشم میخورد و در این بخشها رشد مثبتی دیده نمیشود.
در دولت دهم شاهد کاهش ارزش پولی ملی و توزیع ناعادلانه ثروت بودیم (ضریب جینی) و این کاهش به دلیل تاریک بودن بخشهای مختلف اقتصادی بود چرا که 25 درصد اقتصاد ایران اکنون زیرزمینی است و سالانه 25 میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور میشود. رقم ضریب جینی ایران اکنون بین 37 تا 38 است که این رقم هر چه به صفر نزدیک شود، توزیع عادلانه ثروت را نشان میدهد. این عدد در کشورهایی چون فنلاند و نروژ بین 15 تا 20 است. حرکت در مسیر بالا بردن تولید ناخالص ملی نیازمند توجه جدی به همه بخشهای اقتصاد است به طور مثال اکنون دولت توجه ویژهای به صنعت خودروسازی دارد در حالی که اگر به بخش صنایع دستی توجه ویژه کند، این بخش میتواند در بالا بردن تولید ناخالص ملی نقش بسزایی ایفا کند.
دکتر محمدباقر صدری عضو انجمن اقتصاددانان ایران بخش اقتصاد تبیان
مطالب مرتبط: