سوبسید انرژی - جلسه دهم

اهداف:

بررسی و مقایسه راه کار های مختلف کاهش مصرف بنزین

زمان عملیاتی: 

1 ساعت

وسایل لازم:

تخته

ماژیک

روند کار:

می توانید کلاس را با یادآوری سه راه کاری که جلسه قبل برای کاهش مصرف بنزین ارایه شدند شروع کنید. این سه راه کار عبارتند از:

راه کار سوم را از این پس "دو قیمتی کردن بنزین می نامیم" علت این نامگذاری را این گونه برای دانش آموزان توضیح دهید که چون با اجرای این راه کار بنزین به دو قیمت (یکی قیمتی که جیره بنزین به فروش می رسد و یکی هم قیمت آزاد بنزین که افراد مازاد بنزین مصرفی خود را به آن قیمت می خرند) به فروش می رسد این راه کار را دو قیمتی کردن بنزین می نامیم.

برای دانش آموزان توضیح دهید که این جلسه را به بررسی این سه راه کار می پردازیم. ابتدا از دانش آموزان بخواهید با توجه به چند جلسه گذشته و آنچه خود می دانند بگویند که برای مقایسه این سه راه کار به چه مسائلی باید توجه کنیم و آن ها را روی تخته بنویسید:

1- مقدارهزینه فرصت مصرف بنزین (منظور از هزینه فرصت مصرف بنزین مقدار سوبسیدی است که دولت به بنزین اختصاص می دهد )

2- ایجاد بازار سیاه

3- قاچاق بنزین (به خارج مرزها و در داخل مرزهای کشور)

4- تغییر رفاه مردم (منظور از رفاه در اینجا همان برداشت عامیانه آن است )

دانش آموزان ممکن است مسائلی مثل اثرات تورمی (تغییر قیمت ها و گران شدن کالاها) را مطرح کنند در این صورت با توضیح این که دانش اقتصادی ایشان به اندازه کافی نیست دانش آموزان را از بحث در این مسائل باز دارید.

5- تغییر آلودگی هوا

حال به بررسی تکلیف دوم جلسه قبل می پردازیم بنابر این تکلیف هر کدام از گروه ها باید با بیان مزایای راه کار انتخابی اش و معایب دو راه کار دیگر سعی کند از راه کار انتخابی خود دفاع کند.

می توانید بحث را به این ترتیت آغاز کنید که از هر کدام از سه راه کار ابتدا یک گروه انتخاب کنید به تصادف دو گروه از این سه گروه را انتخاب کنید حال هرکدام از این دو گروه باید از راه کار خود در مقابل راه کار گروه مقابل دفاع کند سپس گروه برنده با گروه سوم وارد بحث خواهد شد. و در نهایت یک گروه برنده می شود.

هنگامی که گروه ها با هم بحث می کنند دقت کنید که دانش آموزان با دلایل منطقی و واضح صحبت کنند. پس از پایان بحث روی تخته با کمک این سه گروه و سایر دانش آموزان که شاهد بحث بوده اند برای هر کدام از سه راه کار به ترتیب مزایا و معایبش را بنویسید. سپس همین کار را با سایر گروه های کلاس انجام دهید.

هزینه فرصت مصرف بنزین نیز کم می شود چون مقدار مصرف بنزین کمتر شده است و در نتیجه هزینه ای که برای مصرف بنزین می پردازیم نیز کمتر شده است. با اجرای این راه کار بازار سیاه (آزاد) بنزین به وجود می آید چون افرادی که نیاز کمتری به بنزین دارند سهمیه بنزین خود را به قیمتی بالاتر از قیمت جیره بنزین به کسانی که نیاز بیشتری به بنزین دارند و حاضرند به قیمتی بالاترآن را بخرند می فروشند.

