بازم زنگ دیکته ؟
شاید همه ما با دیدن دانش آموز و فرزندمان که در املا دشواری هایی دارد، روزهایی را که با دیکته نوشتن و غلط های دیکته ای و دیکته پای تخته ای درگیر بودیم به یاد بیاوریم .تقریبا همه کودکان دبستانی دشواری هایی در رابطه با نوشتن دیکته دارند ولی زمانی این دشواری ها تبدیل به اختلال می شود و می بایست آموزش خاصی را ارئه داد که در پیشرفت درسی کودک تداخل کند.
یکی ازاختلال هایی که در کودکان بیشتر مشاهده شده است، اختلال دیکته می باشد که در مقاطع مختلف تحصیلی به خصوص در ابتدایی قابل مشاهده است.
معلمین مقاطع ابتدایی برای دانش آموزانی که در دیکته نمره ی کمتر می گیرند، برخوردهای متفاوتی که معمولاً منجر به افت تحصیلی، کاهش اعتماد به نفس و ترساندن کودک از درس املا می شود را انجام و تکرار می کنند. مواردی از این برخوردها وعکس العمل عبارتند از :
- سرزنش و تحقیر کودک در حضور هم کلاسی هایش.
- نصیحت کردن بیش ازحدکودک.
- تکالیف زیادی به دانش آموزان.
- از روی غلط ها چند بار بنویس.
- با غلط ها جمله بساز.
- و بسیاری روش های نادرست دیگر.....
برخی معلمان محترم درپایان دیکته، نمره هایی به دانش آموزان می دهندکه کودک از شکل آن نمرات وحشت کرده وکابوسی بر کودک حاکم می شود. مثلاً نمره صفر یا یک را به دانش آموز می دهند درحالی که ازدیکته ی 100کلمه ای او فقط 20کلمه را اشتباه نوشته است و80 کلمه راصحیح نوشته است. یا در پایان دیکته می نویسند غیر قابل تصحیح در حالی که کودک حداقل 20 کلمه را درست نوشته است و مواردی ازاین قبیل. حال آیا شما فکر می کنید با این عبارت ها و کارهای مختلف، مشکل دانش آموز حل می شود؟ آیا دانش آموز تلاش نمی کند؟ و بسیاری سوالات دیگر.
شاید مشکل این دانش آموز مربوط به ناحیه ای دیگرمی باشد و نمی تواند کاری انجام بدهد، تا نمره ی خوبی بگیرد .
مدیران و اولیایی که از وجود مراکز آموزشی و توان بخشی اختلالات ویژه ی یادگیری درشهرستان خود اطلاع دارند ، می توانند این گونه دانش آموزان را به مرکز معرفی کرده تا مربی متخصص دراین زمینه با آزمون ها و تست هایی که انجام می دهد، بتواند مشکل دانش آموزرا تشخیص بدهد وبه درمان آن بپردازد. در مراکز اختلالات یادگیری، مربی متخصص با گرفتن آزمون هوشی وکسلر ، مصاحبه های بالینی و آزمون های تشخیصی دیگر، تشخیص می دهدکه دانش آموز چه اختلالی دارد، راه حل و درمان آن ارائه می دهد. با تشخیص و ارزیابی درست مربی، دانش آموزان عادی دچار اختلال در دیکته غالباً مشخص می شوند.
از علل عمده اختلال دیکته نویسی می توان به این عوامل اشاره کرد:
عدم توجه و دقت - ضعف مهارت های حرکتی -اختلال در ادراک بینایی -ضعف حافظه بینایی و شنوایی -انتزاعی بودن مطلب- اختلال درحافظه توالی دیداری- اختلال در تمیز دیداری – دقت
نمونه هایی از اشتباهات دانش آموزان مبتلا به اختلال دیکته :
اختلال در بیان کتبی ( اختلال دیکته نویسی )
مشکلات دیکته نویسی
دانش آموزان زیادی وجود دارند که در درس دیکته دچار مشکل هستند و به نسبت تعداد غلط هایی که مرتکب می شوند، نمرات کمتری دریافت می کنند. معمولآ معلمان و والدین برای تقویت دیکته آنان به راه های زیر متوسل می شوند:
- به کودک پند و اندرز می دهند و از آنان کوشش بیشتری را طلب می کنند.
