بزرگترین معجزه خدا
اگر سۆال شود: «بزرگترین معجزه پروردگار عالم چیست؟» باید گفت: انسان است. این آسمانی که «فَسَوَّئهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ» تبیین می‌شود یا آنجایی که بیان می‌فرماید: «فی سِتَّةِ أَیَّام» [1] و همه آن عظمت‌ها بزرگترین معجزه خدا نیست؛ بزرگترین معجزه خدا انسان است.
انسان یک موجود بسیار عجیبی است؛ چون اوّلاً در یک قالب جسمانی کوچک قرار داده شد. بسیاری از حیوانات بودند که مردند و نسلشان به ظاهر برانداخته شده و بسیاری هم الآن موجودند مثل فیل و زرّافه و .... که جسمشان بزرگ‌تر از انسان است و بسیاری هم جسم‌های کوچک‌تر دارند ولی پروردگار عالم با این جسم این‌طور قدرت‌نمایی کرده است. بزرگترین معجزه پروردگار عالم هم این است که علم را در این انسان قرار داد.
«وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِکَةِ فَقالَ أَنْبِئُونی بِأَسْماءِ هۆُلاءِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقین» عزّوجلّ همه علم اسماء را به آدم تعلیم داد و بعد به ملائکه عرضه داشت و فرمود: حالا اگر راست می‌گویید مرا از این اسماء باخبر کنید. «قالُوا سُبْحانَکَ لا عِلْمَ لَنا» [2] آن‌ها هم دارند خودشان می‌گویند که ماچیزی نداریم جز آنچه که تو به ما یاد دادی «إِلاَّ ما عَلَّمْتَنا»، یعنی علم آن‌ها را هم خدا داده «إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلیمُ الْحَکیم ».
علم معصومین هم عاریه‌ای است!
معلوم می‌شود همه علم‌های ما هم علم‌های عاریه‌ای است؛ چون برای خودمان نیست. علیم حقیقی فقط خداست «إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلیمُ الْحَکیم» و او دارد به ما می‌دهد، لذا عاریه است. به انبیاء و معصومینش هم او دارد مرحمت می‌کند و می‌دهد و عاریه است «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِکَةِ ».
عالم حقیقی و علم حقیقی خود پروردگار عالم است. مابقی صورت ظاهر به نام علم است وإلّا علم بما هو علم هم نیست.
لذا معلوم شد علیم، خود عالم حقیقی است و عالم حقیقی ذوالجلال و الاکرام است؛ مابقی علم‌ها عاریه است.
به تعبیر دیگر پروردگار عالم، علم را، بر کسانی که این علم را به ایشان مرحمت می‌کند، رویت‌العلم می‌کند و این‌ها علم را می‌بینند.
به عبارتی عالم فقط یکی است؛ آن هم خود خدا. پس علم هم فقط عندالله است و برای همین هم او علیم است.
غفلت، عامل غلبه فجور بر تقوا
ملائکه الله براساس آن علم اوّلیّه ای که قبلاً به آن‌ها یاد داده شده «لا عِلْمَ لَنا إِلاَّ ما عَلَّمْتَنا» می‌گویند: خدا این انسان فساد می‌کند و خون می‌ریزد؛ چون می‌دانند با این جمع ضدّینی که در انسان به وجود آمده، یکی تقوا و یکی هم فجور -که معجزه بزرگ خدا هم همین جمع ضدّین است- معمول این است که بشر غفلت می‌کند و فجور غالب می‌شود.
همان‌طور که قرآن هم می‌فرماید: «و اکثرهم لا یعقلون»، «و اکثرهم لا یعلمون» و ... . لذا مع‌الأسف اکثراً انسان هوشیار نیست و هر چه هم که می کشد از غفلت است. لذا آنجا هم که بیان شده: «أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ»[3] در ادامه‌اش می‌فرماید: «أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُون» به خاطر این غفلت است که این‌ها این‌طور شده‌اند. غفلت انسان را بیچاره می‌کند.
