تعطیلات به سبک ایرانی!

عددهای قرمز رنگ تقویم هر سال، اولین چیزهایی است که اکثریت ما در هر سالنامه‌ای با دقت و علاقه می‌شماریم و رویش حساب می‌کنیم.

هرچند برخی روزهای احتمالی نیز برای تعطیل شدن وجود دارد و برخی از تعطیلات نظیر عید فطر، ممکن است جابجا شود و همین امر برنامه ریزی برای تعطیلات را مشکل می‌سازد، اما کمتر کسی است که از وجود تعطیلات کاری و اداری در کشور، خوشحال نشود و از زیاد بودن آن، ناراضی باشد! ‏بحث تعطیلات از یک جنبه، به استراحت و فراغت و رسیدگی به امور شخصی می‌انجامد و از دیگر سو، به کاهش فعالیت‌های اقتصادی و ایستایی چرخه تولید و ثروت عمومی می‌رسد برای همین است که به دنبال طرح کاهش تعطیلات رسمی کشور در سال گذشته در مجلس شورای اسلامی و بازتاب آن در محافل مختلف، نظرات موافق و مخالف بسیاری مطرح شده است و بررسی و کارشناسی آن همچنان ادامه دارد.‏

ماجرای حذف تعطیلات رسمی كشور از آنجایی آغاز شد كه حدود یک سال پیش مرکز پژوهش‌های مجلس در آخرین ماه‌های فعالیت خود طرحی منتشر کرد که در آن پیشنهاد حذف 9 روز از تعطیلات رسمی ایران به چشم می‌خورد.

مرکز پژوهش‌ها در پیش‌نویس طرح خود پیشنهاد کرده بود‌: تعطیلات رسمی قطعی در تقویم کشور عبارت باشند از 4 روز نخست نوروز، روز 13فروردین ماه، روز عید فطر، روز عید غدیر، روز عید قربان، روز نیمه شعبان، روز 28 ماه صفر، روز 21 ماه رمضان، روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، روز 22 بهمن، روز 14 خرداد و روز اربعین حسینی.

این طرح البته یک تبصره جالب هم داشت: روز ولادت و شهادت امام رضا(علیه السلام) در استان خراسان رضوی و روز شهادت امام صادق(علیه السلام) و حضرت زهرا(سلام الله علیها) در استان قم تعطیل رسمی باشد؛ در این 4 روز در همه نقاط کشور ساعت کار یک ساعت دیرتر!

تعطیلات رسمی

روزهای تعطیلات رسمی در کشور ما قابل توجه است  شاید با یک حساب سرانگشتی ساده نتوان ان را محاسبه کرد بعنوان مثال در سال ٩١  با احتساب روزهای تعطیل رسمی، روزهای جمعه، تعطیلات اداری روزهای پنجشنبه و روال تعطیلی روزهای میان دو تعطیلی، 130 روز از سال، به روزهای غیرکاری و غیر اداری تبدیل شد و جزو تعطیلات به حساب آمد (یعنی بیش از یک سوم روزهای سال 1391 و حدود 35 درصد کل آن سال(!

این در حالی است که عده ای، آمار روزهای غیرکاری در ایران را بیش از میانگین جهانی می‌دانند و می‌گویند: «تعطیلات و میان تعطیلات کشور ما 4 برابر میانگین جهانی است و باعث شده است به تولید ملی ضربه وارد شود. یک ـ سوم مردم ایران بیشتر از میانگین جهانی تعطیلات دارند، در حالی که دو ـ سوم مردم شرایط کاریشان به گونه‌ای است که کمتر از میانگین جهانی تعطیلات دارند که این هم یک نوع بی‌عدالتی است.» ( ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف آباد در مجلس شورای اسلامی) ‏

برخی نیز معتقدند که « تعطیلات سالانه اکثر کشورهای جهان بین 110 تا 129 روز است، اما در ایران با احتساب 25 روز تعطیل رسمی، که 15 روز از آن مختص مناسبت‌های مذهبی و اسلامی است (تقویم قمری) و 52 روز تعطیلی روزهای جمعه، تعداد روزهای تعطیل به 77 روز می‌رسد. اگر نیم روز تعطیلی پنجشنبه‌ها را نیز به آن اضافه کنیم تعداد کل روزهای تعطیل درایران103 روز خواهد بود که براین اساس، ایران در مقایسه با کشورهای جهان، به جز یک کشور(یمن) کمترین تعطیلات را در جهان دارد.» (حمیدرضا عسگری، سرمقاله روزنامه آفرینش)

