آلودگی هوا تهران را خفه می‌کند

در سال 1164 هجری شمسی، زمانی که آقا محمدخان قاجار ، قریه خوش آب و هوای تهران را که به هوای خوش و باغات رویایی مشهور بود به پایتختی خود برگزید، هیچ کس فکرش را هم نمی کرد که ده ها سال بعد، هوای تهران خوش آب و هوا به اندازه ای آلوده شود که همواره در فهرست آلوده ترین شهرهای دنیا صاحب رکورد باشد.

ماجرای آلودگی هوای تهران، ماجرای یکی دو دهه اخیر نیست. آلودگی هوای تهران در سالهای دهه چهل و با ظهور خودروهایی که ازسوخت فسیلی تغذیه می شدند و کارخانجانی که دود ناشی از سوختشان، راه پایتخت خوش آب هوای را در پیش می گرفت، کلید خورد. در آن روزها اما آلودگی پایتخت به اندازه ای نبود که توجه های را برنگیزد و بسیاری، سرسری از کنار این ماجرا می گذشتند. سالها از پی هم می گذشت و هر سال بر تعداد خودروهایی که ریه های تنفسی شهر را نشانه گرفته بودند، اضافه می شد. آلودگی هر روز گستره خود را بر ابرشهر تهران می افزود اما باز هم مسئولان از توجه به آن سر باز می زدنند تا سالهای انتهایی دهه 70 که برای اولین بار مدارس و دانشگاه های شهر تهران به دلیل الودگی هوا تعطیل شد و زنگ خطر افزایش آلاینده ها در پایتخت را نواخته شد و بسیاری که تا به آن روز تصور می کردند، غبار غلیظی که روزها پاییز و زمستان شهر تهران را خاکستری رنگ می کند را مه تلقی می کردن فهمیدند این غبارهای تمام نشدنی، ابری است که از هجوم ذرات سرطان زا و مرگ بار سرب تشکیل شده است.

تعداد روزهای پاک کمتر از تعداد انگشتان دست!

سالهای دهه هشتاد را شاید بتوان، سالهایی دانست که در آن روند افزایش آلاینده در شهر تهران شیب صعودی تندی را تجربه کرد و هر سال که می گذشت، تعداد روزهایی که تهران هوای پاک را تجربه می کرد، کمتر و کمتر می شد. ماجرا اما به همین جا ختم نشد. سال 88 همزمان شد با ورود مهمانی ناخوانده به نام ریزگرد های کشورهای عربی به خصوص عراق که در شش ماهه ابتدایی سال وارد کشور می شدند. از آن سال به بعد تمام شهرهای کشور به خصوص شهرهای غربی و جنوبی و مرکزی، در شش ماهه اول مهمان این آلودگی مهار شدند. با این تفاسیر آلودگی شش ماهه دوم تهران همراه شد با گرد و غبار 6 ماهه اول در نهایت کار به جایی رسید که تعداد روزهایی از سال که تهران هوای پاک را تجربه می کرد، به کمتر از تعداد انگشتان دست هم نرسد!

آلودگی که سالانه 5 هزار نفر را به کشتن می دهد

اندر باب خطرناک بودن ذرات معلق آلاینده هوای تهران، بسیار گفته و شنیده شده است و این روزها دیگر همه می دانند که این ذرات معلق چطور می توانند سلامتی انسان را به خطر انداخته و  به مرور زمان بیمارهای مرگباری مانند سرطان و نارسایی های قلبی و عروقی و تنفسی را ایجاد کنند. تراژدی اما زمانی عمیق تر شد که خبر مرگ سالانه 5 هزار تهرانی در اثر آلودگی هوا بر خروجی خبرگزاری ها نشست. جالب اینجا است که مدیران وقت پس از مشخض شدن نتیجه تحقیقات اثار آلودگی هوای تهران بر سلامت انسان، بر روی تعداد مرگ و میری که بر اثر آلودگی هوا در شهر تهران به وقوع پیوسته، لاک کشیده بودند تا بتوانند بار دیگر خود را به خواب خرگوشی ای بزنند که زندگی 16 میلیون تهرانی را به خطر انداخته است.اینکه آلودگی هوای مهار نشدنی تهران از کجا می آید و چرا در کشورهایی که عدد خودروهایی شان بسیار بیشتر از تعداد خودروهای کشور ما است تا به این اندازه آلوده نیستند، به نوع سوخت ما باز می گردد. استاندارد نبودن سوخت خودرو های کشور ما یکی از مهم ترین دلایلی است که باعث ایجاد آلودگی روز افزون در کالاشنهر تهران شده است. غیر استاندارد بودن سوخت از یک سو و کیفیت پایین خودوروهای تولید داخل از سوی دیگر دست در دست هم داده است تا ورود هر خودروری جدید به خیابان های تهران به مثابه تیری بر قلب سلامت شهروندان پایتخت تلقی شود.

راهکارهایی که بی نتیجه مانده

در دهه های اخیر به خصوص سالهای دهه هشتاد، زمانی که بحث آلودگی هوای تهران به میان می آمد و مدیران مربوط به دلیل این مسئله مورد سوال قرار گرفتند، راهکارهایی هم برای مقابله با این مشکل فراگیر ارائه شد که برخی از آنها پس از تاخیرهای متمادی بعضا اجرایی هم شد.

در این میان گسترش شبکه حمل و نقل عمومی در قالب افزایش ایستگاه های مترو و ایجاد اتوبوس های تندرو شهری که بسیاری از مسیرهای اصلی تهران را پوشش می داد از یک سو و افزایش محدودیت های ترافیکی در اجرای طرح های ترافیکی از سوی دیگر، نه تنها نتوانست روند افزایش آلاینده ها در هوای تهران را متوقف کند، بلکه آلاینده ها در این سالها با سرعت غریب الوقوعی روندافزایش را طی می کنند. افزایش چشمگیری که نشان داد الودگی تهران گسترده تر از این است که با اجرای چنین طرح هایی قابل حل باشد.

آلودگی هوا قبل از زلزله تهرانی ها را می کشد!

اینکه آلودگی هوای تا چه اندازه به روند زندگی تهرانی ها تاثیر گذاشته است را تنها خود تهرانی ها می دانند. اینکه صبح ها زمانی که از خوب بیدار می شوند، از شدت آلودگی هوا سرشان به اندازهای سنگین شده که به سختی می توانند بلند شوند و هنوز مدت زمان زیادی از آغاز روز نگذشته که سر درد و سوزش چشم و حالت تهوع به سراغت می آید و تا اآر شب خدا می داند چه بر سرت می آید. از تاثیرات روزمره آلودگی که بگذریم و نگاهی به سرطان ها و مرگ و میرهایی که هر ساله بر پیکره پاتیخت نشینان وارد شود تنها نمونه های از بلایایی است که آلودگی هوای تهران بر سر شهروندان خود می ارود، بلایایی که ضرورت اندیشیدن تمهیدی کاربردی را بیش از پیش پر رنگ کرده است. اینکه بالاخره کسی در این میان پیدا شود و بگوید تا چه زمانی قرار است تهرانی ها از شدت آلودگی تهران با مرگ دست و پنجه نرم کنند چون با ادامه این روند پیش از اینکه تهرانی ها در اثر وقوع زلزله جان خود را از دست بدهند، به دلیل آلودگی مرگبار هوا در کام مرگ فرو خواهد رفت.