ویرایش 3

اهداف یادگیری:

• آشنایی با نکات نگارشی و ویرایشی
• تطبیق هریک از قواعد بر روی نمونه و مثال

شرح درس:

در این طرح دانش آموزان با نکات ویرایش فنی و ویرایش زبانی آشنا خواهند شد.

در طرح های گذشته – ویرایش 1 و  ویرایش 2 - درباره ی انواع خطاهای رایج زبانی سخن راندیم، اکنون برآنیم که با ویرایش فنی و ویرایش زبانی متن آشنا شویم.

ویرایش فنی

1-    کاربرد درست همزه : ساءل ---> سائل

2-    استفاده ی درست از نشانه های خط فارسی: بنایی را دیدم  ---> بنّایی را دیدم.

3-    جدا نوشتن کلمات مرکبی که سر هم نوشتن آنها موجب بدخوانی می شود: حاصلضرب ---> حاصل ضرب

4-    کامل نوشتن عبارت های دعایی یا نوشتن آن ها با نشانه ی اختصاری:

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم  ---> پیامبر (ص)

5-    استفاده ی درست و مناسب از نقش نمای اضافه: اسب سواری  ---> اسب ِ سواری

6-    استفاده ی درست از « ی » میانجی : سبو ِ آب ---> سبوی آب

7-    تمایز میان « ه ، و » بیان حرکت و حرف های « ه ، و » : رادیُ ---> رادیو/ خانِ ---> خانه

8-    توجه به کلماتی که دارای چند شکل مکتوب هستند: اساس ---> اثاث

9-    کاربرد « ی » میانجی بزرگ به جای « ء » هنگامی که مضاف به مصوت کسره ختم می شود:

مدرسه بزرگ ---> مدرسه ی بزرگ

10-   رعایت ارتباط موضوعی بندها در نوشته

11-  رعایت علایم نگارشی در زبان فارسی : نقطه ( . )- ویرگول ( ، )- دو نقطه ( : )- علامت سوال ( ؟ ) – علامت تعجب ( ! )- گیومه ( « » )- نقطه ویرگول ( ؛ )- خط فاصله ( - ) – سه نقطه (... )- قلاب ( [] )- کمانک ( () )- ممیز (/ )- ستاره ( · )- پیکان ( ¬ )- ایضا ( ً )- آکلاد ( { } )- تساوی ( = ). هر یک از این علایم در جمله کاربرد خاصی دارند.

12-   حذف همزه از آخر کلمات عربی مختوم به « اء» : انشاء ---> انشا/ صفاء ---> صفا

ویرایش زبانی

1-    پرهیز از کاربرد شکل گفتاری جز در نوشته ی متناسب با نوع آن : میون بیابون ---> میان بیابان

2-    عدم مطابقت موصوف و صفت در فارسی :

خانم مدیره ی محترمه ---> خانم مدیر محترم

3-    پرهیز از کاربرد تنوین در کلمات فارسی سره و غیر عربی : زباناً ---> زبانی/ تلفناً ---> تلفنی

4-    رعایت صراحت، دقت و گویایی در نوشته

5-     پرهیز از جمع بستن جمع های عربی با نشانه های فارسی : اخلاق ها ---> اخلاق

6-    خودداری از افزودن « تر » به صفت های تفضیلی عربی:

اعلم تر ---> اعلم

7-    رعایت کوتاهی جملات

8-    نزدیک کردن زبان نگارش به زبان گفتار

9-    پرهیز از تکلف کلامی، قلمبه نویسی و بیان عبارت های فضل فروشانه

10-  پرهیز از کاربرد عبارت های زاید و بی نقش، تکیه کلام ها، تکرار فعل ها و...

11-   پرهیز از کاربرد واژگان و ساخت های دستوری کهن:

از جای بشد ---> عصبانی شد.

12- کاربرد برابرهای مناسب فارسی به جای کلمات غیر فارسی : علی کل حال ---> در هر حال / سیستم ---> نظام13-  پرهیز از کاربرد دو کلمه ی پرسشی در جملات پرسشی : آیا چگونه ---> چگونه

14- کاربرد درست تکیه کلام « به قول معروف »:  « به قول معروف خسته شدم » که « خسته شدم » قول معروف نیست.

15- پرهیز از کاربرد « بر علیه » و « بر له » به جای علیه و له.

16-  کاربرد نادرست « را » ی نشانه ی مفعول پس از فعل :

کفشی که خریده بودی را پسندیدم  ---> کفشی را که خریده بودی، پسندیدم.

17-  مطابقت نهاد با فعل : هم من رفتم هم او ---> هم من رفتم هم او رفت.

18-  پرهیز از تکرار فعل : در کلاس هم میز هست هم تخته هست ---> در کلاس هم میز هست هم تخته.

19- پرهیز از حشو:

سوابق گذشته، فینال آخر، حسن خوبی ---> گذشته، آخر، خوبی

20-  جمع بستن کلمات فارسی با نشانه های جمع عربی جایز نیست: بازرسین ---> بازرسان / گزارشات ---> گزارش ها / آزمایشات ---> آزمایش ها

21- حذف درست فعل به قرینه: سارق را دستگیر و به زندان بردند ---> سارق را دستگیر کردند و به زندان بردند.

22-  کاربرد « با » و « برای » به جای « به وسیله ی » و « به منظور »: به وسیله ی پست ---> با پست.

23- به کاربردن فعل با حرف اضافه ی خاص آن : بردن از، باختن به، ترسیدن از

24- پرهیز از کاربرد فعل مجهول با نهاد: گلستان توسط سعدی نوشته شد ---> سعدی گلستان را نوشت.

25- پرهیز از کاربرد « یت » با کلمات فارسی: دوئیت  ---> دوگانگی

26- کلمه ی « برخوردار» در جایی به کار می رود که نتیجه ی مثبت و مفید داشته باشد:

این بیمار از ضعف برخوردار است  ---> این بیمار ضعیف است.

27-  برجسته کردن تضاد بین اجزای جمله به کمک « و » مباینت با استبعاد: مسلمان و دروغ!

28- پرهیز از کاربرد عباراتی که ابهام و کژتابی دارند: دو خواهر و برادر حافظ کل قرآن شدند.

تست:

کدام گزینه صحیح است؟

الف) « مطابقت نهاد با فعل » از جمله موارد ویرایش فنی است.

ب) « رعایت ارتباط موضوعی بندها در نوشته » از جمله موارد ویرایش فنی است.

ج) « دو خواهر و برادر حافظ کل قرآن شدند » جمله ای است که نهاد آن با فعل مطابقت ندارد.

د) « رعایت علایم نگارشی در زبان فارسی » از جمله موارد ویرایش زبانی است.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزاده