کشفی جدید از تمدن مایا

بقایای دو شهر کهن متعلق به دوره مایاها در قلب شبه جزیره یوکاتان در مکزیک با حفاری باستان‌شناسان از زیر جنگل کشف شد.

باستان‌شناسان اسلوونیایی پس از کشف یک شهر بزرگ در حوالی شبه‌جزیره یوکاتان مکزیک در سال 2013 به کاوش‌های خود ادامه دادند تا موفق شدند دو شهر کهن دیگر متعلق به دوره مایاها را که شامل بقایای چندین معبد هرمی و یک کاخ است را از زیر جنگل‌های این منطقه کشف کنند.

یکی از شهرهای کشف شده دارای نمایی فوق‌العاده با ورودی تزئین شده توسط آرواره‌های یک اژدها است.

این محوطه اولین‌بار در سال 1970 توسط «اریک وان یو»، باستان‌شناس آمریکایی مشاهده شد و وی طرح‌هایی از نمای بناهای سنگی آن کشید‌، با این وجود مکان دقیق این محوطه تاریخی گم شد و تلاش‌ها برای پیدا کردن آن بی‌فایده مانده بود.

«ایوان اسپراژک»، رییس مرکز تحقیقاتی آکادمی علوم و هنر اسلوونی در این‌باره گفت: ممکن است در جنگل در فاصله 200 متری یک محوطه تاریخی باشید و آن را تشخیص ندهید و تنها زمانی که باستان‌شناسان طرح‌های «اریک وان یو» را با بناهای جدید کشف شده مقایسه کردند به ماهیت اصلی آن‌ها پی ‌بردند.

قوم مایا با فرهنگ ترین جامعه را در سراسرآمریکای مرکزی تشکیل داد . آنان در زمینه های ادبیات نوشتاری ، شهرسازی ، ریاضیات و ستاره شناسی به پیشرفت های قابل توجهی نایل آمدند . مایاها ، به شدت تحت تاثیر آراء و عقاید اقوام اولمک بودند.

حدودا برای مدت 6 قرن، از سال 300 تا 900 میلادی، تمدن مایا در زمینهای پست گواتمالا و مکزیک کنونی رونق گرفت. بسیاری از مایاها در شهرهایی مثلتیکال، پالنگ کی و کوپان زندگی می کردند. حاکمان آنها در این نواحی عبادتگاههای هرمی شکل، قصرها، بازار و میدانهای تجارتی و زمینهای ورزشی بسیار زیبایی ساختند . آموزش هنر و تجارت رونق پیدا کرد و نویسندگان با استفاده از عکسها و نقشهای سمبلیک، یک سیستم نوشتاری ایجاد کردند. ریاضیدانان و ستاره شناسان مایا بسیار متخصص بودند.

مایاهای باستانی از یک نژاد و تیره بودند و به زبانهایی مشابه سخن می گفتند . سرزمین های اولیه قوم مایا شامل منتهی الیه جنوبی مکزیک ، گواتمالا، بلیز و قسمتی از کاستاریکا و هندوراس می شد ، مساحتی تقریباً به اندازه ی بریتانیای کبیر . قلمرو مایاها را میتوان به سه بخش تقسیم کرد :

نواحی کوهستانی جنوبی که به سواحل اقیانوس آرام می رسد

نواحی مرکزی پوشیده از جنگل

نواحی خشک شمالی

بعد از دوره ترقی این تمدن ، سرانجام نه پیشگویی ها توانست تمدن مایا راز افول نجات بخشد و نه قربانی کردن ها . این افول به دلائل مختلفی می توانسته باشد : به خاطر پیشی گرفتن میزان افزایش جمعیت از میزان تولیدات غذایی ، منازعات بین شهر ها ، خشکسالی طولانی که مردم را مجبور به ترک شهر ها کرده باشد .

