مراقب باش بیخود غیرت خرج نکنی!
غیرت یکی از کمالات انسانی است که دست پرتوان آفرینش، اسباب آن را در وجود آدمی تعبیه کرده است. غیرت ورزی در حد عالی آن، لازمه انسانیت آدمیان مخصوصاً مۆمنان پرهیزگار است. علمای اخلاق نیز "غیرت" را چنین تعریف کردهاند، غیرت و حمیت، یعنی تلاش در نگهداری آنچه که حفظش ضروری است، این صفت در قالب مطلوبش از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سرچشمه میگیرد و یکی از ملکههای نفسانی انسان و سبب مردانگی است و مردِ بی غیرت از زمره مردان خارج است.
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) فرمودند: « اَلغَیرَةُ مِنَ الایمانِ وَالمِذاءُ مِنَ النِّفاقِ »؛ « غیرت از ایمان است و بى بند و بارى از نفاق.» (نهج الفصاحه، ح 2045)
ریشهء بیغیرتی؛ ضعف نفس و بیتفاوتی و سهل انگاری و بیعفتی می باشد.
ناگفته نماند که غیرت صحیح و بهجا نه تنها برای شخص که برای جامعه هم مفید است؛ چنانچه شهید مطهری در این مورد سخن زیبا و جامعی می فرمایند؛ « انسان غیور همانطور که راضی نمیشود دامن ناموس خودش آلوده گردد، راضی نمیشود دامن ناموس اجتماع هم آلوده شود.»
از نمونههای بیغیرتی در تاریخ، می شود به رفتار زشت یزید در مجلس شام اشاره کرد، که زنان و کنیزان خودش را در پس پرده نگه داشت و اهل حرم و نوامیس خاندان وحی را جلوی چشم هر کس و ناکس، تو کوچه و بازار می گرداند.
به همین دلیل حضرت زینب (علیهاالسلام) در مجلس شام خطاب به آن ملعون فرمودند: «یَابنَ الطُّلَقاء آمِنَ العَدلِ یَابنَ الطُّلَقاء تَخدیرُک حَرائِرَکَ وَ اِمائَکَ وَ سَوقُکَ بَناتِ رَسُولِ اللهِ (صلیاللهعلیهوآله) سَبایا قَد هَتَکتَ سُتُورَهُنَّ وَ اَبدَیتَ وُجُوهَهُّنَ تَحدُوا بِهِنَّ الاَعداء مِن بَلدٍ اِلی بَلدٍ سَتَشرِفُهُنَّ اَهلُ المَناهِلِ وَ المَناقِل یَتَصَفَّحُ وُجُوهَهُنّ القَریبُ وَ البَعیدُ وَ الَّدَنِی وَ الشَّریفُ،
لَیس مَعَهُنَّ مِن رِجالِهِنَّ وَلِیّ وَ لا مِن حُماتِهِنَّ حَمِیّ وَ کَیفَ یُرتَجی مُراقَبَةُ مَن لَفظَ فُوهُ اَکباد الاَزکیاءِ وَ نَبَتَ لَحمُهُ مِن دِماءِ الشُّهَداء..»
« ای پسر آزاد شدگان؛ آیا از عدالت است که تو زنان و کنیزان خود را در پشت پرده بنشانی و دختران(پردهنشین) رسول خدا را اسیر کنی (و شهر به شهر بگردانی؟!) پرده آبروی آنها را بدری ،صورت آنها را نمایان سازی تا دشمنان، آنان را از شهری به شهری ببرند، و بومی و غریب چشم به آنها بدوزند و نزدیک و دور، و شریف و فرومایه تماشایشان کنند، در حالی که از مردان آنها یاری کنندهای همراهشان نباشد، و از یاری کنندگان آنان مددکاری نباشد. چگونه میتوان امید بست به دلسوزی کسی که (مادرش) جگر پاک مردان خدا را جوید و گوشت او از خون شهدا رویید؟!»(لهوف/ ص 126)
امیرمۆمنان علی (علیه السلام) همچنین میفرمایند: "خداوند برای مۆمن، غیرت میورزد، پس او نیز باید غیرت آورد. هر کس غیرت نورزد، دلش وارونه است . (بحارالانوار، ج 79، ص 115.)"
غیرت بیجا کدام است؟
البته در کنار اهمیت و توجهی که به این صفت در دین ما شده درعین حال از برخی غیرتهای بی جا نیز برحذر داشته شده است.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) در معرفی و توصیف غیرتهای بیجا چنین میفرمایند: "غیرتی هست که خدا دوست دارد و غیرتی هست که دوست ندارد. غیرتی که آن را دوست دارد غیرت ورزی در تهمت و بدگمانی است و غیرتی که دوست ندارد، غیرت نشان دادن در جایی است که بدگمانی و تهمت در بین نباشد. (کنز العمّال: 7067 منتخب میزان الحکمة: 438)".
امام علی (علیه السلام) نیز در سفارش به فرزندش امام حسن (علیه السلام) فرمودند: " از غیرت نابجا (نسبت به زنان) بپرهیز که آن، زن سالم را به بیماری میکشاند و پاکدامن را به بدگمانی (و اندیشه گنهکاری)، بلکه درباره آنان محکم کاری کن. آن گاه اگر عیبی دیدی در مجازات کوچک و بزرگ درنگ مکن (بحارالأنوار: 77 / 214 / 1 منتخب میزان الحکمة: 438)".