- کودک را تحقیر، سرزنش و مۆاخذه می کنند.
- به سرزنش و انتقاد از معلم می پردازند.
- هر کدام از والدین، والد یا عضو دیگری از خانواده را مقصر می شمارند.
- میزان تکالیف خانه و مدرسه را که به نوعی به درس دیکته مربوط می شود افزایش می دهند.
- از کودک می خواهند شکل صحیح کلماتی را که در نوشتن آن مرتکب اشتباه شده است، بارها بنویسد.
اگر شما با مشکل دیکته نویسی یک دانش آموز روبرو شوید، چه خواهید کرد؟
آیا فکر می کنید روش های نام برده شده می تواند مشکل دیکته دانش آموز را حل کند؟
آیا مشکل به این جهت است که دانش آموز به اندازه کافی تمرین و تکرار نکرده است؟
آیا مشکل دانش آموز به این خاطر است که سرزنش، تحقیر و مۆاخذه نشده است؟
به این پرسش ها باید با احتیاط پاسخ داد. نصیحت و سرزنش به نتیجه مثبتی نخواهد انجامید اما اگر دانش آموز درس مورد نظر را بارها و بارها بنویسد، البته که با توجه به استعداد خویش، نوشتن صحیح کلمه را خواهد آموخت و امکان اشتباه مجددش کاهش خواهد یافت. اما آیا تمرین های مکرر باعث یادگیری کودک در واژه های ویژه ای که تمرین کرده است، می شود؟ آیا این یادگیری به سایر درس ها و واژه ها نیز انتقال می یابد؟
واقعیت این است که انواع اشتباهاتی که کودک مرتکب می شود از یک نوع و یک سنخ نیستند تا بتوان با اتخاذ یک روش همه آن اشتباهات را از بین برد و به پیشرفت وی اطمینان یافت.
برای دستیابی به یک راه حل ساده و امیدوار کننده،بهتر است ابتدا با اجرای آزمون هوش، از طبیعی بودن هوش کودک اطمینان حاصل نماییم. اگر کودک در سایر درس ها و فعالیت هایش مثل سایر کودکان معمولی باشد، به اجرای آزمون هوش نیاز نداریم. بعد از اطمینان از عادی بودن هوش دانش آموز باید اشتباهات دیکته های متعدد دانش آمود را از روی دفتر دیکته وی یادداشت کنیم و علت یا علل آن اشتباهات را بیابیم.
مشکلات املا نویسی :
مشکلات املا نویسی انواع مختلفی دارد که عبارتند از :
جا انداختن کلمات – وارونه نویسی – غلط نویسی حروف – ننوشتن حروف ع – اشتباه در نوشتن کلمات استثنا مانند (حمزه – خوا – و - ئ ) – اضافه نویسی حرف – ننوشتن تشدید – اشتباه سمعی و تلفظی – کم و زیاد گذاشتن دندانه – اشتباه نوشتن شکل ظاهری حروف – اشتباه در نوشتن رسم الخط جدا نویسی – متصل نویسی کلمات – کم و زیاد سر کج – قرار دادن ه در آخر کلمات
اولین کار مربی و درمانگر این است که غلط های املایی دانش آموز را یادداشت کرده، تجزیه و تحلیل نماید و سپس نوع غلط ها را دسته بندی کند و با توجه به این که فراوانی غلط های املایی دانش آموز به کدام یک از انواع غلط ها مربوط می شود، برای درمان آن یک برنامه طراحی نماید.
در مقالات بعدی به ارائه روش های تدریس املا خواهیم پرداخت .
مرکز یادگیری سایت تبیان - گردآورنده: نسیم گوهری