برخی دیگر هم معتقدند که «روزهای مهمی مانند 23 رمضان باید تعطیل شود ،اینکه روز 23 ماه رمضان را تعطیل نکردیم ناشی از بی‌توجهی مسئولان است و اگر این روز تعطیل اعلام نشود مهم‌ترین شب از لیالی قدر مغفول می‌ماند زیرا بیشترین احتمال برای شب قدر بودن روز 23 رمضان است و ما در اصل با تعطیل سراسری اعلام کردن این روز به قرآن تعظیم می‌کنیم و این گرامیداشت قرآن را نشان می‌دهد. شاید حدود 7 یا 8 سال قبل بود که یکی از روشنفکرانی که به مرور حتی منکر وحی بودن قرآن شد و از روشنفکرانی بود که از دخالت دین در سیاست نگران بود در سخنرانی خودش با ابراز نگرانی می‌گفت معنویت در جهان در حال گسترش است و باید جلوی این کار را بگیریم»(استاد پناهیان،قطر)

موافقان و مخالفان

همه افراد جامعه در مشاغل و موقعیت‌های مختلف، به نوعی با تعطیلات رسمی کشور مرتبط هستند و به عنوان جامعه هدف این تعطیلات، برای خود نظری دارند.

بسیاری از مردان شاغل، از روزهای طولانی تعطیل ناراضی هستند و به قول خودشان تاب در خانه ماندن و بیکاری را ندارند. زنان خانه دار از این که مدارس تعطیل باشند و همسرانشان ساعات طولانی در خانه بمانند، شکایت دارند و می‌گویند نتیجه بیکار ماندن مردان در خانه و کنار هم ماندن تمامی اعضای خانواده در طولانی مدت، گیردادن به یکدیگر و دعوا و مشاجره و خستگی و کسالت است!‏

برخی از شاغلین بالعکس با تعطیلات موافقند و آن را فرصتی برای رسیدن به کارهای عقب افتاده، رفع خستگی کار تمام وقت و بهانه‌ای برای تفریح و کنار هم بودن می‌دانند. حتی برخی کارمندان معتقدند، وقتی کسی در تمامی ساعات اداری و ساعات مفید روز سرکار باشد، چگونه می‌تواند به برخی امور اداری و شخصی خود که درست در همین ساعات می‌بایست انجام شوند برسد؟ یا باید مرخصی بگیرد یا با دروغ و دورویی، بهانه‌ای بیاورد و از شركت یا اداره‌اش خارج شود و به کارش برسد. تعطیلات میان هفته به ویژه اگر همزمان در تمامی بخش‌های اداری نباشد، چنین مشکلی را رفع می‌کند و باعث می‌شود، همه به کارهایشان برسند.

برخی مشاغل، از جمله صاحبان رستوران‌ها یا مراکز گردشگری از رونق ایام تعطیل خوشحالند و خلاصه هرکس که از تعطیلات نفعی می‌برد، با کاهش آن مخالف است.

آنچه از این اظهار نظرهای عمومی به دست می‌آید، این است کسانی که برنامه‌ای برای روزهای تعطیلی دارند و می‌توانند ساعات طولانی آن را مدیریت کنند، از ایام بیکاری به خوبی استفاده می‌کنند و به بازدهی ساعات کاری شان می‌افزایند و کسانی که برنامه‌ای برای تعطیلات ندارند، جز ملالت و خستگی بیشتر و هدر دادن وقت و انرژی، بهره‌ای نمی‌برند.‏

تعطیلات نادرست

موضوع «کاهش تعطیلات رسمی» را با بهرام امیراحمدیان- دکترای جغرافیای سیاسی و کارشناس مسایل آسیای مرکزی، در میان می‌گذارم و وی نیز چنین می‌گوید:‏

ـ از آنجا که اولویت ما، افزایش تولید ناخالص ملی است، باید ببینیم تعطیلات چه تأثیری در این امر دارد. در مقایسه تولید ناخالص ملی کشورمان با کشورهای دیگر مثل ترکیه، می‌بینیم که هر یک روزی که از تعطیلاتمان کم شود، یک میلیارد دلار به درآمد حاصل از تولید ناخالص ملی اضافه می‌شود.

