زندگی بخاطر حرف مردم!

برخی ها نرخ خانه و ماشین زیر پایشان نه به اندازه جیبشان بلکه به مقدار نگاه مردم و خوش آمد آنها است، برای همین زود کم می آورند

تجمل گرایی، اصطلاحی است مرکب از دو واژه «تجمل» و «گرایی»؛ تجمل به معنای «خود را زینت دادن و آراسته شدن» و گرایی به معنای «آهنگ، میل و رغبت کردن». با توجه به این تعبیرها، تجمل گرایی به معنای رغبت کردن به تجملات و توجه به ظواهر زندگی است. از میل به زیبایی و تجمل، در آیه ها و روایتهای بسیاری یاد شده است. از جمله خداوند در قرآن کریم می فرماید: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللّهِ الَّتِیَ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْق»؛1 «بگو: چه کسی زینتهای الهی را برای بندگان خود آفریده و روزیهای پاکیزه را حرام کرده است؟»

البته امامان معصوم علیهم السلام به امر تجمل و زیبایی در حد معمول اهمیت می دادند. امام صادق علیه السلام می فرماید: «إِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْجَمَالَ وَ التَّجَمُّل وَ یُبْغِضُ الْبُوُسَ وَ التَبَاوُّسْ؛2 همانا خداوند زیبایی و تجمل را دوست دارد و از فقر و فقرنمایی بدش می آید.»

تجمل گرایی به معنای گرایش به تجملات، یکی از پدیده های نابهنجار اجتماعی و یک بیماری روان شناختی است. هر چند که نمی توان آن را یک رذیلت اخلاقی دانست، ولی باید اذعان کرد که آثار آن از یک رذیلت اخلاقی در روحیه فرد و جامعه، کمتر نیست.

گرایش به تجمل یک امر طبیعی و فطری است ولی مراد از تجمل گرایی در اینجا، شکل افراطی این گرایش است که پیامدهای زیانباری را بر اقتصاد سالم خانواده و جامعه برجا می گذارد و از مصادیق تبذیر، اسراف و مانند آن به شمار می آید.

چشم و هم چشمی

چشم و هم چشمی نیز از عوامل مهم در تجمل گرایی است. کسانی که گرفتار کمبودهای روحی و روانی هستند و احساس عقده حقارت و نقص دارند، برای جبران این نقیصه به تجمل گرایی دامن می زنند. با نگاهی به اطرافیان خود می توانید دریابید که چه کسانی به تجمل گرایی بیش از دیگران بها می دهند.

اینان کسانی هستند که از عقده حقارت رنج می برند و برای جبران آن، با نمایشی از بزرگی دروغین از طریق تجمل گرایی می کوشند، حقارت خویش را بپوشانند و خود را بزرگ جلوه دهند. به عقیده برخی روانشناسان، تجمل گرایی نوعی مکانیزم دفاعی جهت جبران عقده حقارت است. افراط در پوشیدن لباس با مدل ها و رنگ های متنوع کاشف از عقده حقارتی است که در این دسته از افراد مشاهده می شود. بزرگ نمایی از خود برای جبران احساس حقارت و کوچکی، موجب می شود تا خود را بفریبند. این گونه است که تفاخر را از طریق اسراف، تبذیر، ریخت و پاش و تجمل گرایی نشان می دهند تا به قول خودشان، دیگران بزرگی ایشان را ببینند.

این بیماری درمان هم دارد

دکتر ارسلان مبارکی عضو هیئت علمی انستیتو روان پزشکی تهران دلایل وقوع این پدیده را در برخی از موارد بیانگر نوعی نیاز به جلب توجه و تایید شدن از سوی افراد دیگر دانست. وی در این باره گفت: چشم و هم چشمی ارتباط مستقیم با میزان پذیرفته شدن افراد از سوی خود آنها دارد بدین مفهوم که هرچه افراد وضعیت ظاهری، توانایی های فردی و مالی خود را همان گونه که هست، قبول داشته باشند کمتر به چشم و هم چشمی با اطرافیان خود مبادرت می ورزند.

زمانی که افراد واقعیات زندگی و توانایی های فردی خود را قبول داشته باشند کمتر به نظرات دیگران در مورد خود توجه می کنند و می خواهند اطرافیان آنها را همانطور که در واقعیت هستند، بپذیرند.

همچنین وقتی افراد بیش از حد در پی کسب اطلاع از نظرات دیگران نسبت به خود باشند تلاش می کنند تا همانطور که دیگران دوست دارند در مقابل آنها ظاهر شوند و از همین طریق نظر مثبت آنها را نسبت به خود جلب کرده و مورد تایید آنها واقع شوند در این صورت است که این افراد از واقعیات شخصیتی و توانایی های خود غافل شده و معیار خود را تایید دیگران قرار می دهند.

جنبه حسادت های فردی نیز در این زمینه می تواند نقش داشته باشد چرا که افراد حسود به نوعی در پی همانند سازی با دیگران هستند و تمایلی نسبت به تمایز با اطرافیان خود نداشته و می خواهند چیزی جدای آنچه مورد تایید دیگران است، نباشند.