علاوه بر این منطقی به نظر می رسد که باید جیره تاکسی دار ها باید بیشتر باشد. ممکن است قیمت بنزین در بازار سیاه آنقدر زیاد باشد که رانندگان تاکسی ترجیح دهند سهمیه بنزین خود را در بازار سیاه بفروشند و روز خود را به استراحت بپردازند و یا به کار دیگری مشغول شوند. بنابر این تعداد تاکسی ها کمتر می شود که این سبب افزایش کرایه تاکسی ها می شود این افزایش کرایه تاکسی مشوق می شود عده ای وارد این بازار شوند و به مسافر کشی بپردازند این امر تاحدی موجب کاهش کرایه تاکسی می شود. اما در نهایت کرایه تاکسی نسبت به مقدار اولیه خود افزایش یافته است که این سبب کاهش رفاه کسانی که با تاکسی رفت و آمد می کنند می شود.

کاهش توانایی افراد در مصرف بنزین نیز سبب کاهش رفاه آنان می شود چون مثلا با جیره بندی شدن بنزین دیگر نمی توانند برای خرید روزنامه از سر خیابان از وسیله نقلیه شخصی خود استفاده کنند و باید این کار را پیاده انجام دهند اما این کاهش رفاه در نهایت جبران می شود چون هزینه فرصت مصرف بنزین کاهش یافته با سوبسیدی که قبلا به مصرف بنزین تعلق می گرفت (اگر قیمت خرید بنزین برای دولت لیتری 400تومان باشد و قیمت خرید بنزین برای مصرف کننده لیتری 80 تومان باشد دولت به هر لیتر بنزین 320تومان سوبسید داده است) می توان با امکاناتی از قبیل احداث پارک و یا تجهیز سیستم حمل و نقل عمومی رفاه مردم را افزایش داد. با اجرای این راه کار هنوز اختلاف زیادی بین قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه وجود دارد این اختلاف قیمت در آمد هنگفتی نسیب کسانی می کند که به قاچاق بنزین بپردازند.

چون با افزایش قیمت مصرف کم می شود هزینه فرصت مصرف بنزین نیز کاهش می یابد چون قیمتی که مصرف کننده برای خرید بنزین می پردازد به قیمتی که دولت می پردازد نزدیک تر شده است. قاچاق بنزین به خارج از مرزها به دلیلی که در راه کار شماره یک گفته شد وجود خواهد داشت. سایر معایب راه کار شماره یک باشدتی کمتر بسته به میزان افزایش قیمت بنزین در این راه کار نیز وجود خواهند داشت. هرچه قیمت بنزین به قیمت های جهانی نزدیک تر شود این معایب کمتر می شوند.

بازار سیاه در این راه کار شکل نمی گیرد اما قاچاق بنزین به خارج از مرزها به دلیلی که گفته شد وجود خواهد داشت علاوه بر این قاچاق در داخل کشور از جایگاه های فروش بنزین جیره بندی شده به جایگاه ها ی فروش آزاد بنزین و جود خواهد داشت. رفاه مردم از نظر مصرف بنزین کاهش می یابد اما کمتر از راه کار شماره یک چون مردم می توانند مازاد بنزین مورد نیاز خود را از جایگاه های فروش آزاد بنزین به هر میزان تامین کنند.

می توانید هنگام بحث ها با پرسیدن سوال ها ی مناسب توجه دانش آموزان را به مواردی که مورد توجه ایشان قرار نگرفته است جلب کرد.

با توجه به توضیحات بالا راه کار دوم با افزایش قیمت بنزین به سطح جهانی آن بهترین راه کار می باشد این راه کار توصیه اکثر اقتصاد دانان نیز می باشد.

برای دانش آموزان توضیح دهید که گرچه ما در اینجا تمام فاکتور های ممکن را در نظر نگرفتیم و تصمیم دقیق درباره انتخاب بهترین راه حل نیازمند دانش اقتصادی گسترده تر و بررسی ها ی اقتصاد سنجی است اما با همین محاسبه سر انگشتی که با کمک هم انجام دادیم مشخص می شود که باید قیمت بنزین به سطح واقعی آن برسد. که این کار می تواند به صورت پله ای ( افزایش قیمت بنزین در چند مرحله ) انجام شود.

ارزیابی

منابع بیشتر

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی

بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه اول
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه دوم
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه سوم
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه چهارم
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه پنجم
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه ششم
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه هفتم
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه هشتم
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه نهم
بررسی تأثیر سوبسید بنزین بر میزان مصرف آن – جلسه دهم