عبدالله خان دوامی و ردیف آوازی ایران

در خواندن آواز ضربی و نواختن ضرب سلیقه و سبکی خوش داشت، تمام تصنیف‌های قدیم را به خوبی می‌دانست و در حقیقت لوح محفوظ نغمه‌های وزن دار قدیم بود. استادان موسیقی و علاقمندان به آهنگ‌های ضربی، هر وقت در اجرای یکی ازاین الحان به اشکالی برمی خوردند به او مراجعه می‌کردند و اظهار نظراش را شایسته و قطعی می‌دانستند.

عبدالله دوامی، در کنار برومند و شهنازی و صبا، یک عمر در تداوم اصالت‌های موسیقی ایران کوشید. او از معلمان بزرگ موسیقی ردیف است. در جوانی نزد علی خان نایب السلطنه تعلیم گرفت و چند سال بعد همراه هنرمندان بزرگ موسیقی وقت، به خارج سفر کردو صفحه‌های از صدای او ضبط شد.

دوامی علاقهء بسیاری به حاجی خان ضرب گیر پیدا کرد و سالیان دراز با او مأنوس بود و موسیقی را از وی آموخت. عبدالله خان مرد با ذوق خوشه چینی بود و هر آهنگ و نغمهء خوشی می‌شنید، فرا می‌گرفت و آنقدر تکرار و تمرین می‌کرد تا از عهدهء اجرای آن به خوبی برمی آمد و به این ترتیب در خواندن نواهای ضربی و تصنیف‌ها مهارت یافت چنانکه هم اکنون استاد برگزیدهء این فن به شمار می‌رود.

او استعداد خاصی در پروراندن گوشه‌های آواز داشت چنان که برخی تکه‌ها را هم که خواندنش مرسوم نیست و تنها در موقع نواختن ردیف به کار می‌رود، به وضع خوشی می‌سرود. از جمله گوشه‌ای درماهور به نام "نیشابورک" که همواره متعلق به ساز بوده است ولی او، این نغمه را به سبکی دلپسند می‌خواند.

هنوز بسیار جوان بود که بخت با او یار شد و فرصت آشنایی با دو تن از استادان موسیقی "درویش خان" و "میرزا حسینقلی خان" برای او به دست آمد. "درویش خان" که سخت تحت تاثیر صدایش قرار گرفته بود، برای پرکردن صفحه او را به برلین دعوت کرد. این دعوت شوق زیادی در او برانگیخت و در سال‌های قبل از انقلاب مشروطیت برای شناساندن موسیقی اصیل و سنتی ایران و برای حفظ و حراست و اشاعه آن به اتفاق "اقبال السطان طاهرزاده"، "باقرخان" و "مشیر همایون" عازم اروپا شد ولی به دلیل اینکه آن زمان و در سال 1914 که این سفر صورت گرفت اروپا در آتش جنگ می‌سوخت،  اجبارا به جای برلن به تفلیس و قفقاز رفتند و تصمیم خود را آنجا عملی کردند.

او لوح محفوظ ردیف‌های آوازی و سازی و قطعه‌های اصیل قدیمی بود و یک عمر هر چه می‌دانست، بیدریغ به هنر آموزان جوان آموخت. دوامی نیز مثل بیشتر هنرمندان قدیم، اهل معنویت و خلوص وسادگی بود و با هنرش می‌زیست. او عضو هیات موسیقیدانان سنتی بود و برای ضبط صفحه به خارج از کشور سفر می‌کرد. او همچنین مدرس آواز در هنرستان ملی موسیقی بود.

به گفته روح‌الله خالقی او استاد برگزیده نواهای ضربی و تصنیف بوده‌است. او در مکاتب استادانی نظیر علیخان نایب السلطنه، میرزا عبدالله، میرزا حسین قلی، حسین‌خان اسماعیل‌زاده، ملک‌الذاکرین پرورش یافته‌است و شاگردانی نظیر استادان محمدرضا شجریان، فاخره صبا، محمود کریمی، نصرالله ناصح‌پور، رضوی سروستانی، فرامرز پایور، مجید کیانی، محمدرضا لطفی و شهرام ناظری در محضرش پرورش یافته‌اند.

ردیف آوازی استاد عبدالله دوامی یکی از معتبر‌ترین ردیف‌های آوازی موسیقی ایران است که از ویژگی‌های والایی برخوردار است و می‌تواند برای نسل کنونی و نسل‌های آینده، انگاره‌ای از درست خواندن و همراه با امانت داری گوشه‌های ردیف موسیقی ایران باشد.

از عبدالله دوامی نوارهای خصوصی‌ای باقی مانده است که بیشتر جنبه آموزشی دارند. نت ردیف آوازی و تصنیف‌های قدیمی او  به کوشش فرامرز پایور چاپ شده و آلبوم نوارهای ردیف آوازی او نیز انتشار یافته است. از او صفحات گرامافونی هم به همراه درویش خان، سیّد حسن طاهرزاده، ابوالحسن اقبال آذر و باقر خان رامشگر و پنجاه تصنیف که توسط ابراهیم منصوری ضبط شده نیز به جا مانده است.