مشق شب، تعطیل نیست ...
زمان گذشت و همه چیز تغییر کرد؛ دفتر مشق همان سیاه مشق عشق دهه‌ی شصتی‌ها، حالا نام دفتر تلاش به خود گرفته است، دیگر از تصمیم کبری و کوکب خانم خبری نیست؛ اما اگر نامش عوض شده و درسش، درس فناوری اطلاعات گشته است، باز هم برای دانش آموزان همان تکلیف شب است. گر چه کم ولی باید مشق شب را نوشت. هنوز هم خارج از ساعت مدرسه درسی باید آموخت؛ چرا که ساعات مدرسه کافی نیست و باید بیشتر از این‌ها تمرین کرد.
گویی دنیا، دنیای کمتر از دقیقه گشته است؟ اگر لحظه‌ای درنگ کنی عقب خواهی افتاد! پس باید تلاش کرد و هر چه بیشتر آموخت.
هدف از تکلیف
هدف از تکلیف در منزل، اینست که آنچه در طول روز در مدرسه آموخته شده، در ذهن دانش آموز تقویت شود و به یاد سپرده شود. همچنین دانش آموز بیاموزد که چگونه به تنهایی و بدون کمک مستقیم معلم، مسئله‌ای را حل کند یا سوالی را پاسخ دهد و مهمتر اینکه کودکان بتوانند فرصت‌ها را زمان بندی کنند؛ همچنین زمانی را به انجام تکالیف شب اختصاص دهند و احساس مسوولیت را بیاموزند. این کار به انگیزه، نظم و توانایی استفاده از منابع درسی نیازمند است. تکلیف شب یکی از روش‌هایی است که به دانش آموز می‌آموزد چگونه به تنهایی بیاموزد.
چگونه تکلیف شب را به شکل مثبت و مفید درآوریم
- «دفتر مشقم رو فراموش کردم.»
- «خواهرم دفتر مشقم رو پاره کرد.»
- «دیشب مریض بودم؛ دفترم تو خونه جا مونده و...» خلاصه بهانه‌های پایان ناپذیری که اکثراً اغلب معلم‌ها عادت به شنیدنش را دارند.
ولی آنچه مهم می‌باشد اینست که تکلیف و درس باید به عنوان یک وظیفه هر روزه انجام شود. آن هم به درستی، منظم و سر موقع...
اما چگونه باید تکلیف به صورتی دوست داشتنی و مفید درآید و از تنشی که این مسائل بر خانواده اعمال می‌کند، بکاهیم؟ باید اول آگاه شویم که معلم و مسئولین آموزشی از دادن تکلیف چه هدفی دارد؟
ابتدا از کودک اطلاعات کسب کنید؛ با شروع سال تحصیلی والدین هم باید هر روز با کودک پیش روند و او را به چالش بکشند؛ مثلاً با دیدن برنامه هفتگی اگر در روز خاصی دیکته دارند، حتماً شب قبل از او امتحان گرفته شود چه خواسته باشد و چه نخواسته باشد. اگر کودک عنوان کند که درسی ندارد یا تکالیفش را انجام داده است حتماً باید تکالیف از سوی والدین بازدید و از او درباره درس‌ها پرسیده شود.
کودک مورد توجه است
اگر والدین در منزل در جریان تکالیف کودک قرار داشته باشند و دریابند که پیشرفتش چگونه است، با این توجه به کودک می‌فهمانند که برای وی اهمیت قائل هستند. زمانی که کودک احساس کند مورد توجه است تکالیفش را بهتر انجام خواهد داد. در مورد بعضی کودکان باید مدتی احساس یک پلیس یا بازپرس را داشت. ظاهراً نباید این موضوع را نشان داد ولی در خفا باید همچون یک بازپرس بود، در ظاهر همراه و همیار کودک؛ ولی در خفا از نحوه تدریس، اهداف و نحوه تکلیف دادن شب به دانش آموز از سوی معلم باید توسط والدین پرسیده شود و با توجه به انتظارات معلم پیش رفت.
برای انجام تکالیف برنامه‌ای تدوین کنید
با توجه به جمله‌ای که می‌گوییم : «همه ما موجوداتی یگانه‌ایم بی نظیر و بی تشابه.» همه دانش آموزان با یکدیگر متفاوت هستند؛ یعنی نمی‌شود برنامه‌ای را که برای یک دانش آموز ریخته شده و موفق بوده برای دیگری نیز همان بازدهی را داشته باشد. بعضی کودکان نیاز دارند بعد از مدرسه مدتی به بازی بپردازند و انرژی مازادشان را مصرف کنند، ولی برخی دیگر وقتی بازدهی بیشتری دارند که قبل از بازی تکالیفشان را انجام دهند؛ بنابراین باید همراه با خود کودک برنامه ریزی کرد و زمانی را مشخص نمود تا با برنامه مورد علاقه وی یا بازی کردنش تداخل نداشته باشد.
دانش آموز باید بپذیرد که در بعضی مواقع احتمال تغییر در زمان و طول مدت تکلیفش وجود دارد. باید برای انجام تکالیف او مکان ویژه‌ای را تعیین کرد، مکانی ساکت که نور کافی داشته و در صورت امکان کتاب‌های کمک درسی نیز در دسترسش باشد.
بر نحوه درس خواندن فرزند نظارت کنید
اگر کودک تکالیف مدرسه‌اش را انجام نمی‌دهد و یا در انجام آن مشکل دارد باید به او کمک کرد. باید علت را کشف نمود و در حل و رفع آن کوشید.
ابتدا باید مشکل را از مشکلات دیگر مجزا کرد و در صورت لزوم برنامه را تغییر داد و آن برنامه را بر حسب نیاز و شرایط او بازنویسی کرد. گاهی باید از بازی‌های کودک و فعالیت‌های مورد علاقه‌اش به عنوان پاداش برای انجام تکالیف استفاده کرد؛ بدین معنی که بخشی از تکالیف را انجام داده و ده دقیقه استراحت را به بازی مورد علاقه‌اش بپردازد.
زمان‌های درس خواندن را باید ثبت کرد و ساعات بازی را از آن‌ها کسر نمود. بهتر است دانش آموز این کار را انجام دهد و خودش زمان تکالیفی که تعیین شده را محاسبه کند. باید نظم، ترتیب و مهارت‌های مطالعه را به دانش آموزان آموخت، مثلاً تکالیف طولانی را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنند یا برای ماه‌های آینده و امتحانات برنامه ریزی نمایند.
نهایت این که بهترین راه جهت انجام تکالیف تشویق است؛ هر چه تشویق به موقع و مفید بیشتر باشد مسئولیت پذیری کودک نیز بیشتر می‌شود.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: ملیحه قشقایی
تنظیم: علی سرمدی