این یک بُعد مثبت کاهش تعطیلات است. حال آن که تعطیلات مختلف و طولانی مدت، جنبه‌های منفی دیگری هم دارد. مثلا همین 13 روز تعطیلات نوروز را در نظر بگیرید. واقعا چه نتیجه مثبتی در آن است؟ آیا جز این که دانش آموز پشتش باد می‌خورد و از تحصیل عقب می‌افتد؟ با این حساب این دو هفته تعطیلات نوروزی، از نادرست‌ترین تعطیلات است که در هیچ كشور دنیا دیده نمی‌شود. حتی در کشورهای دیگری که نوروز دارند نیز، فقط یک روز در 30 مارس که سازمان ملل به عنوان « نوروز» ثبت جهانی کرده است» تعطیل است و هیچ کجای جهان این همه پشت سرهم تعطیلی ندارند.

در ایالات متحده آمریکا که بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، بالاتربن مقام تولید ناخالص داخلی را دارد، برای همه بزرگداشت‌ها و مناسبت‌ها، کشور را تعطیل نمی‌کنند و گاهی فقط یک دقیقه سکوت سراسری اعلام می‌شود و کشتی‌ها بوق نمی‌زنند و قطارها از حرکت می‌ایستند و همه یک دقیقه دست از کار می‌کشند و مراسم تمام می‌شود!اما در کشور ما وضع چنین نیست و اصولا کسی هم نمی‌پرسد که آیا باید برای هر رویداد مهم یا خاصی، یک هفته بزرگداشت بگیریم؟ کشوری که به تولید بیشتر می‌اندیشد، باید به سمت انسجام بیشتر نیز حرکت کند.

متاسفانه مراکز آموزشی که تقویم ویژه خود را دارند. سه ماه خالص! تابستان تعطیل هستند که این امر برای بعضی مراکز آموزشی تا چهار ماه توسعه می یابد؛ تعطیلات میان ترم، تعطیلات فرجه های امتحانی، به پیشواز و یا بدرقه تعطیلات رفتن خصوصاً برای دانشجویانی که در شهری غیر از محل سکونت خود تحصیل می کنند، همه و همه سبب می شود که در چنین روزهایی یعنی از 20 و در نهایت از 25 اسفند همه دانشگاه ها و مراکز آموزشی تعطیل گردند. علاوه براین اضافه بفرمایید تعطیلات ویژه قطع گاز، برق و یا سرما و یخ بندان شدید هوا و… را که شکر خدا از این منظر هم جزو رکورد داران جهانیم! همچنین تعطیلات سه ماهه تابستان و ایام نوروز برای فرهنگیان از دیرباز وجود داشته و عملاً تمامی فعالیت ها از جمله انتشار جراید و روزنامه ها در این ایام تعطیل شده و همه چیز تحت الشعاع این تعطیلات در قبل و بعد از آن قرار می گیرند، به گونه ای که حتی تا چند روز بعد از عید نوروز، بسیاری از ادارات سروسامانی ندارند و بیمارستان های سراسر کشور، بیماران عادی را قبل از عید ترخیص و سطح درمان در اکثر بیمارستان ها تا پزشکان کشیک و انترن تقلیل می یابد و تا روزها بعد از عید، اعمال جراحی سنگین در مراکز درمانی دولتی صورت نمی پذیرد، مگر در حالت کاملاً اورژانسی. درروزهای پایانی سال که خدا نکند کار اداری داشته باشی. در بسیاری از موارد یا کار شما به سختی انجام و یا اینکه به سال بعد حواله داده می شود جالب اینکه در طول سال شاهد تعطیلی های بیهوده ی مراکز دولتی هستیم اما متاسفانه زمانهای خاص و مهم مثل شب 23 ماه رمضان،ولادت حضرت زهرا که میتواند تاثیرات مثبتی در معنویت کشور ایجاد کند،تعطیل نیست !نتایج حاصل از پژوهش های علمی بیانگر آنست که میزان کارایی بعد از تعطیلات به شدت پایین می آید. هر روز تعطیلی میلیاردها ریال به اقتصاد ملی آسیب می رساند و درآمدهای دولت را کاهش می دهد. حال با یک حساب سرانگشتی محاسبه فرمایید سالانه تعطیلات برای کشور ما چقدر هزینه در بردارد چه خوب است که در صورت کاهش یا افزایش تعطیلات، بین تعطیلی مناسبت ها ،مهم و اهم قائل شد.

ضرورت دارد مراکز تصمیم گیری کشور در جهت کاستن تعطیلات و همچنین بهینه سازی روند کار وافزایش راندمان کار مفید چاره اندیشی نمایند.

آیا واقعا وقت آن نرسیده است که در این زمینه اقدامی اساسی صورت پذیرد؟