عبادتگاه هرمی شکل

تعداد بسیاری زیادی از اهرام سنگی (معبدهای هرمی شکل) در جنگل های انبوه آمریکای مرکزی پنهان شده اند. بسیاری از این اهرام توسط مایاها، در حد فاصل سالهای 300 میلادی و 900 میلادی ساخته شدند. یکی از بزرگترین هرمها، معبد کتیبه ها در منطقه پالنگ در مکزیک می باشد.

حروف تصویری مایاها

کسی تا کنون طریقه خواندن خط مایاها را که با استفاده از حروف تصویری نوشته می شد، کشف نکرده است. نخستین حروف تصویری روی سنگهای یاد بودی حکاکی شدند که برای بزرگداشت حاکمان یا ثبت وقایع مهم بود. سپس حدودا از تاریخ 890 میلادی، کاهنان مایا روی کاغذ های ساخته شده از پوست درختان با استفاده از قلم های ساخته شده از موی خوک وحشی، می نوشتند. یک کتاب مایا را کودکس (مجموعه قوانین) می نامند.

رنگ آبی مایایی

یکی از ویژگی‌های برجسته هنر این تمدن را رنگ آبی زنده‌ای می‌دانند که آبی مایا نامیده می‌شود. سال‌هاست که ماندگاری این رنگ در آثار به جامانده از این تمدن ذهن باستان‌شناسان را به خود مشغول کرده است.

کاترین دژوره و همکارانش در موسسه نیل موفق شده‌اند راز این ماندگاری را کشف کنند. آنها از پراش پرتو ایکس در بلورنگاری و تحلیل گرماوزن‌سنجی مواد برای رسیدن به این پاسخ استفاده کرده‌اند.

باستان‌شناسان می‌دانند که آبی مایا از حرارت دادن ترکیب رنگ‌دانه‌های نیلی آلی همراه با پالیگورسکیت، نوعی خاک رس حاوی الیاف در منطقه یوکاتان تهیه می‌شده است. طی این فرآیند، رنگ‌دانه‌ها جذب الیاف موجود در این خاک می‌شدند.

دژوره می‌گوید: «تحقیقات ما نشان می‌دهند الیاف این خاک دارای کانال‌هایی بودند که توسط قطرات آب پر شده بوده‌اند. حرارت آب را از این رشته‌ها خارج می‌کرده و رنگ‌دانه نیلی جایگزین آن می‌شده است. جالب اینجاست که پس از خنک شدن مجددا روی این کانال‌ها را پوشش غیر‌قابل نفوذی می‌پوشانده و و رنگ‌دانه‌ها را در مقابل تغییرات حفظ می‌کرده است.

«اگر پیوند دوگانه کربن-کربن در این رنگ‌دانه بشکند، نیلی به زرد تغییر رنگ خواهد داد. به همین دلیل باید مکانیزم حفاظتی دومی هم در حفظ رنگ تأثیر داشته باشد. این مکانیزم دوم آرایش اتمی این رنگ‌دانه است که توسط کانال‌ها حفظ می‌شده و امکان شکستن این پیوند را به حداقل می‌رسانده است».

دژوره و همکارانش می‌گویند: «ثبات شیمیایی رنگ آبی مایا حاصل شیوه استقرار اتمی این رنگ‌دانه درون کانال‌های سیلیسی مستحکم است». این گروه حتی به ابداع آبی تازه‌ای با استفاده از همین روش، استفاده از رنگ‌دانه نیلی آلی همراه با زئولیت -ترکیب سیلیسی متخلخل دست زده است. نتایج همان ثبات و ماندگاری را نشان می‌دهند.

این کشف نه‌تنها به شناخت اسرار قوم مایا کمک می‌کند بلکه راه تازه‌ای برای حفظ ثبات شیمیایی رنگ‌ها در اختیار ما قرار خواهد داد.ساختار ملکولی این رنگ‌دانه باستانی در کنار به کارگیری فناوری‌های تازه می‌تواند به ابداع نسل جدیدی از رنگ‌های بادوام بیانجامد.

بخش هنری تبیان

ایسنا

رشد

خبرآنلاین

مطالب مرتبط:

هنر مایا

هنر و تمدن مایا، فاتحان زمان

تمدنی ناشناخته در مکزیک