اگر انسان فراموش کند که روزه قضا دارد

مادری که طفل شیرخوار دارد اگر به دلیل کم یا خشک شدن شیر بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشد، روزه‏ را افطار کند، ولى براى هر روزى باید یک مدّ طعام به فقیر بدهد و قضاى روزه را هم بعداً بجا آورد. (آیة الله خامنه ای دام ظله)

اگر روزه‌ی این شخص (مانند قضای رمضان) واجب باشد و وقت قضاى روزه‌ی او تنگ نباشد، مى‌تواند پیش از ظهر، روزه خود را باطل نماید، ولی بعد از ظهر جایز نیست که روزه خود را باطل کند. (امام خمینى، توضیح المسائل (محشّى)، محقق و مصحح: بنى هاشمى خمینى، سید محمد حسین، ج 1، ص 946، م 1700)

اما اگر روزه‌ی او مستحبی باشد، فتوای مراجع عظام تقلید -از جمله مقام معظم رهبری- در این زمینه چنین است: قبول دعوت مومن در حال روزه مستحبى، شرعاً امرى پسندیده است و خوردن غذا به دعوت برادر مومن هر چند روزه را باطل مى‌کند، ولى او را از اجر و ثواب روزه محروم نمى‌سازد. (امام خمینى، توضیح المسائل (محشّى)، محقق و مصحح: بنى هاشمى خمینى، سید محمد حسین، ج 1، ص 985، م 1700)

سلام: بنده مهمان‌دار هوایی هستم؛ 1. بعضی از پروازهای ما به صورت رفت و برگشتی می‌باشد فرضاً به وین می‌رویم و بر می‌گردیم، حکم نماز و روزه ما چیست؟ 2. بعضی پروازهای ما به صورت اقامتی می‌باشد فرضاً به چین می‌رویم و 4 روز در آنجا هستیم و بر می‌گردیم، در این پروازها حکم نماز و روزه ما چیست؟ نکته مهم این‌که ما همیشه به یک مقصد سفر نمی‌کنیم و گاهی ممکن هست بین پرواز به یک کشور خاص (چین) و پرواز مشابه (فرضاً همان کشور چین)، 5 یا 6 ماه فاصله بیافتد تا دوباره پرواز به چین داشته باشیم، آیا باید در مدت اقامت در یک کشور روزه بگیریم و نماز کامل است؟ 3. ما اگر در پرواز آب نخوریم به دلیل فشار و ارتفاع پرواز ممکن است دچار عوارض پرواز شویم یا در طولانی مدت دچار مشکلات کلیه و ... شویم، تکلیف برای روزه داری تا زمانی که در پروازیم چیست؟

1 و 2. با توجه به اینکه قوام شغل شما به مسافرت است، نماز و روزه شما (در غیر از سفر اول) (اما فتوای برخی دیگر از فقها نسبت به سفر اول چنین است: گلپایگانى، صافى: «...و هم چنین در سفر اوّل اگر طول بکشد یا از مکانى به مکان دیگر برود که عرفاً بگویند: عمل او سفر است باید نماز را تمام بخواند ولى اگر سفر طولانى نباشد به طورى که عرفاً نگویند سفر عمل اوست، نمازشان شکسته است»؛ مکارم شیرازی: «راننده‌ها، خلبانها، کشتیبانها و ساربانها و مانند آنها که سفر، شغل آنهاست باید نماز را تمام بخوانند هر چند در سفر اوّل باشد»؛ امام خمینى، توضیح المسائل (محشّى)، بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج ‌1، ص 702) چه در هواپیما و چه به نحو اقامت در محلی، کامل می‌باشد. (امام خمینى، توضیح المسائل (محشّى)، بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج‌1، ص 701)

3. درباره‌ی پرسش سوم؛ در استفتایی از آیة الله خامنه‌ای دام ظله چنین آمده است:

جواب: اگر روزه براى آنها ضرر داشته باشد، جایز است که با نوشیدن آب افطار نمایند و قضاى آن را به جا آورند و در این حالت کفاره بر آنها واجب نیست. (امام خمینى، توضیح المسائل (محشّى)، بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج‌1، ص 970 و 971، س 739)

چند سوال از محضر مبارک آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:

روزه واجب را تا قبل از زوال ظهر می توان نیت کرد ولی روزه مستحب تا قبل از غروب وقت آن ادامه دارد.

اگر پیش از ظهر خوب شود، و کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد، باید نیّت روزه کند، و احتیاطاً قضا هم نماید. ولى اگر بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز واجب نیست، فقط باید قضاى آن را بجا آورد.

آنچه از قضاى روزه مانده، بعد از ماه رمضان بجا مى آورد و احتیاط آن است که براى هر یک روز روزه یک مدّ طعام (یعنى معادل 750 گرم گندم) به فقیر بدهد.

و دو استفتاء از آیة الله خامنه ای دام ظله:

جواب: اگر با وجود خوف از ضررى که داراى منشأ عقلایى است، روزه گرفته باشد و یا بعداً برایش معلوم شود که روزه براى وى یا براى جنین‏اش ضرر داشته، روزه‏اش صحیح نیست و قضاى آن بر او واجب است، ولى ثبوت دیه جنین متوقف بر این است که ثابت شود فوت جنین مستند به روزه گرفتن وى است.

جواب: اگر به دلیل کم یا خشک شدن شیرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشید، روزه‏تان را افطار کنید، ولى براى هر روزى باید یک مدّ طعام به فقیر بدهید و قضاى روزه را هم بعداً بجا آورید.

بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

پایگاه اطلاع رسانی آیة الله مکارم شیرازی دام ظله

سایت اسلام کوئیست

پایگاه اطلاع رسانی آیة الله خامنه ای دام ظله

مطالب مرتبط:

روزه قضا و روزه مستحبی

حکم حمام کردن در حال روزه

آیا در هنگام روزه میتوان غسل جنابت کرد؟

حکم افطار روزه با فعل حرام