در حدیثی دیگر امام صادق (علیه السلام) فرمودند: "در حلال، غیرت و تعصّب نیست ...(الکافی: 5 / 537 / 1 منتخب میزان الحکمة: 438)".
امام علی (علیه السلام) به امام حسن (علیه السلام) فرمود: (إِیَّاکَ وَ التَّغَایُرَ فِی غَیْرِ مَوْضِعِ الْغَیْرَةِ فَإِنَّ ذَلِکَ یَدْعُو الصَّحِیحَةَ مِنْهُنَّ إِلَی السَّقَم) (الکافی ج 5 ص 537)
مواظب باش آنجایی که نباید غیرت به خرج بدهی بیخودی غیرت به خرج ندهی برای اینکه (فَإِنَّ ذَلِکَ یَدْعُو الصَّحِیحَةَ مِنْهُنَّ إِلَی السَّقَم) اگر مردی حساسیت نابجایی به خانمش داشته باشد زن سالم هم فاسد میشود.
مراقب زندگیمان باشیم
امام علی (علیه السلام) میفرماید: (یَا أَهْلَ الْعِرَاقِ نُبِّئْتُ أَنَّ نِسَاءَکُمْ یُدَافِعْنَ الرِّجَالَ فِی الطَّرِیقِ أَ مَا تَسْتَحْیُونَ) (الکافی ، ج 5 ، ص 536) شنیدهام توی خیابان ها و کوچهها خانم هایتان با مردهایتان قاطی هم راه میروند خجالت نمیکشید؟! غیرتتان رفت؟
در حدیث دیگر فرمود: (أَمَا تَسْتَحْیُونَ وَ لَا تَغَارُونَ نِسَاءَکُمْ یَخْرُجْنَ إِلَی الْأَسْوَاقِ وَ یُزَاحِمْنَ الْعُلُوجَ) (الکافی ، ج 5 ، ص 537)
خانم هایتان وارد بازار و خیابان میشوند، (علوج) یعنی مرد خوش هیکل، یعنی دخترها مزاحم مردها میشوند بعد فرمود (أَ مَا تَسْتَحْیُونَ) اینقدر بی غیرت شدهاید؟
در حدیث داریم که پیغمبر هفت گروه را لعنت کرد . در مورد یکی از آنها فرمود: (الْمُتَغَافِلُ عَنْ زَوْجَتِهِ وَ هُوَ الدَّیُّوثُ) (مستدرکالوسائل ج 14 ص 291) کسی که نسبت به خانمش بی خیال است با کی میآید ، با کی میرود با کی میخندد، نمی گوید به خانمتان سوء ظن داشته باشید اما اینکه خانمتان سوار هر ماشینی میشود با هر کسی صبحت میکند را مراقب باشید، بعد فرمود (وَ هُوَ الدَّیُّوثُ) رسول خدا فرمود: دیوث کسی است که نسبت به اهل و عیالش غیرت نداشته باشد گاهی هم دستور به بی غیرتی میدهد (مثلا به دخترش میگوید بلند شو و پیش اینها فلان حرکت را انجام بده و...)
دسته ای که در قیامت خیلی گرفتارند
امام صادق (علیه السلام) فرمود سه دسته روز قیامت خیلی گرفتار هستند یکیشان این است کسی است که (یَجْتَمِعُ النَّاسُ فِی بَیْتِهِ عَلَی الْفُجُورِ وَ المَرْأَةُ تُوطِئُ فِرَاشَ زَوْجِهَا) (مستدرکالوسائل ج 14 ص 291) مردم را توی خانه جمع میکند تا سکسها و ویدئوها و... تماشا کنند، خانهاش را عیاش خانه کرده است .
موارد غیرت
غیرت در برابر مقدسات دینی، غیرت در برابر ناله مظلومین، غیرت در برابر گرسنگان، غیرت در برابر اهل و عیال، در برابر گناه و فساد، در برابر مراکز دینی و علمی.
غیرت در مقابله ناله مظلومان، داریم که ایمان به خدا ندارد کسی که شکماش سیر است و همسایهاش گرسنه است یعنی نسبت به گرسنهها بی خیال است. امام علی (علیه السلام) میخواست برود خانه دید یک کسی پشت در خانه دارد گریه میکند فرمود چیه؟ حادثهای برایش پیش آمده بود که میترسید برود خانه اربابش او را بزند. در هوای داغ حجاز رفت در خانه و سفارش کرد تا اربابش به آن برده کتک نزند، یعنی نباید بی تفاوت باشیم.
غیرت در برابر عیال، امام حسین (علیه السلام) در گودال قتلگاه دید که به زن و بچهاش هجوم آوردند فرمود (ان لم یکن له دین) اگر هم دین ندارید مرد باشید تا من زنده هستم کاری به زن و بچه من نداشته باشید این غیرت است.
فرآوری: زهرا اجلال
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
سایت ایده ها
حوزه
مهر نیوز
الف
مطالب مرتبط:
انسان بی غیرت، قلب وارونه است!
آسیب های خانواده از نگاه قرآن و روایات
غیرت و اهمیت آن در استحکام خانواده