تا اینجا معلوم شد ما عالم نیستیم و تنها عالم حقیقی خود خداست «إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلیمُ الْحَکیم» و آنچه هم که ملائکه بیان کردند، به خاطر آن «ما عَلَّمْتَنا» بود؛ یعنی به خاطر همان فهمیدند که در این انسان فساد و فسق و فجور موجودیّت دارد.
نتیجه اعمال یا عذاب خدا؟!
اتّفاقاً پروردگار عالم هم فسادی را همین که ملائکه می‌گویند در انسان موجودیّت دارد در آیه شریفه 41 سوره مبارکه روم به صراحت بیان فرموده که «ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُون». این را بارها و بارها شنیده‌اید و خوانده‌اید که هر چه فساد در زمین و نه تنها در خشکی، بلکه در دریاها به وجود می‌آید، به واسطه انسان است.
دلیل و برهانش را هم خدای متعال این‌گونه می‌فرماید: «لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُون»، برای اینکه نتیجه بعضی اعمالشان را بچشند شاید که مراجعه کنند و برگردند؛ یعنی بدانند که نباید فساد کنند و بفهمند که فساد به ضرر خودشان است.
پس اینجا یک بحث دیگری معلوم شد که ملائکه الله هم آن را بیان می‌کنند. معلوم شد که فساد برای خود انسان ضرر دارد، چون برای پروردگار عالم که ضرر ندارد. اگر انسان به فساد کشیده شد، «یَسْفِکُ الدِّماءَ» شد و دست به خونریزی زد، ضررش برای خود اوست.
پس این ضررها، چه در دریا و چه در خشکی عذاب خدا نیست، از ناحیه خود انسان است. اگر خشکسالی و مطالبی به وجود می‌آید، اگر لایه ازن یا لایه‌های دیگری به واسطه مسائلی که امکان دارد در آینده به وجود بیاید، تخریب می‌شود، به خاطر انسان است.
کما این که قرآن در سوره شوری، آیه 30 می‌فرماید: «وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ» هرچه مصیبت به شما برسد، به دست خود شماست و به واسطه کارها و اعمال شماست «وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیر» و تازه خدا خیلی‌هایش را هم بخشیده است.
مثلاً بحث بمب اتم در هیروشیمای ژاپن گرفتاری‌هایی ایجاد کرده و هنوز در کِشتشان و حتّی در نسلی که متولّد می‌شود، تخریب‌هایی به وجود آورده و خیلی از مطالب دیگر هم به وجود خواهد آمد.
یا اصلا ًعلّت ایجاد زلزله‌های دریایی و سونامی‌ها کارکرد ما در دریاهاست که تخریب به وجود می‌آورد وإلّا به این سبک و سیاق ایجاد نمی‌شد که بعد آن چنان اوضاع را تخریب کند.
لذا پروردگار عالم می‌فرماید: همه فساد به دست شماست و تازه اکثرش را هم ما می‌آمرزیم و عفو می‌کنیم و ندید می‌گیریم؛ یعنی باز خدای متعال به دست غیبش عواملی را به وجود می‌آورد و اجازه نمی‌دهد به دست ما باشد وإلّا اگر بنا بود به دست ما باشد به تعبیر عامیانه، ما خیلی زودتر از این‌ها به واسطه ندانم‌کاری‌هایمان گور خودمان را با دست خودمان کنده بودیم.
پس ضرر همه فسادها و مطالبی که اشاره می‌شود، برای خود انسان است. لذا این را بدانید که اوّل گرفتاری «یُفْسِدُ فیها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ» برای خود ما خواهد بود. منتها پروردگار عالم می‌فرماید: «وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیر » ما یک مواقعی جلوگیری می‌کنیم و یک مواقعی هم «بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُون» می‌گذاریم بعضی از اعمالتان به خودتان برگردد که شاید متنبّه شوید و برگردید وإلّا عذاب من ناحیه الله نیست. خدا این کارها را می‌کند که ما برگردیم ولی گاهی مع‌الأسف برگشتی برای ما نخواهد بود.
پی نوشت ها:
[1] . اعراف/ 54
[2] . بقره / 32
[3] . اعراف/ 179
فرآوری: زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
منبع: دروس تفسیری آیت الله قرهی
مطالب مرتبط:
شاهراه عبور از گرفتاری بزرگ بنی آدم