کمبود اعتماد به نفس نیز یکی دیگر از فاکتورهایی است که می تواند در افزایش چشم و هم چشمی افراد تاثیر بسزایی داشته باشد. این عضو هیئت علمی انستیتو روانپزشکی تهران همچنین اظهار کرد: علاوه بر عوامل یاد شده ، فرهنگ حاکم بر خانواده و جامعه نیز تاثیر به سزایی در نوع رفتار افراد دارد به گونه ای که وقتی افراد در محیطی رشد پیدا می کنند که مورد اهمیت و توجه کافی اعضای خانواده خود قرار گرفته و از استقلال نسبی برخوردار هستند ، به میزان کمتری برای جلب نظر و تایید اطرافیان خود تلاش می کنند.

برخی از مضرات تجمل گرایی در خانواده

_از جمله آثار شوم تجمل گرایی، پشت کردن به ارزش ها و امور معنوی و اخلاقی است. افراد و اشخاصی که شیفته و مجذوب ثروت و سرمایه می شوند، تمام توان و همت خود را صرف جمع آوری زرق و برق دنیا می کنند، در قاموس آنها، مفاهیم ارزشی مثل: زهد، تقوا، ساده زیستی، انفاق، ایثار و... هیچ جایگاهی نخواهد داشت.

بنابر آنچه بیان شد، اگر بخواهیم در طول حیات و زندگی چند روزه دنیا گرفتار طغیان و سرکشی، انحطاط اجتماعی، وابستگی اقتصادی، گسترش فحشا و منکرات و پشت کردن به ارزش های الهی و انسانی نشویم، چاره ای نداریم جز اینکه از نعمت ها و مواهب الهی به صورت درست و حساب شده استفاده و بهره برداری کنیم و از اسراف، تبذیر و تجمل گرایی دوری نماییم.

_تجمل گرایی اخلاق ما را ضعیف می کند و دلیل بسیاری از سوء رفتارهایمان می شود. مثل اینکه بسیاری از اوقات مهمانی می دهیم تا داشته هایمان را به رخ دیگران بکشیم یا مهمانی نمی دهیم تا وسایل گرانقیمت مان آسیب نبیند.

_تجمل گرایی، بر ازدواج هم تاثیر زیادی گذاشته و بازار ازدواج را  هم راکد کرده  است یکی از مهمترین دلایل افزایش سن ازدواج، ناتوانی خانواده ها در تهیه هزینه های تجملات زندگی جوانانشان است. حدود هشتاد درصد هزینه های ازدواج در جامعه ما صرف تهیه تجملات می شود. به اطمینان می توان گفت امروزه تجملات یک جهیزیه چندین برابر کالاهای ضروری جهیزیه هزینه بردار است.

عوامل ایجاد و گسترش فرهنگ مصرف‌گرایی

چندین عامل در ایجاد فرهنگ تجمل‌گرایی موثر است، از جمله: - پیش‌رفت‌های تکنولوژیک در عرصه‌ی ارتباطات از قبیل اینترنت و ماهواره، که سبب شکل‌گیری و ترویج فرهنگ‌های وارداتی گردیده‌اند. - طراحی و ارائه نشدن الگوی مصرفی مناسب و مطابق با اعتقادات فرهنگی و مذهبی از سوی مسئولان فرهنگی و رسانه‌های ارتباط جمعی همانند تلویزیون. - تضعیف عمدی یا ناخواسته‌ی بعضی از الگوهای جامعه مانند معلمان و اساتید دانشگاه‌ها و در نتیجه، گرایش مردم به الگوهای بیمارگونه و  غیرواقعی. - شعارزدگی مسئولان و چهره‌های سرشناس جامعه، عدم عملیاتی شدن شعارها و فقدان صداقت در عمل.

واضح است که اگر فردی چه در عرصه‌ی مدیریت اجتماعی، چه در عرصه‌ی رسانه و چه در عرصه‌ی تربیت فرزند، شعار ساده‌زیستی سر دهد؛ اما خود ساده‌زیست نباشد، کسی به واسطه‌ی شعار او اصلاح نمی‌پذیرد. این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد که اگر تجمل و مصرف‌گرایی یکی از شاخص‌های تعیین سبک زندگی باشد، جامعه و خانواده را با مشکلات اساسی روبه‌رو خواهد کرد؛ لذا در جوامع دینى، هم در بخش حکومت سیاسی، هم رهبری دینی و هم مدیریت خانواده لازم است ساده‌زیستی نهادینه‌سازی شود؛ زیرا مردم از روش زندگى حاکمان و عالمان پیروى می‌کنند. پس باید، در مرتبه‌ی نخست، این دو گروه اصلاح شوند، خود و خانواده‌های‌شان ساده‏‌زیستى‏ پیشه کنند و به زندگی‌هایى ساده، نه تجملاتی تن دهند.

در مرتبه‌ی دیگر، باید خانواده‌ها در عمل به فرزندان خود بیاموزند که همه چیز مادیات نیست؛ امور معنوی نیز نقش عمده‌ای در تنظیم یک زندگی سعادتمندانه دارند و می‌توان با حداقل‌ها هم، از زندگی لذت برد. فاصله‌گیری از تعالیم، الگوها و فرهنگ اصیل اسلامی، و نیز از خودبیگانگی و دیگر بزرگ‌بینی سبب شده تا مسلمانان سبک زندگی تجمل‌گرایانه‌ی غربی را با سبک ساده‌زیستی سعادت‌مندانه معاوضه کنند. مبارزه با شیوه‌ی زندگی تجملی نیازمند همکاری مردم، مسئولین و افراد شاخص جامعه است، تا تأثیرات و عوارض منفی آن از جمله روند رو به منفی و کاهش جمعیت برچیده شود.